| ผู้เขียน | บรรณาลักษณ์ |
|---|
พจนานุกรมสร้างชาติ
อุดมการณ์รัฐไทยฉบับราชบัณฑิตย
ทั้งหมอและสาธารณสุขเตือนถึงการระบาดระลอกใหม่ ที่เพิ่มเร็วกว่าเก่า ทำให้โรงพยาบาลต้องกลับมาคับคั่งด้วยผู้ป่วย เร่งให้บรรดาผู้สูงอายุได้ฉีดวัคซีนอย่างน้อย 3-4 เข็มตามที่ควร จะผ่อนหนักเป็นเบาได้ ฉะนั้น อย่าวางเฉยละเลยไป เนื่องจากการเปิดประเทศและการกลับมาทำกินเต็มรูปแบบ ทำให้ผู้คนดำเนินชีวิตในรูปแบบเดิม ต้องอย่าทิ้งการสวมหน้ากากในที่ชุมนุมชน พยายามห่างๆ กลุ่มคน และล้างมือบ่อยๆ อย่างถี่ถ้วนเช่นเดิม-ขอให้ทุกคนปลอดโรคปลอดภัย
● หนังสือที่น่าอ่านมากตอนนี้เล่มหนึ่งคือ พจนานุกรมสร้างชาติ อุดมการณ์รัฐไทยในพจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน ค้นคว้ามาเขียนให้อ่านโดย มานิตา ศรีสิตานนท์ เหลืองกระจ่าง ทำให้เรารู้ว่า อะไร ในภาษาไทย มีอุดมการณ์รัฐไทยแอบแฝงอยู่ด้วยหรือ ต้องติดตามอ่านดูให้ชัดเจน
พจนานุกรม ฉบับราชบัณฑิตยสถาน หนังสืออ้างอิงหลักทางภาษาเล่มสำคัญของไทย ซึ่งทำหน้าที่กำหนดกฎเกณฑ์หลักการใช้ภาษาไทยอย่างเป็นระบบ เพื่อสร้างภาษาไทยมาตรฐานที่อนุรักษ์ความเป็นไทยและสอดแทรกอุดมการณ์ “ชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย์” สู่ภาษาไทยที่ใช้ในชีวิตประจำวัน
ผู้เขียนจะนำผู้อ่านสำรวจประวัติศาสตร์พจนานุกรมในประเทศไทย กับราชบัณฑิตยสถาน ตามรอยอุดมการณ์ทางภาษาของราชบัณฑิตยสถาน และความหมายของชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย์ ซึ่งปรับเปลี่ยนนิยามความหมายสอดรับกับการเมือง เศรษฐกิจ และสังคมที่ผันแปรไปตามยุคสมัย
ต้องหาอ่านกันดูให้เข้าใจ
● ภาษาเป็นเครื่องมือสื่อสารสำคัญของสิ่งมีชีวิต โดยเฉพาะมนุษย์ ที่ปราชญ์ปัจจุบันเห็นว่า ด้วยภาษาที่มนุษย์สามารถสื่อสารนี้เอง ทำให้มนุษย์สามารถดำรงเผ่าพันธุ์มาได้ยาวนาน และครองความเป็นเจ้าในโลกใบนี้เหนือสัตว์โลกอื่นๆ ดังนั้น ภาษาจึงสำคัญควรแก่การเรียนรู้ทำความเข้าใจ
แลหลังคำเขมร-ไทย ของอาจารย์ ศานติ ภักดีคำ จะย้อนถามเราว่า เคยไหม ที่พบศัพท์ภาษาไทยที่ใช้ทุกวันจนชิน แต่ไม่รู้ความหมายจริงว่าแปลว่าอะไร ซึ่งมิใช่เรื่องแปลกที่เป็นเช่นนั้น เนื่องจากภาษาไทยไม่ได้เกิดขึ้นลอยๆ ไม่มีที่มาที่ไป แต่เกิดจากการผสมผสานของหลากหลายภาษา โดยมีภาษาเขมรโบราณเป็นหนึ่งในจำนวนนั้น
