วิโรจน์ พูนสุวรรณ : จำนำทะเบียนรถ ไม่ใช่จำนำ ผู้ให้กู้ไม่มีสิทธิยึดรถ

สินเชื่อจำนำทะเบียนรถ เป็นธุรกิจที่ใหญ่โตมากในเมืองไทย มีผู้ประกอบธุรกิจประเภทนี้เป็นพันราย มียอดสินเชื่อคงค้างเป็นแสนล้านบาท คิดดอกเบี้ยรวมค่าธรรมเนียม ได้สูงถึง 50-60% ต่อปี แม้ทางการจะออกกฎมาควบคุมเร็วๆนี้ แต่ก็น่าจะลดความร้อนแรงของธุรกิจนี้ไปได้ไม่มาก

หลักประกันของสินเชื่อก็คือ ใบคู่มือจดทะเบียนรถ และตัวรถยนต์ หรือรถจักรยานยนต์เอง โดยผู้ให้กู้จะยึดถือใบคู่มือจดทะเบียนรถไว้เป็นหลักประกัน และให้ผู้กู้เซ็นโอนลอยไว้ให้ด้วย ผู้ให้กู้จะได้โอนขายให้คนอื่นเอาเงินมาใช้หนี้ได้ เมื่อผู้กู้ผิดนัด เป็นวิธีบังคับกับหลักประกัน ที่ผู้ให้กู้เขียนไว้ในสัญญา หลักประกันนี้เรียกกันติดปากว่า จำนำทะเบียนรถ หรือจำนำรถ แต่อันที่จริงทั้งทะเบียนรถที่เป็นเอกสารธรรมดาๆ และรถยนต์ หรือรถจักรยานยนต์ ที่เป็นสังหาริมทรัพย์ ต่างก็จำนำไม่ได้ทั้งสิ้น และถ้าผู้กู้ไม่ยินยอม หรือถอนความยินยอม ำผู้ให้กู้ก็จะไม่มีสิทธิใดๆในทะเบียนรถนั้น หรือแม้กระทั่งในตัวรถ

สิทธิผู้ให้กู้ในการยึดถือทะเบียนรถ

สิทธิเดียวที่ผู้ให้กู้มีอยู่คือสิทธิที่จะยึดถือทะเบียนรถไว้เป็นประกันจนกว่าสินเชื่อจะได้รับชำระคืนจนเรียบร้อยแล้ว การที่ผู้ให้กู้ยึดถือทะเบียนรถไว้ นอกจากเพื่อบังคับโอนลอยเมื่อผู้กู้ผิดนัดแล้ว ยังสกัดความสะดวก ป้องกันไม่ให้ผู้กู้นำทะเบียนรถไปโอนให้บุคคลอื่น หรือจำนำกับผู้ให้กู้รายอื่น ซึ่งในสายตาผู้ให้กู้ถือเป็นหลักประกันทางกฎหมายที่อ่อนมาก แต่เป็นหลักประกันที่ทรงคุณค่ายิ่งในมุมมองทางธุรกิจ

Advertisement

ที่บอกด้อยค่าทางกฎหมาย เพราะถ้าผู้กู้ถอนความยินยอมขึ้นมาจริงๆ การโอนลอยก็จะทำไม่ได้ และการติดตามยึดรถของผู้กู้ก็จะทำไม่ได้เช่นกัน เพราะกรรมสิทธิ์ในรถยังเป็นของผู้กู้อยู่ ซึ่งต่างจากเรื่องเช่าซื้อ เนื่องจากเช่าซื้อ ผู้ให้กู้เป็นเจ้าของรถตั้งแต่ต้น ถ้าผู้กู้ผู้เช่าซื้อผิดนัด เจ้าของผู้ให้เช่าซื้อก็ใช้กำลังยึดรถคืนมาได้โดยถูกกฎหมาย

