เป็นเรื่องราวความประทับใจไม่มีวันลืมของ “ครอบครัวศรีสวัสดิ์” ที่ได้น้อมเกล้าฯ ถวายสุนัขพันธุ์เซนต์เบอร์นาร์ด สุนัขใหญ่ใจดี ซึ่งเป็นที่ทรงโปรดของ “พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช” และ “สมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ”
ณ บ้านของนางสาวฉันทนา ศรีสวัสดิ์ ซึ่งหันหน้าบ้านเข้าหารั้ววังไกลกังวล บ้านหลังนี้เคยเป็นที่อาศัยของ “คุณหลวงแจ่ม” ตัวละครเอกที่เราจะได้นำมาเล่าสู่กันฟัง
คุณหลวงแจ่ม เป็นสุนัขเพศผู้พันธุ์เซนต์เบอร์นาร์ด ซึ่งมีรูปร่างใหญ่โต ขนยาว มีถิ่นกำเนิดอยู่แถบเทือกเขาแอลป์ในทวีปยุโรป แม้จะเป็นสุนัขที่นิยมเลี้ยงกันในเขตหนาว แต่ก็มีคนนิยมนำมาเลี้ยงในเขตร้อนอยู่บ้างเหมือนกัน เพราะเหตุว่าเป็นสุนัขที่มีนิสัยนุ่มนวลน่ารัก
คุณฉันทนา ได้ยอมจ่ายเงินสองหมื่นบาทเพื่อซื้อสุนัขพันธุ์เซนต์เบอร์นาร์ดที่คุณแม่ของเธอชอบมาเลี้ยงไว้ในบ้าน เมื่อได้สุนัขพันธุ์ดีตัวโตมาเลี้ยงสมความตั้งใจแล้ว เธอกับคุณแม่ก็ตั้งชื่อฝรั่งให้ว่า “เจ้าเจมส์” ให้สมกับที่เป็นสุนัขที่มีพันธุ์มาจากต่างประเทศ
ครอบครัวคุณฉันทนาได้เลี้ยงดูเจ้าเจมส์เป็นอย่างดี แต่เจ้าเจมส์ก็ดูจะมีอาการผิดปกติกว่าสุนัขทั่วไป คือ ได้เซื่องซึมนิ่งอยู่ทั้งวัน ไม่เล่นซนตามประสา แม้ว่าจะพาไปเที่ยวที่ชายทะเล ก็ไม่ได้ตื่นเต้นดีใจที่จะกระโดดวิ่งเล่นของสุนัขทั่วไป คงนอนมองเฉยอยู่บนรถ จนเธอต้องอุ้มเจ้าเจมส์ลงจากรถ เมื่อลงจากรถแล้ว มีเด็กๆ เข้ามาเล่นด้วย เจ้าเจมส์ก็ยังนิ่งเฉยไม่สนใจ นอนนิ่งไม่เดินไปไหน
ดังที่กล่าวมาเบื้องต้นว่า บ้านคุณฉันทนา อยู่ใกล้วังไกลกังวล เมื่อ พ.ศ.2541 รั้ววังไกลกังวลแถบที่อยู่ใกล้บ้านของเธอ เป็นเพียงรั้วลวดหนามเก่าๆ มีช่องพอที่สุนัขจะเดินลอดเข้าไปในเขตวังได้ แม้กระนั้นก็ยังไม่เคยมีสุนัขตัวใดมุดลอดรั้วนั้นเข้าไป แต่เจ้าเจมส์คงเป็นตัวแรกที่กล้าทำเช่นนั้น
คุณฉันทนาเล่าว่า เจ้าเจมส์มักแอบลอดรั้วเข้าไปเขตวังไกลกังวลบ่อยๆ โดยเฉพาะในเวลาที่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวไม่เสด็จฯ แปรพระราชฐานมาประทับ เมื่อเจ้าเจมส์เข้าไปในเขตวังแล้ว ก็จะวิ่งเล่นร่าเริง เหมือนอยู่อีกโลกหนึ่งทีเดียว
คราวหนึ่งเจ้าเจมส์หายไปจากบ้านนาน 3 วัน คุณฉันทนาเห็นท่าไม่ดี จึงได้ขออนุญาตเจ้าหน้าที่เข้าไปตามเจ้าเจมส์ในเขตวังไกลกังวล ไปพบเจ้าเจมส์อยู่ในห้องครัวฝรั่ง (สมกับที่เป็นสุนัขพันธุ์ต่างประเทศ) นอนหลับตากแอร์อย่างเป็นสุข เมื่อจะพากลับก็ทำท่าไม่อยากกลับ
คุณฉันทนา เริ่มกังวลมากขึ้น เมื่อพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวเสด็จฯ แปรพระราชฐานมาประทับที่วังไกลกังวล เธอพยายามควบคุมสุนัขที่เลี้ยงไว้ไม่ให้ไปเล่นซนใกล้รั้ววัง ด้วยเกรงว่าจะเป็นที่ระคายเคืองเบื้องพระยุคลบาท กระนั้น เธอก็มิได้ล่ามหรือขังสุนัข เพราะเธอเป็นคนรักสัตว์เลี้ยงมาก แม้จะระวังเต็มที่ แต่เจ้าเจมส์ก็ยังคงมุดลอดรั้วเข้าไปในวังไกลกังวลจนได้ แทบทุกวันจะมีเจ้าหน้าที่จูงสุนัขตัวโตมาส่งคืนที่บ้านเธอ