จากอดีต อาณาจักรเขมรโบราณมีอิทธิพลเหนือแว่นแคว้นโบราณในดินแดนไทยผู้คนจึงรับเอาวัฒนธรรมมาใช้ ทั้งพิธีกรรม ศาสนา ปราสาทหิน รวมถึงภาษาจนผสมกลมกลืนกันไปอย่างสืบเนื่องกันมา
หนังสือเล่มนี้จะนำไปสำรวจคำยืมที่มาจากภาษาเขมร ตั้งแต่แรกเริ่มรับภาษามาใช้ไล่เรียงพัฒนาการทางภาษา และสืบหาความหมายดั้งเดิมของคำยืมภาษาเขมรที่คนไทยใช้กันจนชิน อ่านเหตุใดไทยจึงยืมเขมร, สัมพันธ์เขมรกับสุโขทัย อยุธยา, ที่มาของคำยืม, อ่านการคลำหาคำ, เขมรและขอม, พระนามกษัตริย์เขมรในพระนามกษัตริย์ไทย, ยศตำแหน่งเขมรสู่ยศตำแหน่งขุนนางไทย, ศัพท์ศาสนาจากเขมร ศัพท์ที่เป็นเกร็ดเล็กเกร็ดน้อยจากเขมร
อ่านแล้วจะเห็นว่า สุวรรณภูมิแห่งนี้มีความเกี่ยวพันสืบเนื่องด้วยกันมาอย่างแนบแน่น ไม่มีผู้ใดที่เติบโตมาอย่างโดดเดี่ยวต่อเนื่องโดยไม่เกี่ยวข้องกับใคร
● เราควรรู้จักเพื่อนบ้านให้ดีให้ถ่องแท้ในแง่มุมต่างๆ มิใช่เพียงการรบทำสงครามการเป็นเมืองอิทธิพลเมืองขึ้น แต่อย่างเดียว ที่ไม่ส่งเสริมการเรียนรู้ระหว่างกันในโลกสมัยใหม่ ทำให้ปัจจุบันเกิดการช่วงชิงกันเป็นเจ้าข้าวเจ้าของรูปวัฒนธรรมต่างๆ เพื่อลิขสิทธิ์ชื่อเสียงการเป็นเจ้าของมรดกโลก แทนที่จะเข้าใจถึงการแลกเปลี่ยนคลี่คลายทางวัฒนธรรมที่อาจถ่ายเทไปมาระหว่างกันได้ เขมรสมัยหลังพระนคร ของอาจารย์ ศานติ เช่นเดียวกัน นำเราไปรู้จักราชธานีเขมรซึ่งสัมพันธ์กับไทยคือ ละแวก, อุดงค์มีชัย และพนมเปญ นอกเหนือจากที่เรารู้จักคุ้นเคยแต่เพียงพนมเปญกับเสียมเรียบ อันเป็นที่ตั้งของเมืองพระนคร ซึ่งมีปราสาทหินนครวัด นครธม ที่มีชื่อเสียงรู้จักไปทั่วโลก
ละแวกกับอุดงค์มีชัย อดีตราชธานีที่แม้มีอายุน้อยกว่านครวัดนครธม แต่เรามิได้รู้จักกันมากนัก ว่ามีความสัมพันธ์กับไทยในประวัติศาสตร์มาอย่างไร
ผู้เขียนจึงเดินทางสำรวจเมืองดังกล่าว เพื่อเสนอภาพรวมของอดีตราชธานีหลังเมืองพระนครที่มีความเกี่ยวข้องกับไทย เพื่อช่วยให้เราเข้าใจเรื่องราวของกัมพูชาในปัจจุบันได้มากขึ้น ในฐานะเพื่อนบ้านซึ่งมีรั้วรอบใกล้ชิดติดกัน
● หนังสือประวัติศาสตร์ที่น่าสนใจอีกเล่ม ด้วยความพร้อมของเอกสาร และบันทึกที่ผ่านการรับรอง พระปกเกล้าฯกับคณะราษฎร โดย สุพจน์ ด่านตระกูล ซึ่งให้ภาพหลังเปลี่ยนแปลงการปกครอง 2475 พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงสละราชสมบัติ และเบื้องหลังการสละราชสมบัตินั้น จากเอกสารในหนังสือเล่มนี้ จะเห็นความขัดแย้งรุนแรงอย่างไร ระหว่างรัชกาลที่ 7 กับคณะราษฎร หลายกาลเทศะมิได้ราบรื่น หรือเป็นไปอย่างเรียบร้อย
