ประวัติศาสตร์ที่พันพัว-ใกล้ตัวและต่อเนื่อง วันนั้น… กองทัพเรือญี่ปุ่นบินไปถล่มฐานทัพเรือสหรัฐ ณ เพิร์ลฮาเบอร์ รัฐฮาวาย…ในเวลาใกล้เคียงกัน กองทัพญี่ปุ่นนับหมื่นยังมาบุกตะลุยยกพลขึ้นบก 7 เมือง ฝั่งอ่าวไทย…
ภาพเก่า…เล่าตำนาน ขอขุดคุ้ย ย้อนอดีตครับ…
ณ ช่วงเวลานั้น อเมริกา คือ มหาอำนาจของโลก เป็นเจ้าพ่อของทุกนวัตกรรม อุตสาหกรรมหนัก-เบา เกษตรกรรม การศึกษา รถยนต์ เรือ เครื่องยนต์กลไก อิเล็กทรอนิกส์ ทำมาค้าขาย มีอิทธิพลสูงสุด…
ในเวลาเดียวกัน…ย่านมหาสมุทรแปซิฟิก ที่กว้างใหญ่สุดขอบฟ้า ประเทศญี่ปุ่นสร้างชาติขึ้นมาอย่างเกรียงไกร ชาวญี่ปุ่นไปเรียนวิศวะทุกประเภทมาจากอเมริกา และอีกหลายสถาบันในยุโรป
ชาวญี่ปุ่นกลับมาสร้างชาติได้จริง โรงงานอุตสาหกรรมหนัก รถยนต์ เรือเดินสมุทร โรงงานอุปกรณ์ไฟฟ้า ถูกปรับเปลี่ยนไปสร้างอาวุธ
มิตซูบิชิ กลายเป็นโรงงานผลิตเครื่องบินรบชั้นเยี่ยม ญี่ปุ่นต้องการเป็นเบอร์ 1 มีความทะเยอทะยานจะเป็น “พี่เบิ้ม” ในเอเชีย
ประเทศต่างๆ ที่อยู่ในย่านแปซิฟิก อุดมสมบูรณ์ มั่งคั่งด้วยทรัพยากรธรรมชาติ ป่าไม้ แร่ธาตุ ดิน น้ำ ลม ไฟ ข้าว ปลา อาหาร
ชาวญี่ปุ่นถูกปลูกฝังเรื่อง ชาตินิยม ขยัน มีระเบียบวินัย ถือได้ว่าเป็น “เสือซ่อนเล็บ” ดินแดนญี่ปุ่นเป็นเกาะ ไม่ใหญ่โตอะไรนัก แผ่นดินญี่ปุ่นต้องเจอกับภัยพิบัติทางธรรมชาติอย่างบ้าคลั่ง…ไม่ว่างเว้น
เกาะญี่ปุ่นเสมือนถูกสาป แผ่นดินไหว ภูเขาไฟ พายุบ้า ทะเลคลั่ง แต่ละปีชาวญี่ปุ่นโดนธรรมชาติทำร้าย ทำลายแสนสาหัส … หากแต่อุปสรรค ความยากลำบากทั้งปวง กลับกลายเป็น “ปัจจัยบวก” ทำให้ชาวญี่ปุ่นเป็นชนชาติที่แข็งแกร่ง อดทน เป็นนักสู้ชีวิต
เมื่อดินแดนญี่ปุ่นเริ่มขาดแคลนทรัพยากร ลูกหลานกำลังจะลำบาก ผู้นำญี่ปุ่นคิด คิด และคิด…
…ผู้นำชาวอาทิตย์อุทัยกำหนดยุทธศาสตร์แบบ “ไม่เกรงใจใคร” ที่จะไปครอบครอง ไปจัดการ เอาทรัพยากรจากดินแดนในย่านเอเชียแปซิฟิกมาสนับสนุน จุนเจือเกาะเล็กๆ แห่งนี้ ให้ยิ่งใหญ่ ร่ำรวย รุ่งโรจน์…
