คุณจำเรียงขอให้คุณโผงนำเอาโฉนดที่ดินไปจำนองเพื่อค้ำประกันหนี้สินของสามีของคุณจำเรียง แล้วจะมีค่าตอบแทนให้
คุณโผงดำเนินการตามคุณจำเรียงร้องขอเสร็จ คุณจำเรียงจึงเขียนเช็คสั่งจ่ายเงินตอบแทนแก่คุณโผงที่ทำธุระให้เพื่อตอบแทนตามสัญญาข้างต้น ทว่าเช็คนั้นยังไม่ได้ลงวันที่
ครั้นต่อมาคุณโผงลงวันที่ในเช็คนั้น แล้วนำไปขึ้นเงิน แต่ธนาคารตามเช็คปฏิเสธการจ่ายเงิน
คุณโผงมาฟ้องคุณจำเรียง ขอให้ลง โทษตาม พ.ร.บ.ว่าด้วยความผิดอันเกิดจากการใช้เช็คฯ
ศาลชั้นต้น พิพากษายกฟ้อง!
คุณโผงอุทธรณ์คดี
ระหว่างคุณโผงอุทธรณ์คดี คุณจำเรียงเป็นโจทก์ฟ้องคุณโผงว่า นำเอาความเท็จมาฟ้อง ขอให้ลงโทษคุณโผงตามประมวลกฎหมายอาญามาตรา 175
ศาลชั้นต้น พิพากษายกฟ้อง
คุณจำเรียง ซึ่งเป็นโจทก์ในคดีหลังอุทธรณ์
ศาลชั้นอุทธรณ์พิพากษาสำนวนแรกว่า คุณจำเรียงที่ออกเพื่อชำระหนี้คุณโผง เมื่อธนาคารปฏิเสธการจ่ายเงิน คุณจำเรียงจึงมีความผิด พิพากษาให้จำคุกคุณจำเรียง
ส่วนสำนวนหลังฟังว่า คุณจำเรียงออกเช็คให้แก่คุณโผง เพื่อนำไปขอกู้เงินผู้อื่นโดยยังไม่ได้ลงวันที่สั่งจ่าย คุณจำเรียงไม่ได้ออกเช็คเพื่อชำระหนี้แก่คุณโผง การที่คุณโผงนำเช็คมาฟ้องคุณจำเรียงต่อศาลว่าออกเช็คโดยเจตนาจะมิให้มีการใช้เงินตามเช็คจึงเป็นฟ้องเท็จ
พิพากษากลับว่า คุณโผงมีความผิดตามมาตรา 175 ให้จำคุก
ทั้งคุณโผงและคุณจำเรียงต่างฎีกาคดี
ศาลฎีกาสั่งรวม 2 คดีนี้เข้าด้วยกัน แล้ววินิจฉัยว่า ความผิดฐานออกเช็คโดยเจตนาที่จะไม่ให้มีการใช้เงินตามเช็ค หรือฐานออกเช็คโดยรู้อยู่แล้วว่าในขณะออกเช็คไม่มีเงินในบัญชีอันจะพึงจ่ายให้ได้นั้น สาระสำคัญของความผิดทั้งสองฐานนี้อยู่ที่วันออกเช็ค ถ้าเช็ครายใดผู้ออกเช็คไม่ได้ลงวันที่ออกเช็ค ก็ไม่มีทางที่จะให้ผู้ออกเช็คทราบได้ ว่าจะให้มีการใช้เงินตามเช็คนั้นในวันใด ซึ่งวันนั้นผู้ออกเช็คจะได้เตรียมเงินไว้ในบัญชีที่ธนาคารอันจะพึงจ่ายเงินตามเช็คนั้น หรือจะกล่าวอีกนัยหนึ่งว่าเช็คที่ไม่มีวันออกเช็คถือได้ว่าไม่มีวันที่ผู้ออกเช็คกระทำผิด
ที่คุณโผงนำที่ดินไปทำสัญญาจำนองไว้ก็ไม่ได้กำหนดเวลาการใช้เงิน ดังนั้นจะเกณฑ์ให้ผู้ออกเช็คต้องรับผิดมีเงินอยู่ในธนาคารตลอดเวลาย่อมไม่ได้ แม้ประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์มาตรา 910 และมาตรา 989 จะให้สิทธิผู้ทรงเช็คไว้ว่า ถ้าเช็ครายใดไม่ได้ลงวันออกเช็ค ผู้ทรงโดยชอบด้วยกฎหมายคนหนึ่งคนใดทำการโดยสุจริต จะจดวันที่ถูกต้องแท้จริงลงก็ได้ แต่การที่กฎหมายให้สิทธิแก่ผู้ทรงเช่นนี้ เพียงแต่ให้เช็คฉบับนั้น เป็นเช็คที่มีรายการสมบูรณ์ตามกฎหมาย ฟ้องร้องบังคับคดีกันได้ในทางแพ่งเท่านั้น หามีผลที่จะลงโทษผู้ออกเช็คในทางอาญาไม่
