| ผู้เขียน | เสฐียรพงษ์ วรรณปก |
|---|
พระพุทธเจ้าตรัสว่า อิณาทานํ ทุกขํ โลเก (อ่านว่า-อินาทานัง ทุกขัง โลเก) แปลว่าการเป็นหนี้เป็นทุกข์ในโลก
ทุกข์อย่างไรหรือครับ โอ๊ย…อย่าให้บรรยายเลย ใครไม่เคยเป็นหนี้ไม่รู้รสชาติดอก พระพุทธองค์ทรงรู้ความทุกข์ของชาวโลกดี ดังที่ตรัสไว้ตอนหนึ่งว่า
คนเราเมื่อจนไม่มีจะกินก็ต้องไปกู้หนี้ยืมสินเขามาก็เป็นทุกข์
เมื่อไม่มีให้เขา ถูกเขาทวง ก็เป็นทุกข์
เขาทวงหนักๆ เข้าอายเขา จึงพยายามหลบหน้า ก็เป็นทุกข์
เมื่อไม่มีปัญญาใช้หนี้เขา ถูกเขาจับหรือฟ้องร้อง ก็เป็นทุกข์
ตกลงทุกข์ทุกขั้นตอนเลย ถึงยังไงๆ ท่านก็เตือนว่าให้พยายามหาทางใช้หนี้เสียให้หมดก่อนตาย ใช้ไม่หมดก็หาทางให้เจ้าหนี้เขายินยอมยกหนี้ให้ อย่าได้มีหนี้ข้ามภพข้ามชาติเป็นอันขาด
ผมเคยบวชมาหลายปี บวชเณรตั้งแต่อายุน้อยๆ เวลาทำวัตรสวดมนต์อาจารย์จะให้สวด “ปฏิสังขาโย” คือสวดพิจารณาเตือนสติเกี่ยวกับการใช้ปัจจัยสี่ เป็นประจำ โดยเฉพาะอย่างยิ่งเวลาจะฉันข้าวก็ให้สวด “ปฏิสังขาโย” จบหนึ่งก่อนแล้วค่อยลงมือฉัน ท่านบอกว่าถ้าฉันโดยไม่สวดก่อน ตายไปจะไปเกิดเป็นควาย ให้เขาไถนา
เพราะใช้หนี้ข้าวสุกเขาไม่หมด
ผมกลัวจะไปเกิดเป็นควายไถนาจึงขยันสวด “ปฏิสังขาโย” ไม่ขาด ไม่เฉพาะตอนก่อนฉัน ก่อนนอนก็สวดเผื่อเหลือเผื่อขาดไว้ เรื่องอย่างนี้จริงเท็จอย่างไรไม่ทราบ เพราะยังไม่ได้อ่านพบในที่ไหนเลย แต่เชื่อโบราณไว้ก็ไม่เสียหลาย
พอผมย้ายจากต่างจังหวัดมาอยู่วัดทองนพคุณ (วัดทองแอ๋ในหนังสือสองทศวรรษในดงขมิ้น ของมหาเขียดนั่นแหละครับ) ผมได้รับฟังเรื่องราวประหลาดเรื่องหนึ่งจากเจ้าคุณอาจารย์
ท่านเล่าว่า ที่บ้านมีอาแปะคนหนึ่งชื่อเก๊า ภรรยาชื่อคำ ตั้งร้านขายของชำอยู่หน้าวัดทองแอ๋ ต่อมาไฟไหม้โรงยาฝิ่นใกล้ร้านแก ไฟลุกลามมาไหม้ร้านของแกด้วย อารามตกใจ อาแปะเก๊าคว้าได้เพียงบัญชีลูกหนี้ที่ซื้อของแก หนีไฟได้อย่างเดียว สมบัติพัสถานอื่นวอดในกองไฟหมดสิ้น