ชาวญี่ปุ่น ไม่ได้เพ้อฝัน ไม่เพ้อเจ้อ คิดจริง พูดจริง ทำจริง
ขอเล่าบรรยากาศการเมืองระหว่างประเทศ…ก่อนญี่ปุ่นเปลี่ยนโลก
เกิดความตึงเครียดระหว่างญี่ปุ่นและสหรัฐอเมริกา… คนตัวเล็กๆ จากประเทศเล็กๆ กลางทะเล มีความคิด “แบบมหึมา”
ย้อนไปในอดีต…ที่ผ่านมากองทัพญี่ปุ่นเคยไปทำสงคราม ไปรบอุ่นเครื่อง ชกนอกรอบ ส่งทหารออกไปแย่งยึดดินแดนในระยะใกล้ๆ มาแล้ว…
ญี่ปุ่นเคยส่งทหารไปบุกยึดดินแดนเกาหลี 2 ครั้งใหญ่ๆ ชาวเกาหลีนับล้านคน คือ ผู้เคราะห์ร้าย กองทัพลูกซามูไรญี่ปุ่นยกทัพบุกยึดครองเกาหลีแบบ “ดื้อตาใส” ทหารญี่ปุ่นไปก่อกรรมสร้างเวรในคาบสมุทรเกาหลีแนวโหด (ตอนนั้นยังไม่เป็นเกาหลีเหนือ-ใต้)
ปลาใหญ่กินปลาเล็ก…ทหารญี่ปุ่นจับคนเกาหลีไปเป็นแรงงานทาส ทำงานหนักในญี่ปุ่นเพื่อสร้างชาติ แย่งยึดทรัพยากร เปลี่ยนชื่อประเทศ ตั้งใจลบเกาหลีออกจากแผนที่โลก
ชาวเกาหลีนับล้านคน อดอยาก ยากจน เสียชีวิตจากการทารุณกรรมของทหารญี่ปุ่น กองทัพลูกพระอาทิตย์ปกครองเกาหลี สังหารชาวเมืองกิมจิแบบบ้าคลั่ง…คนเกาหลียังแค้นฝังหุ่น เกลียดคนญี่ปุ่นไม่เลิก…
ญี่ปุ่นกวาดสายตาไปรอบๆ มองเห็นดินแดนส่วนหนึ่งของรัสเซีย…
พ.ศ.2447-2548 กองทัพเรือญี่ปุ่นได้เข้าโจมตีภาคตะวันออกของรัสเซียที่พอร์ตอาเธอร์ และฐานทัพเรือในจังหวัดเหลียวตง ที่รัสเซียเช่าจากจีนอยู่ …รัสเซียไม่สามารถต้านทานแสนยานุภาพญี่ปุ่นได้
กองทัพลูกพระอาทิตย์รบชนะรัสเซียแบบช็อกโลก…ญี่ปุ่นก้าวขึ้นมาเป็นมหาอำนาจแทนรัสเซีย กองทัพแห่งพระจักรพรรดิของญี่ปุ่น เกิดความทะเยอทะยาน มั่นใจ
ญี่ปุ่น…ไม่เคยหยุดนิ่ง…ทะยานขยับ ขับเคลื่อนสถานะประเทศ ให้เป็นเบอร์ 1 แล้วก็เล็งเป้าหมายไปที่แผ่นดินจีน…
แผ่นดินจีน คือ แหล่งทรัพยากรอันมั่งคั่ง แผ่นดินกว้างใหญ่ไพศาล เป็นแหล่งผลิตทุกสิ่งสำหรับญี่ปุ่น ชาวจีนที่แตกแยกมาช้านาน …กองทัพจากแดนอาทิตย์อุทัยเล็งไว้ จ้องจะบุกเอาให้ได้
กองทัพญี่ปุ่นเคยบุกแย่งยึดดินแดนจีน 2 ครั้ง