ความยินยอมของผู้กู้เพิกถอนได้

จำนำทะเบียนรถ ปกติผู้กู้จะให้ความยินยอมไว้ ให้ผู้ให้กู้กรอกชื่อผู้รับโอน วันที่โอน และข้อความอื่นๆลงในช่องว่างของแบบฟอร์มโอนลอยที่ผู้กู้เซ็นไว้ให้ เมื่อถึงเวลาที่ผู้กู้ผิดนัด แต่ความยินยอมนี้ ตามกฎหมายผู้กู้เพิกถอนได้เสมอ ถ้าผู้กู้เพิกถอนคำยินยอม ก็แสดงว่า ผู้กู้ไม่ยินยอมให้ผู้ให้กู้กรอกข้อความในใบโอนลอย ผู้ให้กู้ก็ไม่มีสิทธิที่จะโอนรถยนต์ขายต่อไปให้ใครได้ ทำให้กรรมสิทธิ์รถยนต์ยังเป็นของผู้กู้อยู่ ถ้าผู้ให้กู้ใช้กำลังเข้ายึดรถ ก็อาจมีความเสี่ยงถูกฟ้องเป็นคดีอาญาฐานลักทรัพย์หรือปล้นทรัพย์ได้ และการที่ผู้ให้กู้กรอกข้อความในใบโอนลอย โดยผู้กู้ไม่ยินยอม ก็อาจเป็นความผิดอาญาฐานปลอมเอกสารได้อีกเช่นกัน

ปัญหาที่ยังไม่เป็นปัญหา

แต่ที่ธุรกิจนี้เป็นที่นิยมของผู้ประกอบการ ไม่มีปัญหาทางกฎหมาย ก็เพราะเหตุผลทางจิตวิทยา ที่ธรรมชาติของคนไทยไม่ชอบใช้สิทธิทางกฎหมาย ไม่อยากเป็นคู่ความในความขัดแย้งต้องขึ้นโรงขึ้นศาลกับใคร ถ้าผู้กู้ไม่มิเงินใช้หนี้ ก็จะยอมให้ผู้ให้กู้กรอกชื่อผู้รับโอนและรายละเอียดอย่างอื่นในใบโอนลอยและยอมให้ยึดรถ แต่โดยดี โดยคิดว่าตกลงกับเขาไว้แล้วเช่นนั้น ก็ปล่อยเลยตามเลย และคิดว่าการที่ตนเองผิดนัด ก็เพราะเป็นความผิดของตนเอง ไม่ได้คิดว่าสิทธิตามกฎหมายของตนเป็นอย่างไร ไม่ได้คิดไปถึงการเพิกถอนความยินยอมแต่อย่างใดทั้งสิ้น

เมื่อสถิติการสู้คดีความจากผู้กู้ไม่มีเลย หรือมีต่ำมาก ก็ทำให้ธุรกิจการให้สินเชื่อประเภทนี้เติบโตอย่างรวดเร็วในช่วง 20 ปีให้หลังนี้ ทั้งที่ก่อนหน้านี้บรรดาสถาบันการเงินไม่มีใครสนใจสินเชื่อจำนำรถยนต์ เพราะคิดว่ารถยนต์จำนำไม่ได้ หลักประกันอ่อนและผู้กู้มักจะเป็นผู้มีรายได้น้อย ความเสี่ยงหนี้เสียมีมาก

ทะเบียนรถไม่ใช่เอกสารสิทธิ

ความยินยอมที่ผู้กู้ให้ไว้ต่อผู้ให้กู้ที่จะให้กรอกข้อความในใบโอนลอย ที่ตนเซ็นไว้ และเพิกถอนได้นี้ ถ้าผู้กู้เพิกถอนความยินยอม ผู้ให้กู้ก็ไม่มีสิทธิใดๆ ที่จะโอนกรรมสิทธิ์รถยนต์ของผู้กู้ ผู้ให้กู้มีเพียงสิทธิยึดใบคู่มือจดทะเบียนรถเท่านั้น เพราะสิทธินี้ผู้กู้ยกเลิกเพิกถอนไม่ได้ เนื่องจากต้องแลกกับการที่กู้เงินเขาไป

