| ที่มา | มติชนออนไลน์ |
|---|---|
| เผยแพร่ |
เมษายน 2325 รัชกาลที่ 1 สถาปนากรุงรัตนโกสินทร์ มีกรุงเทพเป็นราชธานี บัดนี้ ครบรอบ 234 ปีของมหานครแห่งนี้ ซึ่งไม่ได้ถูกเนรมิตขึ้นในชั่วข้ามคืน หากแต่สร้างขึ้นโดยบรรพชนที่ประกอบด้วยกลุ่มคนหลากหลาย หนึ่งในนั้นคือ ‘ลาว’ ซึ่งมีบันทึกไว้อย่างชัดเจนว่า เป็นผู้สร้างกำแพงเมืองและป้อมปราการอันแข็งแกร่ง
พระราชพงศาวดารกรุงรัตนโกสินทร์ จดจารไว้ว่า ให้ตั้งกองสักเลกไพร่หลวงสมกำลัง และเลกหัวเมืองทั้งปวง แล้วให้เกณฑ์ทำอิฐขึ้นใหม่บ้าง ให้ไปรื้ออิฐกำแพงเมืองกรุงเก่าบ้าง ลงมือก่อสร้างพระนคร ทั้งพระบรมมหาราชวังและพระราชวังบวรสถานมงคล
โปรดให้เกณฑ์ลาวทางภาคอีสานของไทย ลาวจากเวียงจันทน์ ตลอดจนหัวเมืองลาวริมแม่น้ำโขงฟากตะวันตก เข้ามาขุดรากก่อกำแพงพระนคร และสร้างป้อมเป็นระยะๆ รอบพระนคร
ลาวที่ถูกเกณฑมาทั้งหมดนี้ ไม่ได้กลับถิ่นเดิม เพราะการสร้างแปลงเมืองไม่ได้เสร็จในคราวเดียว แต่ทำต่อเนื่องหลายรัชกาล ชาวลาวเหล่านี้ จึงตั้งถิ่นฐานกระจายอยู่ในกรุงเทพฯ กลายเป็นส่วนหนึ่งของคนกรุงเทพที่มีลูกหลานสืบมาจนถึงปัจจุบัน
ผศ.ดร. รุ่งโรจน์ ภิรมย์อนุกูล อาจารย์ประจำภาควิชาประวัติศาสตร์ คณะมนุษยศาสตร์ มหาวิทยาลัยรามคำแหง กล่าวว่า พระราชพงศาวดารกรุงรัตนโกสินทร์ ฉบับเจ้าพระยาทิพากรวงศ์ บันทึกไว้ชัดเจนว่า คนลาวเป็นผู้สร้างกำแพงเมืองกรุงเทพรวมถึงป้อมปราการต่างๆ โดยถูกเกณฑ์มาจากลุ่มน้ำโขง เนื่องจากหลังเสียกรุงศรีอยุธยาครั้งที่ 2 แรงงานไพร่ในลุ่มน้ำเจ้าพระยาเหลือน้อย หากไม่มีแรงงานลาว คงใช้เวลาสร้างนานกว่าที่บันทึกไว้ในประวัติศาสตร์อย่างมาก
“ผลจากปัญหาสงครามเสียกรุงครั้งที่ 2 เมื่อ พ.ศ. 2310 คนในลุ่มน้ำภาคกลางเหลือน้อย เพราะฉะนั้น พอต้องมีการก่อกำแพงพระนคร อำนาจราชสำนักแผ่ถึงลุ่มน้ำโขง จึงเกณฑ์ลาวมาช่วยสร้างพระนครเป็นการใหญ่ ถ้าไม่ได้แรงงานเหล่านี้ 3 ปีก็ก่อกำแพงไม่เสร็จ ที่ต้องเน้นกำแพงเพราะใช้เตรียมรับศึก” ผศ.ดร. รุ่งโรจน์กล่าว