มูลเหตุใดทำให้ทรงตัดสินพระทัยสละราชสมบัติ เอกสารซึ่งมีทั้งบันทึก หนังสือโทรเลข โต้ตอบที่มีผู้เซ็นรับรองเอกสารทุกชิ้น จะแสดงให้เห็น
เป็นหนังสือถอดความคิด ความรู้สึก อารมณ์ของผู้เกี่ยวข้อง ทั้งบันทึกคำอภิปรายในสภาผู้แทนราษฎรครั้งประวัติศาสตร์ ที่พิจารณาถึงปัญหาความขัดแย้ง ระหว่างองค์พระมหากษัตริย์กับรัฐบาลอย่างตรงไปตรงมา น่าอ่านศึกษายิ่ง
● ในหลายๆ คราว เราอาจได้พบเห็น แต่ไม่รู้จักว่าสถานที่นั้นๆ มีความเป็นมาอย่างไร และปัจจุบันใช้งานในสถานะไหน หนังสือเล่มนี้ ตำนานวังเก่า นิพนธ์โดย สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ ทรงเปิดเผยมหัศจรรย์แห่งตำนาน และประวัติความเป็นมาของพระราชวังเก่าในประเทศไทย
ตั้งแต่การสร้างพระบรมมหาราชวัง รวมทั้งพระตำหนัก และพระที่นั่งสำคัญๆ ต่างๆ ตามธรรมเนียมโบราณราชประเพณีอย่างละเอียดครบถ้วน พระตำหนักจิตรลดารโหฐาน พระราชวังจันทรเกษม วังสวนสุนันทา พระราชวังสนามจันทร์ วังถนนพระอาทิตย์ ฯลฯ
อ่านวังเจ้านายสร้างในรัชกาลที่ 1, สร้างในรัชกาลที่ 2, สร้างในรัชกาลที่ 3, การสร้างวังในรัชกาลที่ 4, ในรัชกาลที่ 5, ในรัชกาลที่ 6, ในรัชกาลที่ 7 และการสร้างวังในรัชกาลปัจจุบัน เพื่อความเข้าใจและเห็นภาพชัดเจน
● หนังสือที่ควรอ่านประกอบกันอีกเล่ม เพื่อความเข้าใจที่สมบูรณ์จากความคิดและความรู้หลายๆ แง่มุม การปฏิวัติประชาธิปไตยในอเมริกาและฝรั่งเศส คนไทยควรเรียนรู้อะไร โดยอาจารย์ วิทยากร เชียงกูล ผู้เคยมาหาความหมายเมื่อไม่นานเกินลืม แสดงภาพที่เกิดขึ้นทั้งหลายให้เห็น
การปฏิวัติประชาธิปไตยในอเมริกาและฝรั่งเศส เกิดจากสภาพแวดล้อมทางประวัติศาสตร์หลายปัจจัยประกอบกัน ที่สำคัญคือ พัฒนาการด้านเศรษฐกิจจากการค้าทางไกลที่เพิ่มขึ้น การแสวงเส้นทางเดินเรือ การล่าอาณานิคมที่ตามมา จนการค้นคว้าและพัฒนาความรู้ทางวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยี การปฏิรูปความเชื่อทางศาสนา การปฏิวัติทุนนิยมอุตสาหกรรม ฯลฯ
ล้วนเปลี่ยนแปลงความคิด เศรษฐกิจ และการเมือง สร้างผลกระทบต่อสังคมโลกขณะนั้น ตลอดมาจนถึงปัจจุบันอย่างลึกซึ้ง กว้างขวางยิ่งกว่าครั้งใดๆ จากก่อนหน้านั้นในประวัติศาสตร์ยาวนานหลายล้านปีของมนุษยชาติ