วันหนึ่งก็เกิดเหตุการณ์สำคัญขึ้น เจ้าหน้าที่ที่จูงพาเจ้าเจมส์มาส่งแจ้งคุณฉันทนาว่า เจ้าเจมส์ล่วงเข้าไปถึงเขตพระราชฐานชั้นใน คราวนี้เจ้าหน้าที่กำชับว่าอย่าปล่อยให้เจ้าเจมส์หลุดลอดเข้าไปในวังอีกเป็นอันขาด คุณฉันทนาตกใจเมื่อได้ยินดังนั้น จึงตัดสินใจเอาเจ้าเจมส์ใส่กรงขัง เจ้าเจมส์เลยนอนหงอยอยู่แต่ในกรง…
จากนั้นไม่นาน เวลาสายวันหนึ่ง มีเจ้าหน้าที่ในวังไกลกังวลมาพบคุณฉันทนาที่บ้าน แจ้งว่า พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวมีรับสั่งถามหาสุนัขตัวโตที่เคยมาวิ่งเล่นหายไปไหน เจ้าหน้าที่ทราบว่าเจ้าเจมส์เป็นสุนัขของเธอ จึงได้มาแจ้งให้เธอพาเจ้าเจมส์ไปเข้าเฝ้าฯ ในวัง เวลา 4 โมงเย็น
เมื่อทราบเช่นนั้น คุณฉันทนาจึงจัดการอาบน้ำขัดสีฉวีวรรณเจ้าเจมส์อย่างเต็มที่ ก่อนจะพาเข้าเฝ้าฯ หลังจากเข้าเฝ้าฯ แล้ว เจ้าเจมส์ก็ได้อยู่ในวังเป็นเวลา 3 วัน จึงมีเจ้าหน้าที่พากลับมาส่งคืนให้คุณฉันทนา เธอคิดไตร่ตรองเห็นว่า พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวคงจะโปรดเจ้าเจมส์มาก จึงได้มีรับสั่งหาและโปรดให้อยู่ในวังถึง 3 วัน ฉะนั้น เธอจึงได้ตัดสินน้อมเกล้าฯ ถวายเจ้าเจมส์แด่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ด้วยประสงค์จะทำสิ่งที่พระองค์ทรงพระสำราญ
เมื่อดำเนินการขอน้อมเกล้าฯ ถวายเจ้าเจมส์แล้ว เจ้าหน้าที่ก็มาติดต่อขอรับตัวเจ้าเจมส์ไปทำความสะอาดให้ได้มาตรฐานก่อนนำเข้าเฝ้าฯ เจ้าหน้าที่ได้ทำความสะอาดเจ้าเจมส์อย่างดี ไม่มีกลิ่นตัวติดเลย มีแต่กลิ่นโคโลญจ์หอมฟุ้ง
การได้เข้าเฝ้าฯ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวครั้งนั้น คุณฉันทนาและครอบครัวประทับใจปลาบปลื้มมาก เมื่อเสด็จออก เธอก็ทำอะไรไม่ถูก ลืมหมดแม้กระทั่งคำกราบบังคมทูลที่อุตส่าห์ท่องจำมาหลายร้อยเที่ยว กว่าเธอจะรวบรวมสติได้ ก็เมื่อมีรับสั่งว่า “สีเหมือนทองหลางมาก” เธอจึงได้กราบบังคมทูลว่า “ข้าพระพุทธเจ้า ฉันทนา ศรีสวัสดิ์ มีความประสงค์จะขอน้อมเกล้าน้อมกระหม่อมถวายสุนัขเพศผู้พันธุ์เซนต์เบอร์นาร์ด อายุ 11 เดือน ชื่อเจมส์ เพคะ” แล้วมีรับสั่งต่อไปอีกหลายองค์
ในระหว่างที่คุณฉันทนานำเจ้าเจมส์เข้าเฝ้าฯ ห่างออกหน่อยหนึ่ง สุนัขเทศสีแดง ชื่อ ทองแดง ซึ่งทรงเลี้ยงมาอยู่ก่อน นั่งรออยู่ คุณทองแดงวิ่งออกมาเห่าเจ้าเจมส์ ซึ่งต่อมาพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวได้พระราชทานชื่อใหม่ ว่า “คุณหลวงแจ่ม” พร้อมพระราชทานนามสกุลว่า “ภักดี” เพราะมีความจงรักภักดีต่อพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดชมาก
