เมื่อเวลา 13.00 น. วันที่ 10 กุมภาพันธ์ ที่คณะมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ มรภ.พระนครศรีอยุธยา จัดบรรยายหัวข้อ “เปิดกรุละครกรุงศรี เรื่องพระรถเมรี และพระสุธน มโนห์รา ละครยอดนิยมของชาวบ้านยุคอยุธยา”โดยมี นายสุจิตต์ วงษ์เทศ นักค้นคว้าและคอลัมนิสต์ด้านประวัติศาสตร์เป็นวิทยากร
นายสุจิตต์ กล่าวว่า พระรถเมรีและพระสุธน มโนห์รา เป็นละครชาวบ้านที่ได้รับความนิยมมากในสมัยอยุธยา ตั้งแต่ราว พ.ศ.2000 หรือ 500 ปีมาแล้ว สาเหตุที่นิยมมากคาดว่าเพราะมีการดำเนินเรื่องแบบไม่ตายตัว สามารถปรับเปลี่ยนได้ตลอดเวลา และใช้ภาษาชาวบ้าน โดยมีคำหยาบปะปน
นอกจากนี้ ทั้ง 2 เรื่อง ยังเป็นตำนานบรรพชนลาวลุ่มน้ำโขง คนลาวเคลื่อนย้ายไปอยู่ที่ใด เรื่องดังกล่าวก็ติดไปด้วย เช่น อ.พนัสนิคม จ.ชลบุรี ซึ่งมีกลุ่มคนลาวถูกกวาดต้อนมาในสมัย ร.3 มีการตั้งชื่อเมืองโบราณที่ค้นพบว่า ‘เมืองพระรถ’ หมายถึงพระรถเสนนั่นเอง ซึ่งสิ่งเหล่านี้เป็นประวัติศาสตร์สังคมซึ่งมีความสำคัญ แต่การศึกษาไทยสอนประวัติศาสตร์แบบให้ท่องจำเพียงว่าใครรบกับใคร ไม่มีประวัติศาสตร์สังคม ทำให้คนมองไม่เห็นคุณค่าของสิ่งที่เกี่ยวพันกับวิถีชีวิต เช่น ถนนและตลาดเก่าในอยุธยาถูกทำลาย ทั้งที่มีเอกสารโบราณระบุรายละเอียดเป็นหลักฐานไว้มากมาย ซึ่งเป็นเรื่องน่าเสียดายที่มีเพียงวัดวาอารามเท่านั้นที่ได้รับการดูแล
“การศึกษามนุษยศาสตร์ทั่วประเทศไม่มีประวัติศาสตร์สังคม วิชาประวัติศาสตร์สอนแต่เรื่องสงคราม ไม่รู้ว่าคนอยุธยากินอยู่หลับนอนอย่างไร ถนนโบราณจึงไม่เหลือ ตลาดเก่าแก่ถูกไถทิ้งหมด ไม่รักษาเกาะเมือง แต่บอกให้คนรักชาติ แต่งชุดไทย โดยไม่มีงานวิจัยอย่างจริงจังว่าคนสมัยอยุธยาซึ่งมีทั้งชนชั้นสูงและชนชั้นล่างแต่งกายอย่างไร เสียดายของดีที่มีมหาศาล อยุธยาเป็นศูนย์กลางการค้านานาชาติ จึงมั่งคั่ง เป็นเบ้าหลอมอารยธรรมสุวรรณภูมิ เรื่องราวชีวิตคนยุคนั้น มีในเอกสารจากหอหลวง แต่กลับไม่นำมาเผยแพร่” นายสุจิตต์ กล่าว