สงครามจีน-ญี่ปุ่นครั้งที่ 1 พ.ศ.2437-2438 ยกกองทัพไปปล้นบ้าน ชิงเมืองแบบดื้อๆ
จีนในสมัยนั้น ปกครองโดยจักรพรรดิราชวงศ์ชิง ที่ตกอยู่ในสภาวะตกต่ำอ่อนแอ หลังจีนแพ้สงครามฝิ่นกับอังกฤษ จีนล้าหลัง ถูกขนานนามว่าเป็น ขี้โรคแห่งเอเชีย
ญี่ปุ่นมีการปฏิรูปประเทศโดยจักรพรรดิเมจิ แข็งแกร่ง ภายในประเทศเป็นปึกแผ่น เมื่อเข้มแข็ง ต้องการเรียกคะแนนนิยมจากประชาชน เลยยกกองทัพไปยึดดินแดนบางส่วนของจีน จีนรบแพ้หมดสภาพต้องก้มหน้า ทำสนธิสัญญาชิโมะโนะเซะกิ จีนต้องยกดินแดน เผิงหูและคาบสมุทรเหลียวตงให้แก่ญี่ปุ่น
พ.ศ.2474 ญี่ปุ่นบุกแมนจูเรียของจีน สันนิบาตแห่งชาติ (League of Nations) ออกมาประณามการรุกราน ญี่ปุ่นไม่สนใจ…ขอถอนตัวจากสันนิบาตชาติ
กองทัพญี่ปุ่น…ยึดครองแมนจูเรียของจีนไปถึง พ.ศ.2488
เรียนท่านผู้อ่านนะครับ…สันนิบาตชาติ หรือสหประชาชาติ ที่ตั้งขึ้นมาในโลกนี้ เก่งเรื่องจัดการประชุม ผลในทางปฏิบัติมักแผ่วเบา…
โศกนาฏกรรมระดับโลกเคยเกิดในเมืองนานกิง… ทหารญี่ปุ่นไปจับคนจีนขังเป็นเชลย…นานวันผ่านไป ทหารญี่ปุ่นไม่มีปัญญาหาอาหารมาเลี้ยงนักโทษชาวจีน …หน่วยเหนือในโตเกียวสั่งการง่ายๆ …ฆ่ามันทิ้งไป
ทหารญี่ปุ่นก็บ้าเลือด โหด เลว ชั่ว…สังหารชาวจีนในเมืองนานกิง แบบหมู หมา ยิง แทง ตัดหัวด้วยดาบ ชาวจีนที่ไม่รู้เรื่อง ไม่มีความผิดคิดร้ายอะไร…สังเวยชีวิตไปนับแสนคน
13 ธันวาคม 2480 การสังหารหมู่ที่นานกิง (Nanjing Massacre) ญี่ปุ่นบุกจีนครั้งที่ 2 เป็นการสังหารหมู่และการข่มขืนยามสงคราม (war rape) ซึ่งเกิดขึ้นเป็นเวลา 6 สัปดาห์หลังญี่ปุ่นยึดนครนานกิง
พลเรือนและทหารจีนที่ถูกปลดอาวุธหลายแสนคนถูกทหารกองทัพบกจักรวรรดิญี่ปุ่นฆ่าทิ้ง ทั้งยังเกิดการข่มขืน ปล้น ประเมินว่ามีผู้ถูกฆ่าราว 3 แสนคน
แผลในใจ…แผลนี้…ชาวจีนยังไม่ขออภัย และนี่คือ แผลสด ที่ไม่มีวันเป็น แผลเก่า …ที่ไม่มีวันลบหาย
ภาพใหญ่ๆ …ในอดีต…ญี่ปุ่นเคยทำสงครามชิงดินแดนมานักต่อนัก…ชนะทุกสงคราม…
อเมริกา…พี่ใหญ่ที่ไกลออกไป…เฝ้ามองพฤติกรรมของญี่ปุ่นตลอดมา…ไม่ค่อยพอใจกับการกระทำของญี่ปุ่น