● เป็นหนังสือวิเคราะห์ประวัติศาสตร์สังคม โดยวิธีการศึกษาวิเคราะห์ทางเศรษฐศาสตร์และสังคมวิทยาการเมือง ที่เลือกเฉพาะประเด็นสำคัญในประวัติศาสตร์ยุโรป ที่ช่วยให้ภาพชัดเจนเพื่อกลับมามองว่า เราได้ประโยชน์อะไรจากการนั้น รอยลูกปัด หนังสืออีกเล่มที่เป็นคุณใหญ่หลวง เนื่องจากมีผู้มานะคือ บัญชา พงษ์พานิช ติดตามค้นคว้ารวบรวมโบราณวัตถุซึ่งหาได้ยากลำบากมาให้เห็นเป็นหมวดหมู่ บอกความสำคัญของชีวิตในอดีตไกลโพ้นให้รู้อีกแง่มุม ในละแวกจังหวัดภาคใต้ตอนบนเช่น ชุมพร, ระนอง, สุราษฎร์ธานี, นครศรีธรรมราช, กระบี่ ฯลฯ นั่นคือ บรรดาลูกปัดอายุกว่า 2,000 ปี ที่กระจัดกระจายอยู่ทั่วพื้นที่ดังกล่าว
ผู้เขียนใช้เวลากว่า 3 ปี เสนอข้อมูลหลักๆ คือ ประเภทต่างๆ ของลูกปัดที่ค้นพบ, ร่องรอยลูกปัดซึ่งค้นพบแต่ละแห่ง, แสดงข้อค้นพบและสมมุติฐานสำคัญ
เพราะด้วยคุณสมบัติของลูกปัดซึ่งมีสถานะหลากหลาย เช่น เครื่องประดับ โบราณวัตถุ เครื่องรางของขลัง แทนเงินตรา ฯลฯ ทำให้เรื่องราวเกิดมิติที่กว้างและลึก ให้ศึกษาและเรียนรู้ได้ถึงคุณค่าความสัมพันธ์กับมนุษย์ในประวัติศาสตร์หลายยุคสมัย
หนังสือเล่มนี้พิมพ์ด้วยกระดาษคุณภาพ สี่สี จึงเห็นความงามชัดเจนของบรรดาลูกปัดหายากนับพันเม็ด ซึ่งน่าตื่นตาตื่นใจ จึงให้ประโยชน์ผู้อ่านอย่างเต็มที่ด้วยเนื้อหาวิชาการ ภาพประกอบ และความงามของรูปเล่มน่าจับต้อง
● ทำไมสิ่งมีชีวิตจึงแตกต่างกันมากมาย บ้างเล็กจนมองไม่เห็น บ้างใหญ่จนน่าตกใจ บางชนิดเรียบง่ายไม่มีแขนขา ไม่มีตับ ไต ไส้พุง บางชนิดอย่างเช่นมนุษย์จึงต้องมีอวัยวะนานาประเภทสลับซับซ้อน เหตุผลของธรรมชาติ พิมพ์ถึง 9 ครั้งแล้ว เขียนโดย ชัชพล เกียรติขจรธาดา จะตอบสองคำถามหลักให้เห็นภาพว่า อะไรคือเหตุผลของธรรมชาติ ด้วยการตั้งคำถามกับสิ่งที่เราเห็นในชีวิตประจำวันทั่วไป ว่าผลที่เราเห็นทุกวันนี้ เกิดจากเหตุอะไรในอดีตและหลังจากเห็นตัวอย่างในเหตุผลของธรรมชาติแล้วก็จะนำสิ่งเหล่านั้นไปสรุปเพื่อตอบคำถามที่สองต่อ นั่นคือ เราจะรู้เรื่องเหล่านี้เพื่ออะไร
อ่านขนาดและความซับซ้อนของร่างกาย, ความร้อนและพลังงานของร่างกาย, เหตุผลของอาการป่วย เข้าใจผ่านการวิวัฒนาการมาร่วมกัน เพื่อมองเห็นและตระหนักเหตุผลของธรรมชาติอย่างถ่องแท้