การกระทำของคุณจำเรียงจึงไม่เป็นความผิดตามที่คุณโผงเป็นโจทก์ฟ้อง
ส่วนสำนวนคดีหลังเมื่อข้อเท็จจริงฟังว่า คุณจำเรียงออกเช็คพิพาทให้แก่คุณโผง เป็นการชำระหนี้เพื่อต้นเงินและดอกเบี้ยที่คุณโผงจะต้องเสียไปเพราะเหตุที่คุณโผงต้องเอาโฉนดไปจำนองค้ำประกันหนี้ของสามีคุณจำเรียง แม้เช็ครายพิพาทจะไม่มีวันที่สั่งจ่าย คุณโผงก็มีสิทธิเข้าใช้สิทธินั้นโดยสุจริตตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ ที่จะลงวันที่สั่งจ่ายที่ถูกต้องแท้จริงในเช็คได้ เมื่อเช็คนั้นมีรายการสมบูรณ์ตามกฎหมายกำหนดแล้ว จึงนำเช็คไปขึ้นเงิน แต่ธนาคารปฏิเสธการจ่ายเงิน คุณโผงจึงนำเช็คไปฟ้องขอให้ลงโทษคุณจำเรียง
แม้การกระทำของคุณจำเรียงจะไม่เป็นความผิดตามที่คุณโผงกล่าวหา เพราะเช็คพิพาทไม่ได้ลงวันที่ขณะที่คุณจำเรียงมอบแก่คุณโผงก็ตาม แต่ก็มีเหตุอันทำให้คุณโผงเข้าใจผิดได้ว่า การกระทำของคุณจำเรียงเป็นความผิด ฐานออกเช็คโดยมีเจตนาจะไม่ให้มีการใช้เงินตามเช็คแล้ว เหตุที่ทำให้คุณโผงเข้าใจผิด คือ สิทธิของผู้ทรงเช็คในอันที่จะลงวันออกเช็ครายพิพาทได้ ดังนั้นการกระทำของคุณโผงที่กระทำไปตามสำนวนคดีแรกจะถือว่าคุณโผงนำความเท็จมาฟ้องคุณจำเรียงต่อศาลว่ากระทำผิดอาญาหาได้ไม่
พิพากษากลับคำพิพากษาศาลชั้นอุทธรณ์ทั้งสองจำนวน ให้บังคับคดีไปตามคำพิพากษาศาลชั้นต้น โดยให้ยกฟ้องของคุณโผงโจทก์ในสำนวนคดีแรกและยกฟ้องของคุณจำเรียงโจทก์ในคดีหลัง
สรุปว่า ต่างคนต่างแยกย้ายกันไป ส่วนใครจะช้ำใจกว่ากันคงพิเคราะห์เห็นได้ไม่ยาก
(เทียบคำพิพากษาศาลฎีกาที่ 89-90/2513 )
+++++++++++++++++
ประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์
มาตรา 910 วรรคห้า ถ้าไม่ได้ลงวันที่ออกตั๋ว (แลกเงิน) ผู้ทรงโดยชอบด้วยกฎหมายคนหนึ่งคนใดทำการโดยสุจริตจะจดวันที่ตามที่ถูกต้องแท้จริงลงก็ได้
มาตรา 989 วรรคแรก บทบัญญัติทั้งหลายในหมวด 2 อันว่าด้วยตั๋วแลกเงินดังจะกล่าวต่อไปนี้ท่านให้ยกมาบังคับในเรื่องเช็คเพียงเท่าที่ไม่ขัดกับสภาพแห่งตราสารชนิดนี้ คือ บทมาตรา 910,914,ถึง 923……………..971.
โอภาส เพ็งเจริญ [email protected]