ในช่วงทศวรรษที่ 1930 เมื่อญี่ปุ่นไปทำสงครามในหลายสมรภูมิ…ในประเทศเกิดภาวะเศรษฐกิจตกต่ำครั้งใหญ่ ญี่ปุ่นพยายามแก้ไขปัญหาทางเศรษฐกิจ…
สหรัฐหาวิธีการพยายามหยุดยั้งการขยายตัวของญี่ปุ่น
มหาอำนาจสหรัฐขยับ….โดยเริ่มผ่านมาตรการคว่ำบาตรทางเศรษฐกิจต่อญี่ปุ่น รวมถึงการห้ามทางการค้าในการส่งออก เครื่องบิน น้ำมันและเศษโลหะรวมถึงสินค้าสำคัญอื่นๆ
พฤษภาคม พ.ศ.2483 กลาโหมสหรัฐอนุมัติให้จัดตั้งฐานทัพในมลรัฐฮาวาย เพิร์ลฮาร์เบอร์เป็นฐานทัพเรือ รับผิดชอบย่านมหาสมุทรแปซิฟิก ฐานทัพเรือแสนสวย ริมทะเล อากาศเย็นสบาย ไม่มีหิมะกวนตัว กวนใจ สหรัฐไม่เคยคิดว่าญี่ปุ่นจะมีขีดความสามารถมาโจมตีฮาวายได้ เพราะห่างจากแผ่นดินใหญ่ของญี่ปุ่นประมาณ 4,000 ไมล์
ฐานทัพที่เพิร์ลฮาร์เบอร์ ก็ต้องถือว่าอยู่กันแบบสบายๆ ไร้ข้าศึก
กันยายน พ.ศ.2483 ญี่ปุ่นไปลงนามในสนธิสัญญาไตรภาคีกับเยอรมนีและอิตาลี ซึ่งประเทศมหาอำนาจทั้งสองปกครองแบบฟาสซิสต์
เมื่อสหรัฐบีบ กดดันต่อญี่ปุ่นเต็มพิกัด โตเกียวและวอชิงตันเจรจากันเป็นเวลาหลายรอบ ล้มเหลว ในขณะที่สหรัฐยืนยันคว่ำบาตรน้ำมันและสินค้าสำคัญอื่นๆ จะทำให้ญี่ปุ่นหยุดการขยายตัว
สหรัฐวางกลยุทธ์…สกัดกั้น ไม่ให้มี “น้ำมัน” เข้าไปสู่เกาะ
การคว่ำบาตรและใช้บทลงโทษ… กลายเป็นการกระตุ้น สร้างความโกรธแค้น… กองทัพญี่ปุ่นปลุกระดมชาวอาทิตย์อุทัยให้เกลียดสหรัฐ ถือว่าอเมริกันแทรกแซงกิจการ
กองทัพญี่ปุ่นที่คึกคะนอง ห้าวหาญ…แอบซุ่มคิดการใหญ่
ญี่ปุ่นไม่เคยต้องก้มหัวให้ใคร กองทัพญี่ปุ่นใคร่ครวญหนัก…ทางเลือกอื่นไม่มี…ญี่ปุ่นต้องทำอะไรซักอย่าง “หักปีก-เด็ดหัว” กองทัพสหรัฐในแปซิฟิก
ญี่ปุ่นต้องปกป้องสถานะของตน ต้องดำรงตนในฐานะมหาอำนาจของโลก การทำลายฐานทัพสหรัฐที่เพิร์ลฮาร์เบอร์ จะทำให้ญี่ปุ่นควบคุมมหาสมุทรแปซิฟิกและประเทศต่างๆ ในมหาสมุทรค่อนโลก…
นี่คือ วิธีคิด ของญี่ปุ่นในเวลานั้น…
หันไปดูระบบการเมือง การปกครองของญี่ปุ่นในเวลานั้น…