อย่างไรก็ตาม ใบคู่มือจดทะเบียนรถ ไม่ใช่เอกสารสิทธิที่แสดงกรรมสิทธิ์ของผู้กู้ เหมือนกับโฉนดทื่ดิน ทะเบียนรถเป็นเพียงเอกสารทางทะเบียนทั่วไปที่ออกตามระเบียบของกรมการขนส่งทางบก ภายใต้พระราชบัญญัติรถยนต์ พ.ศ. 2522 เพื่อวัตถุประสงค์ในการควบคุมและติดตามการใช้รถยนต์ หรือรถจักยานยนต์ เช่นในกรณีที่จะต้องหาคนผิด เมื่อเกิดอุบัติเหตุ หรือในกรณีต้องเสียภาษีประจำปี

จริงอยู่เวลาโอนกรรมสิทธิ์รถ ปกติก็จะต้องใช้ใบคู่มือจดทะเบียนรถไปบันทึกการโอน แต่ตามกฎหมายแล้ว การซื้อขายรถหรือโอนรถก็ทำให้เสร็จสิ้นลงได้โดยไม่ต้องดำเนินการทางทะเบียน เพียงแต่ทำสัญญาซื้อขายกัน จ่ายเงินกัน และส่งมอบรถให้กัน ก็เป็นการเพียงพอ

ดังนั้นหากผู้กู้โอนรถให้บุคคลภายนอกผู้สุจริต โดยบอกว่าจะโอนทางทะเบียนให้ทีหลัง แล้วต่อมาผิดนัดชำระหนี้ บุคคลภายนอกผู้รับโอนก็อาจมีสิทธิในรถดีกว่าผู้ให้กู้ และผู้ให้กู้ก็อาจที่จะยึดรถจากบุคคลภายนอกผู้รับโอนไม่ได้

ผู้ให้กู้ไม่มีสิทธิเหนือเจ้าหนี้อื่น

การจำนำนั้นให้สิทธิพิเศษแก่ผู้รับจำนำ ในการเอาทรัพย์สินที่จำนำออกขายทอดตลาดได้เลย โดยไม่ต้องไปศาล หากลูกหนี้ผิดนัด และผู้รับจำนำก็มีสิทธิในทรัพย์จำนำและเงินที่ขายทอดตลาดได้เหนือเจ้าหนี้อื่น ได้รับชำระหนี้จากทรัพย์นั้นก่อนเจ้าหนี้อื่น ถ้าเป็นจำนำสิทธิมีตราสาร เช่นตั๋วเงิน ตราสารนั้นถึงกำหนดก็เรียกเอาเงินได้เลย ไม่ต้องขายทอดตลาด

เมื่อใบคู่มือจดทะเบียนรถไม่ใช่เอกสารสิทธิ ก็จะนำไปจำนำไม่ได้ ไม่เหมือนกับการจำนำตั๋วสัญญาใช้เงิน หรือจำนำตั๋วแลกเงินซึ่งตั๋วเงินเหล่านี้ เป็นสิทธิของผู้ทรงในการที่จะได้รับชำระหนี้ โดยมีตั๋วเงินเป็นหลักฐานตราสารแห่งสิทธิ การจำนำทะเบียนรถจึงไม่ใช่การจำนำ เป็นเพียงสิทธิของผู้ให้กู้ในการยึดถือทะเบียนรถไว้เฉยๆเป็นหลักประกันการชำระเงินกู้เท่านั้นเอง สิทธิในการยึดถือดังกล่าว ไม่ได้ให้สิทธิพิเศษแก่ผู้ให้กู้ในการที่จะบังคับเอากับหลักประกันเหนือเจ้าหนี้อื่น ถือเป็นหลักประกันที่ด้อยค่ามากทางกฎหมาย