ต่อมาสองสามีภรรยามาเปิดร้านขายน้ำมันยาง จึงได้ไปซื้อโคมาตัวหนึ่งเพื่อใช้งานโม่ชันขาย โคตัวนั้นรับใช้แกมาตลอดจนแก่ตัวลง อาแปะเก๊าแกสงสารจึงปลดระวาง ไม่ใช้งานมันอีกต่อไป จูงมันไปปล่อยไว้ที่วัดข้างบ้าน
พอรุ่งเช้าขึ้นมา อาแปะเก๊าแกเปิดประตูร้าน ก็เห็นโคตัวนั้นยืนเจี๋ยมเจี้ยมอยู่หน้าร้าน จึงจูงมันไปปล่อยวัดตามเดิม
เหตุการณ์เป็นเช่นนี้อยู่สามสี่วัน คืนหนึ่งแปะเก๊าฝันประหลาด ในฝันนั้นโคตัวนั้นมาบอกว่า “นายไล่ผมทำไม ผมไม่อยากไป”
“ก็ฉันเห็นแกแก่แล้ว จึงไม่อยากใช้งานหนัก อยากให้แกเป็นอิสระ” แปะเก๊าตอบในฝัน
“แต่ผมเป็นหนี้นายอยู่” โคตัวนั้นบอก
“หนี้อะไร ลื้อเป็นวัว ลื้อจะมาเป็นหนี้คนได้ยังไง”
“ผมชื่อลก เป็นหนี้ค่ายาฝิ่นนายอยู่ 36 บาท ผมต้องมารับใช้หนี้นายจนกว่าผมจะตาย” โคตัวนั้นบอก
แปะเก๊าตกใจตื่น คว้าบัญชีลูกหนี้มาเปิดดู ก็พบชื่อจริงตามฝัน และประหลาดอะไรเช่นนั้น นายลกคนนี้เป็นหนี้ซื้อฝิ่นแล้วค้างชำระอยู่เป็นเงินจำนวน 36 บาท ตรงตามฝันเปี๊ยบเลย
แปะเก๊าอ่านไปขนลุกไป รีบปลุกภรรยาขึ้นมาเล่าเรื่องฝันประหลาดให้ฟัง ทั้งสองเชื่อว่าโคตัวนั้นคือนายลก ลูกหนี้เก่ากลับชาติมาเกิดแน่นอน
ทั้งสองเห็นว่าโคมันรับใช้มาเป็นเวลานานแล้ว ถ้าจะหักกลบลบหนี้ก็เกิน 36 บาท จึงเลี้ยงโคนั้นไว้ แต่ไม่ใช้งานมันอีกเลย จนมันสิ้นอายุ
เรื่องของกรรมเป็นเรื่องซับซ้อน เราไม่ได้รู้ว่ากรรมที่เราทำแล้วนั้นจะบันดาลให้เกิดผลสนองแก่เราเมื่อใด ในรูปแบบใด แต่ที่รู้แน่ๆ คือเราสามารถเลือกทำกรรมดีหรือ กรรมชั่วได้ ตรงนี้แหละสำคัญ เพราะเราสามารถจะเป็นอะไรต่อไปในอนาคตได้ ด้วยการสร้างแต่เหตุที่ดีๆ ไว้ หลีกเลี่ยงสร้างเหตุที่ไม่ดี
สมบัติพัสถานที่สะสมไว้แทบเป็นแทบตาย พอถึงคราวตายก็เอาติดตัวไปไม่ได้สักอย่าง ยกเว้นบุญ-บาปเท่านั้นที่จะติดตัวไปดังคำกลอนใครไม่รู้แต่งไว้ว่า
เมื่อเจ้ามามีอะไรมาด้วยเจ้า
เจ้าจะเอาแต่สุขสนุกไฉน
เมื่อเจ้ามามือเปล่าจะเอาอะไร
เจ้าก็ไปตัวเปล่าเหมือนเจ้ามา
มาตัวเปล่า ไปตัวเปล่า ล่อนจ้อนจริงๆ ครับ