ในช่วงปี พ.ศ.2477 นายพลฮิเดกิ โตโจ ผบ.ทหารสูงสุด เคยสร้างผลงานเด่นในการทำสงครามรุกรานประเทศจีนภายใต้นโยบายขยายอาณาเขตของจักรวรรดิญี่ปุ่น
เคยนำทัพรุกรานเข้าไปยังจีนและแมนจูเรีย นอกจากนี้ในระหว่างการดำรงตำแหน่งผู้บัญชาการหน่วยสืบราชการลับเค็นเปไต (Ken-pei-tai) นายพลฮิเดกิ โตโจ เข้าขัดขวางการพยายามทำรัฐประหารในประเทศญี่ปุ่นจนได้รับคำยกย่องจากสมเด็จพระจักรพรรดิฮิโระฮิโตะ
นายพลฮิเดกิ โตโจ เป็นคนดุดัน ตัดสินใจรวดเร็วเป็นที่เกรงกลัวของกองทัพญี่ปุ่น เขาต่อต้านการขยายอำนาจของอังกฤษ สหรัฐอเมริกา และฝรั่งเศส เข้าสู่ทวีปเอเชียตั้งแต่ยุคแห่งการล่าอาณานิคม…
พลเรือเอกยามาโมโตะ อิโซโรคุ คือผู้บัญชาการทหารเรือของกองทัพญี่ปุ่นอันเกรียงไกร ญี่ปุ่นมีเรือบรรทุกเครื่องบิน มีเครื่องบินรบ มีรถถัง ปืนใหญ่ มีความพร้อมรบ เหมือนม้าคะนองจะออกศึก เด็กหนุ่มนับล้านคน ที่กระเหี้ยนกระหือรือพร้อมรบเพื่อพระจักรพรรดิ
ผู้เขียนต้องย้ำนะครับ…คนตัวเล็กๆ บนเกาะแห่งนี้ โคตรเก่ง ฉลาด ขยัน จริงจัง ชาตินิยมสุดขั้ว…
การมีเรือบรรทุกเครื่องบิน มีเรือรบ เรือพิฆาต เรือดำน้ำขนาดมหึมา มีอาวุธทุกชนิด ทุกประเภท คนญี่ปุ่นสร้างเอง มันต้องใช้ทรัพยากรมหาศาล
คิดเล่นๆ… รถถังจำนวน 2 พันคัน สตาร์ตเครื่องพร้อมกัน อากาศยาน 1 พันลำ เรือรบ 300 ลำ รถบรรทุกทหาร 3 พันคัน ทหารนับล้านคนที่ต้องกิน ต้องฝึกยิงปืน ใช้กระสุนเท่าไหร่…มันคือ น้ำมัน เงิน ทรัพยากรขนาดไหน การสะสม ครอบครอง อาวุธขนาดนี้ ดูเข้มแข็ง กล้ามใหญ่ น่ากลัว
อาวุธ ยานรบ ต้องมีการปรนนิบัติบำรุง (maintenance) การมีไว้ใช้งาน ต้องใช้เงินมหาศาล มันคือความสิ้นเปลืองแสนสาหัส …
ยิ่งสิ้นเปลือง ประเทศเข้าสู่วิกฤต…ยิ่งต้องดิ้นรน
นายพลฮิเดกิ โตโจ สั่งการลับที่สุดเพื่อเตรียมโจมตีเพิร์ลฮาเบอร์
พลเรือเอกยามาโมโตะ อิโซโรคุ ใช้เวลาหลายเดือนในการวางแผนจู่โจมทำลายกองเรือแปซิฟิกและทำลายขวัญกำลังใจ ต้องหักปีกพญาอินทรีให้จงได้…จะต้องไม่มีกองทัพเรือสหรัฐในแปซิฟิก