ตัวอย่างเช่นถ้าผู้กู้ล้มละลาย เจ้าหนี้อื่นของผู้กู้ย่อมยึดรถเอาไปขายทอดตลาดเอาเงินมาชำระหนี้ได้ หากตนเป็นเจ้าหนี้ตามคำพิพากษา ผู้ให้กู้ไม่มีสิทธิห้ามปรามหรืออ้างสิทธิที่จะชำระหนี้จากรถยนต์หรือทะเบียนรถก่อนเจ้าหนี้อื่นได้ และเจ้าหนี้อื่นก็สามารถที่จะยึดทะเบียนรถไปจากผู้ให้กู้ได้ เพื่อไปจดทะเบียนโอนให้กับผู้ซื้อจากการขายทอดตลาดรถ

รุ่งเรืองเพราะตลาดดี

ในทางปฏิบัติ ผู้ให้กู้ ไม่กังวลว่าเจ้าหนี้อื่นจะมายึดทะเบียนรถ หรือตัวรถไป เพราะนอกเหนือไปจากเหตุผลในทางจิตวิทยาของผู้กู้ซึ่งเอื้ออำนวยต่อการประกอบธุรกิจประเภทนี้แล้ว ในทางสถิติ ปัญหาเจ้าหนี้อื่นไม่ค่อยมี  ผู้ให้กู้กังวลมากกว่าว่าผู้กู้จะไม่มีเงินมาชำระคืนสินเชื่อ และห่วงเรื่องการบังคับกับหลักประกันทะเบียนรถที่ตนยึดไว้ แต่ในทางสถิติอีกนั่นแหละ ที่ทำให้ผู้ให้กู้สบายใจ ว่าผู้กู้กลัวจะถูกยึดรถ เลยไม่ค่อยมีคนผิดนัดเท่าไหร่ จำนำทะเบียนรถได้หรือไม่ได้ จึงไม่เป็นประเด็น

และผู้ให้กู้ก็ทราบดีว่า ยิ่งตัวรถยนต์หรือจักรยานยนต์ ยิ่งจำนำไม่ได้ใหญ่ เพราะการจำนำนั้น ผู้จำนำต้องส่งมอบทรัพย์จำนำให้กับผู้รับจำนำเก็บรักษาไว้เป็นหลักประกันการชำระหนี้ แต่รถยนต์ ส่งมอบไม่ได้ เพราะผู้กู้ผู้จำนำยังต้องใช้งานอยู่ทุกวัน จึงไม่สามารถส่งมอบให้ผู้ให้กู้ในฐานะผู้รับจำนำได้ เมื่อรถยนต์ และจักรยานยนต์ ซึ่งเป็นทรัพย์จำนำ ตกอยู่ในความครอบครองของผู้กู้ผู้จำนำ การจำนำก็ต้องสิ้นสุดลง ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ การจำนำรถ ไม่ว่ารถยนต์ หรือรถจักรยานยนต์จึงไม่มีทางเกิดขึ้นได้

แม้ว่าการจำนำทะเบียนรถ และจำนำรถไม่เคยเกิดขึ้น สัญญาที่ทำระหว่างผู้กู้กับผู้ให้กู้แม้จะเรียกว่าสัญญาจำนำ ก็ไม่ใช่การจำนำ แต่ข้อบกพร่องของหลักประกันสินเชื่อทางกฎหมาย ก็ไม่อาจหยุดยั้งความเจริญเติบโตของธุรกิจนี้ได้ ความรุ่งเรืองของธุรกิจสินเชื่อจำนำทะเบียนรถจึงขึ้นอยู่กับเหตุผลทางการตลาดที่ประกอบไปด้วย จิตวิทยาผู้กู้ และสถิติอันเป็นประโยชน์ ที่มีพลังเหนือกว่าความไม่สมบูรณ์ของหลักประกัน

QR Code
เกาะติดทุกสถานการณ์จาก Line@matichon ได้ที่นี่
Line Image