คุณฉันทนาจึงได้กราบบังคมทูลถามพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวว่า “เขาถูกกันไหมเพคะ” รับสั่งตอบว่า “ไม่รู้สิ ยังไม่เคยเจอกัน แต่นี่เขาขี้อิจฉา” รับสั่งพลางทรงชี้ไปที่คุณทองแดง สุนัขทรงเลี้ยง
หลังจากที่คุณฉันทนาและครอบครัวได้เข้าเฝ้าฯ ครั้งนั้นแล้ว ก็ได้มีโอกาสทำเรื่องขออนุญาตเข้าไปเยี่ยม “หลวงแจ่ม” ในวังอีก 2 ครั้ง คือ ครั้งแรกเมื่อพาพี่ชายของคุณฉันทนาเดินทางกลับมาจากต่างประเทศไปเยี่ยหลวงแจ่ม และครั้งที่สอง เมื่อหลวงแจ่มมีลูก
เธอเล่าว่า “เขาดูดีขึ้นมาก และไม่ลืมเรา ยังจำเราได้ พอเห็นเราก็เดินเข้ามานิ่งๆ แล้วก็เอาคางมาเกยที่บ่า เหมือนจะบอกว่าตอนนี้ฉันเป็นคุณหลวงแล้วนะ”
นับตั้งแต่นั้นมา คุณฉันทนาก็ได้อาศัยสอบถามข่าวคราวของหลวงแจ่มจากเจ้าหน้าที่ในวัง ทำให้ทราบว่า พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวโปรด “หลวงแจ่ม” มาก เพราะเป็นสุนัขใหญ่ใจดี ไม่เคยเกะกะระราน แม้แต่สมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถก็โปรดเช่นกัน
อย่างไรก็ดี จะเสียหน่อยก็ตรงที่หลวงแจ่มมีน้ำลายมาก ไหลอยู่ตลอดเวลา ต้องมีคนคอยซับน้ำลายให้เสมอ
เรื่องราวของ “เจ้าเจมส์” ที่ได้กลายเป็น “หลวงแจ่ม” สุนัขทรงเลี้ยงของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว แม้จะเป็นเรื่องเล่าเล็กๆ แต่ก็เป็นความประทับใจที่มีค่าอย่างยิ่งในชีวิตสำหรับคุณฉันทนาและครอบครัวศรีสวัสดิ์
จากนั้น คุณหลวงแจ่มก็ให้กำเนิดลูกสุนัข ซึ่งพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวได้ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ พระราชทานสุนัขเพศเมียสุนัขหนึ่งซึ่งเป็นลูกของหลวงแจ่ม แด่สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ทรงนำไปเลี้ยงที่วังสระปทุม พระราชทานชื่อว่า “แป๊ะฮวยอิ้ว”
จากหนังสือ พระราชนิพนธ์ในสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี “สัตว์เลี้ยงวังสระปทุม” พระราชนิพนธ์ว่า
คุณแป๊ะฮวยอิ้ว เป็นพันธุ์เซนต์เบอร์นาร์ด เกิดเมื่อวันที่ 14 กุมภาพันธ์ 2545 เพศเมีย น้ำหนัก 48 กิโลกรัม ขนสีขาวแต้มน้ำตาลด้านขวามากกว่า ด้านซ้าย นิสัยเรียบร้อย อ่อนน้อมถ่อมตน เวลาเดินผ่านพี่ๆโดยเฉพาะพี่ทิฟฟี่และพี่โป๊ยเซียน (สุนัขทรงเลี้ยง) จะเดินค้อมตัวให้อย่างอ่อนน้อม ชอบคลุกคลีกับสุนัขพันธุ์เล็ก โดยเฉพาะลูกสุนัข จึงนึกว่าตัวเองตัวเล็กด้วย ไม่ชอบกินผักทุกชนิด
ที่มา หนังสือสัตว์เลี้ยงวังสระปทุม พระราชนิพนธ์ในสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี และบทความเรื่อง “เจ้าตัวโตผู้เกิดมาเป็นคุณหลวง” เขียนโดยปองธรรม สุทธิสาคร พิมพ์เผยแพร่ในนิตยสาร ฅ คน ปีที่ 2 ฉบับที่ 14 ธันวาคม 2549