ญี่ปุ่นเคลื่อนกำลังรบไปทางทะเลแบบ ลับที่สุด
เช้ามืด 7 ธันวาคม 2484 เรือบรรทุกเครื่องบินที่บรรทุก “เพชฌฆาตเวหา” แล่นเข้าไปในระยะทำการบินโจมตี
เป้าหมายหลัก คือ เรือบรรทุกเครื่องบินของมหาอำนาจสหรัฐ
เป้าหมายรอง คือ บรรดาเรือรบที่จอดทอดสมอ ณ อ่าวเพิร์ล (Pearl Habor) รวมถึงอาคาร สถานที่ตั้งทางทหารบนเกาะ
นักบินหนุ่มเลือดบูชิโดทุกนาย เพิ่งทราบภารกิจ (แบบฆ่าตัวตาย) อากาศยานที่บินขึ้นจากดาดฟ้าเรือบรรทุกเครื่องบิน…ไม่มีน้ำมันพอที่จะบินกลับมาลงได้อีก…ชีวิตนี้ขอพลีเพื่อพระจักรพรรดิและชนชาติญี่ปุ่น
เป้าหมายเฉพาะ ที่ต้องการทำลายให้ได้ในเช้าวันนั้น คือ เรือบรรทุกเครื่องบินสหรัฐ
พระเจ้ายังอยู่เคียงข้างสหรัฐ…เรื่องการทำสงคราม มีเรื่องของ “ดวงชะตา” เข้ามาเกี่ยวข้องไม่น้อย…
เช้าวันนั้น…เรือบรรทุกเครื่องบินสหรัฐทั้ง 3 ลำออกทะเลไป..แต่ยังคงมีกองเรือรบนับร้อยลำจอดทอดสมอ…
การบุกแบบฆ่าตัวตายของกองทัพเรือลูกพระอาทิตย์ คือ การประกาศศักดาให้โลกหันมามองประเทศเล็กๆ ที่ใจใหญ่เกินพิกัด
รัฐบาล ประชาชนญี่ปุ่น แสนจะภูมิใจในอานุภาพ กำลังรบทางอากาศ ทางเรือ ที่กล้าเข้าไปถล่มฐานทัพเรืออเมริกาที่เป็นมหาอำนาจของโลกได้
ลูกทัพฟ้าบูชิโดนำเครื่องบินทิ้งระเบิดจากเรือบรรทุกเครื่องบิน 6 ลำ จิกหัวลง โจมตีเรือประจัญบานของสหรัฐทั้งหมด 8 ลำ จมไป 4 ลำ และสร้างความเสียหายอีก 4 ลำ ทำลายหรือเสียหายมากกว่า 300 ลำ และคร่าชีวิตทหารอเมริกัน 2,400 คน
วันรุ่งขึ้น…วอชิงตันประกาศสงครามกับญี่ปุ่น
ราวตี 3 ของวันที่ 8 ธันวาคม 2484 กองกำลังของญี่ปุ่นบุกเข้าทาง อ.อรัญประเทศ และกำลังทหารอีกนับหมื่นนายที่มาทางเรือมาลอยลำในอ่าวไทยบุกขึ้นฝั่งทางอ่าวไทยพร้อมกัน 7 พื้นที่
ทหารไทยรบกับทหารญี่ปุ่นที่อ่าวมะนาว สงขลา ปัตตานี…
ผู้เขียนค้นหลักฐานเอกสารในประวัติศาสตร์…ต้องยอมรับว่า…กองทัพญี่ปุ่นพร้อมรบทั้งกาย ใจ มียุทโธปกรณ์มหาศาล