● หนังสือซึ่งอาจารย์ สุริชัย หวันแก้ว ผอ.ศูนย์ศึกษาสันติภาพและความขัดแย้งจุฬาฯ กล่าวว่า “เราไม่ควรมุ่งมองไปข้างหน้าจนเกิดอหังการกับการสร้างอนาคตอย่างเดียว โดยทิ้งเหยื่อความรุนแรงทางการเมืองไว้ข้างหลัง เช่น กรณีอุ้มหายหรืออุ้มฆ่าซึ่งหลักฐานถูกทำลาย ที่อาจก่อความเจ็บแค้นและชิงชังส่งผ่านไปยังคนรุ่นต่อไป หนังสือ อยู่กับบาดแผล ได้เปิดเสียงของผู้ที่ได้รับผลกระทบจากเหตุการณ์ความรุนแรงทางการเมือง ซึ่งน่าจะช่วยให้เราสำนึกในหน้าที่ที่เราพึงปฏิบัติต่อกัน”
หนังสือโดย บุญเลิศ วิเศษปรีชา ที่ผ่านปริญญาตรีประมง เกษตร ปริญญาโทสังคมมานุษย์ ธรรมศาสตร์ เขียนวิทยานิพนธ์ได้รับเกียรติบัตรเรื่อง “เปิดพรมแดน โลกของคนไร้บ้าน” มาเสนอเรื่องเล่าของความทุกข์ทนในแบบวิชาการที่ไม่เพียงมีศัพท์แสงซึ่งเข้าใจกันได้ แต่ยังเหมาะกับผู้คนที่สนใจเพื่อนร่วมทุกข์ ที่ไม่รู้วันไหนเราจะตกทุกข์เช่นเขาได้เหมือนกัน เพื่อจะนำพาสังคมไทยให้พ้นหล่มความขัดแย้งชนิดรุนแรง โดยไม่ทิ้งผู้ได้รับผลกระทบไว้ข้างหลัง
อ่านเหยื่อสามัญที่ถูกละเลย, ผู้อยู่แนวหน้าของการชุมนุม, ทำไมจึงอยู่ ณ จุดเสี่ยง, อยู่กับบาดแผลด้วยความรู้สึกแตกต่าง, เสียงจากผู้ถูกกระทำที่อุบลราชธานี พฤษภา 53, วิเคราะห์ความต่างในความเหมือน ความเหมือนในความต่าง, ทบทวนบทเรียนเพื่อมองสู่อนาคต
หนังสือเพื่อเข้าใจเพื่อนร่วมทุกข์
● นิตยสารการเมืองรายสัปดาห์ประจำครอบครัว มติชนสุดสัปดาห์ ฉบับว่าด้วย 500 ประหาร อ่านจับตาดาวมฤตยูย้ายราศี สะเทือนแผ่นดิน ศึกซักฟอก นายกฯ 8 ปีรัฐบาลจะอยู่ครบเทอมไหม, ชัชชาติฟีเวอร์ หนึ่งเดือนผ่านยังกระฉูด เปิดฉากท้าทายวัดใจสังคม โอเวอร์ พีอาร์. สู่ดราม่า “นีโอลิเบอรัล”
อ่านธุรกิจดิ้นสู้ ต้นทุนแพง ดอกเบี้ยขาขึ้น อสังหาลดขนาด ปรับราคาบ้าน, อ่านเครื่องบินพม่ารุกน่านฟ้า กับบทบาทไม้ค้ำยันของรัฐบาลไทย, อาจารย์นิธิเขียน “เกลียดและทำลายล้าง” คำ ผกาเขียน ไม่ต้องพีอาร์ มารยาทให้ได้ก่อน ศิโรตม์เขียน สูตรเลือกตั้ง สู่การทำลายอนาคตประเทศ ฯลฯ
ชีวิตความเป็นอยู่ต้องดิ้นรน โรคระบาดต้องระวังสุดตัว การเมืองก็ต้องติดตาม แต่เมื่อค่าครองชีพสูงพุ่งขึ้นไม่หยุด ไม่ต้องพูดถึงคุณภาพชีวิตคนทั่วไป ตลอดถึงความยากลำบากของชนชั้นล่าง อนาคตจะฝากไว้กับบรรดาคนรับผิดชอบแบบไหน
ผลเดื่อเมื่อสุกไซร้ มีพรรณ / ภายนอกแดงดูฉัน ชาดป้าย / ภายในย่อมแมลงวันหนอนบ่อน / ดุจดั่งคนใจร้าย นอกนั้นดูงาม. (โคลงโลกนิติ)
บรรณาลักษณ์
