ผู้สื่อข่าวรายงานเมื่อวันที่ 13 กรกฎาคม ว่าที่เขื่อนบางลาง บ.สายเก่า (บ.โต) ม.5 ต.แม่หวาด อ.ธารโต จ.ยะลา ได้เกิดปรากฏการณ์ที่หาชมได้ยาก หลังน้ำแห้งขอดมาเกือบ 1 สัปดาห์ ได้มีประชาชนและชาวบ้านในพื้นที่และนอกพื้นที่ทราบข่าวว่า มีมัสยิด สถานที่ต่างๆ และบ้านเรือนโบราณกว่า 100 หลังคาเรือน กว่า 36 ปี จมอยู่ใต้น้ำ ได้โผล่หลังจากน้ำลด ซึ่งเป็นหมู่บ้านเก่าแก่ในพื้นที่ท้ายทะเลสาบบางลาง โผล่เหนือน้ำให้เห็นได้อย่างชัดเจนตามแนวยาว ต่างพากันไปเที่ยวชมและถ่ายภาพเป็นที่ระลึก และส่วนใหญ่ที่ไม่เคยเห็นชุมชนนี้มาก่อน ต่างพากันทยอยมาดูกันอย่างต่อเนื่อง โดยในอดีตที่ผ่านมา เมื่อปี 2518 ก่อนจะมีการสร้างเขื่อนบางลาง 1 ปี (2519) หลังสร้างเขื่อนเสร็จ ทำให้หมู่บ้านทั้งหมดจมใต้บาดาล โดยหมู่บ้านเมื่อก่อนจะเรียกว่า “บ้านโต” หมู่บ้านในตำนาน เป็นหมู่บ้านใหญ่ ในอดีตเวลาเดินทางจากเบตงไปยะลา หรือจากยะลาไปเบตง มีการค้าขายอย่างรุ่งเรือง รวมทั้งมีโรงเรียน มัสยิด วัด สุสาน โรงพัก อนามัย โรงไฟฟ้าย่อย จมอยู่ใต้น้ำเขื่อนบางลางหมด
โดยภาพทั่วไปจะมีมัสยิดอยู่หลังเดียวที่ยึดโครงสร้างได้ ส่วนอื่นจะเหลือแต่โครงสร้างที่เป็นเสาและฐานสิ่งก่อสร้าง และมีเครื่องใช้ในบ้านบางส่วนหลงเหลืออยู่ โดยเฉพาะมัสยิดอิสลามียะห์กับสุสาน ซึ่งเป็นมัสยิดเก่าแก่ในพื้นที่ รวมทั้งรั้วที่ล้อมรอบวิหาร เสาอาคารโครงสร้างบ้านเรือน ยังคงเหลือให้เห็นโครงสร้างได้อย่างชัดเจน เป็นที่อัศจรรย์เป็นอย่างมาก ชาวบ้านในพื้นที่กล่าวว่า ผ่านมากว่า 36 ปี เพิ่งเคยเห็นเป็นครั้งแรก หลังจากน้ำในเขื่อนแห่งนี้แล้งสุดในรอบที่ก่อสร้างมานานกว่า 36 ปี โดยไม่เคยเห็นมาก่อน
นายสุกกิฟลี บือรเฮง อายุ 34 ปี ผู้ที่ให้บริการเรือ เป็นชาวบ้านในพื้นที่ ได้เปิดเผยหลังจากเกิดปรากฏการณ์นี้ ตนกับเพื่อนๆ ได้เอาเรือที่มีอยู่ 5 ลำ มาคอยให้บริการให้กับประชาชนที่เข้ามาดู โดยไม่มีการคิดเงิน แต่ส่วนมากประชาชนที่มาใช้บริการต่างก็ให้เงินจำนวนหนึ่งเป็นค่าน้ำใจ ไว้จ่ายค่าน้ำมันเรือ ซึ่งนายสุกกิฟลีได้เปิดเผยกับผู้สื่อข่าวอีกว่า ตนให้บริการด้วยความสมัครใจโดยไม่หวังผลตอบแทน อยากให้ประชาชนในพื้นที่และนอกพื้นที่ได้มาสัมผัสและชมความสวยงามของเมืองโบราณแห่งนี้ ซึ่งได้จมมากว่า 36 ปี ซึ่งปีนี้ได้เห็นหมู่บ้านโบราณอย่างชัดเจนเพราะว่าปีนี้แล้งมาก โดยมาดูสถานที่ต่างๆ ทั้งมัสยิด สุสาน อนามัย โรงพัก โรงเรียน
นายสะมะแอ โปโจอุมง อายุ 54 ปี ชาวบ้านในพื้นที่ ได้เปิดเผยว่า เป็นปรากฏการณ์ที่มหัศจรรย์ ทำให้พี่น้องในพื้นที่และนอกพื้นที่ได้ชมหมู่บ้านโบราณ ทั้งความเป็นอยู่ โดยอยากให้พี่น้องในพื้นที่และนอกพื้นที่ มาเยี่ยมชมหมู่บ้านโบราณ ซึ่งหาชมได้ยาก เพราะกว่า 36 ปีที่หายไปจมอยู่ใต้น้ำ และปีนี้เป็นปีแรกที่ได้เห็นหมู่บ้านเก่าแก่แห่งนี้ และคงจะได้เห็นปีนี้เป็นปีเดียว เพราะประสบปัญหาน้ำแห้งและทางเขื่อนได้มีการปรับปรุงซ่อมแซม จึงอยากให้พี่น้องทั้งในพื้นที่และนอกพื้นที่ได้มาชมตอนนี้ มิฉะนั้นจะพลาดโอกาส
นายจองอิม แซ่จ่อง อายุ 65 ปี ได้เปิดเผยว่า หลังจากน้ำลด ได้พบปัญหาตอไม้ที่ยังคงมีอยู่โผล่จากน้ำทำให้การสัญจรทางเรือมีปัญหามาก ทั้งการมองไม่เห็น ซึ่งประชาชนหลายครัวเรือนที่สัญจรทางเรือ อยากให้หน่วยงานที่เกี่ยวข้องเร่งเข้ามาช่วยเหลือ