ญี่ปุ่นมิได้บุกไทยแห่งเดียว…ทหารญี่ปุ่นบุกเกาะสิงคโปร์ รบชนะ จับทหารออสเตรเลียเป็นเชลยศึก ขนเชลยศึกใส่รถไฟ วิ่งมาทางภาคใต้ ขึ้นมาที่ จ.ราชบุรี นำเชลยศึกไปเป็นทาสสร้างทางรถไฟที่กาญจนบุรี …ทางรถไฟสายมรณะ
ญี่ปุ่นบุกฟิลิปปินส์ ยึดเกาะใหญ่ๆ ในมหาสมุทรแปซิฟิกแบบโลกตะลึงในแสนยานุภาพ จำนวนทหาร จำนวนอาวุธ
กองทัพแห่งพระจักรพรรดิห้าวเป้ง…ไปยึดดินแดน เส้นทางเดินเรือเพื่อจะไปยึดบางส่วนของออสเตรเลีย…
กองทัพญี่ปุ่นบุกไปทางอินโดนีเซีย…เพื่อจะไปครอบครองแหล่งน้ำมันดิบ ทรัพยากร ยาง และสารพัดสรรพสิ่ง
นายพลฮิเดกิ โตโจ คือ เจ้าของแนวคิดการจัดตั้งวงไพบูลย์ร่วมแห่งมหาเอเชียบูรพา (Greater East Asia Co-Prosperity Sphere) ประกอบด้วย ไทย เวียดนาม มาเลเซีย แมนจูเรีย ลาว กัมพูชา …
ช่วงแรกที่สหรัฐยัง “โยกกำลังรบ” ไม่เข้าที่เข้าทาง นายพลแม็คอาเธอร์ ของสหรัฐ ต้องอพยพกองบัญชาการสหรัฐออกจากฟิลิปปินส์ถอยไปตั้งหลักในออสเตรเลียโน่น
การโจมตีเพิร์ลฮาร์เบอร์เช้าวันนั้น ถือว่าไปแหย่พญาเสือโคร่ง สร้างรอยฟกช้ำดำเขียว
หลังจากนั้นมา สหรัฐระดมสรรพกำลังรบ มาขอเช็กบิลกับญี่ปุ่นในย่านมหาสมุทรแปซิฟิก
ในเดือนมิถุนายน พ.ศ.2485 นาวิกโยธินสหรัฐได้รับชัยชนะครั้งสำคัญในการรบบน “เกาะมิดเวย์” ดุลยภาพของสงครามในมหาสมุทรแปซิฟิกเปลี่ยนไปอย่างสิ้นเชิง…
บทความตอนนี้…ขอตีกรอบ ตีวงแคบๆ เพื่อพูดคุยถึงเหตุผล (ส่วนหนึ่ง) ที่มาบอกลูกหลานว่า สงครามที่เกิดขึ้นจากการตัดสินใจของนายพลโตโจ ในวันนั้น …ผลที่ตามมาคือ สงครามมหาเอเชียบูรพา… สหรัฐ ญี่ปุ่น และชาติต่างๆ ในย่านแปซิฟิกทำสงครามกันราว 4 ปี
สิงหาคม 2488 สหรัฐขอปิดฉากสงคราม… ด้วยการเอาระเบิดปรมาณูไปทิ้งใส่เกาะญี่ปุ่น 2 ลูก 2 เมือง คือ เมืองฮิโรชิมาและเมืองนางาซากิ คนญี่ปุ่นตายไป…กลายเป็นผงรวมแล้วราว 2 แสนคน…
วันที่ 23 ธันวาคม 2491 นายพลฮิเดกิ โตโจ ถูกประหารชีวิตด้วยการแขวนคอ …เขาถูกตัดสินว่าเป็น “อาชญากรสงคราม” ชื่อของเขาถูกจารึกใน “ศาลเจ้ายาสุกุนิ”
สถานที่แห่งนี้… จีนและเกาหลีใต้ รังเกียจสุดสุด
