เด็กไทยจิตอาสา ช่วยชาวเขา ผ่านโครงการ ‘ก้าวใหม่ชาวดอย’
ปัญหาวิกฤตภัยทางธรรมชาติ ที่เป็นผลมาจากการทำลายทรัพยากรป่าไม้ รุกล้ำพื้นที่ต้นน้ำ ส่งผลให้ปริมาณน้ำจากแหล่งธรรมชาติลดลงเรื่อยๆ หลายพื้นที่ขาดแคลนน้ำในการอุปโภคบริโภค และเกิดปัญหาภัยแล้ง ขาดแคลนน้ำในการทำเกษตรกรรม ซึ่งปัญหาเหล่านี้ส่งผลกระทบโดยตรงต่อวิถีชีวิตของประชาชนอย่างมาก และนับวันยิ่งทวีความรุนแรงขึ้น ปัญหาเหล่านี้ถือเป็นวาระสำคัญแห่งชาติ ที่ทุกภาคส่วนต้องร่วมแรงร่วมใจกันแก้ปัญหา โดยเฉพาะปัญหาการรุกล้ำเขตพื้นที่ป่าของชาวเขา
ด้วยปัญหาที่เกิดขึ้น จึงเป็นที่มาของโครงการ “ก้าวใหม่ชาวดอย” โดยมีวัตถุประสงค์ เพื่อสร้างหมู่บ้านต้นแบบชาวเขา เพื่อให้ชาวเขาสามารถพึ่งพาตัวเอง มีที่อยู่อาศัยเป็นหลักแหล่ง ไม่รุกล้ำพื้นที่ป่า พัฒนาด้านชีวิตความเป็นอยู่ สร้างรายได้แก่ครัวเรือนและมีคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้นอย่างยั่งยืน ลดความเหลื่อมล้ำทางสังคม ลดปัญหาการย้ายถิ่นฐานของชาวเขา และการตัดไม้ทำลายป่า ซึ่งเป็นแหล่งต้นน้ำของประเทศ
น้องชวิน-นายชวิน อัศวเสตกุล อายุ 17 ปี เด็กไทยจิตอาสา จากโรงเรียนนานาชาติบางกอกพัฒนา เล่าว่า โครงการก้าวใหม่ชาวดอย เป็นโครงการที่ตั้งใจจะพัฒนาความเป็นอยู่ของคนในชุมชนชาวบ้านแม่จอน ตำบลเชียงดาว อำเภอเชียงดาว จ.เชียงใหม่ ซึ่งเป็นชาวเขาให้มีคุณภาพชีวิตที่ดี ปลูกจิตสำนึกให้ชาวบ้านหวงแหนผืนป่า สามารถพึ่งพาตนเอง และสามารถสร้างรายได้ สร้างอาชีพจากทรัพยากรในท้องถิ่นที่มีพร้อมทั้งรักษา-สืบสานวัฒนธรรมประเพณีอันดีงามที่มาจากหลายชั่วอายุคนให้ยังคงอยู่ต่อไป
โครงการ “ก้าวใหม่ชาวดอย” แบ่งเป็น 3 โครงการ คือ 1.การทำฝายเพื่อกักเก็บน้ำไว้ใช้ในการเพาะปลูกและอุปโภคในฤดูแล้ง 2.โครงการฟื้นฟูป่าที่ดำเนินการร่วมกับเจ้าหน้าที่อุทยานแห่งชาติศรีลานนา ได้ปลูกไม้ยืนต้นประจำถิ่น ได้แก่ สัก มะค่าแต้ ตะเคียนทอง ชิงชัน โดยได้รับความร่วมมือจากชาวบ้านแม่จอน และเจ้าหน้าที่ภาครัฐ และ 3.โครงการสร้างรายได้ให้ชาวบ้านในชุมชนแม่จอน เพื่อพัฒนาชีวิตความเป็นอยู่ให้ดีขึ้น
น้องชวิน-นายชวิน เล่าต่อว่า เราเริ่มต้นโครงการด้วยการสร้างฝายกักเก็บน้ำ เพื่อให้ชาวบ้านมีน้ำใช้ในฤดูแล้ง หลังจากนั้น ก็เริ่มปลูกป่าทดแทนเพื่อซ่อมแซมป่าต้นน้ำที่ถูกทำลายไป ซึ่งก็ได้รับความร่วมมือเป็นอย่างดีจากชาวบ้านและหน่วยงานภาครัฐ เมื่อสร้างแหล่งน้ำในชุมชนแล้ว เราได้สร้างอาชีพให้กับชาวบ้าน ด้วยการปลูกถั่วดาวอินคา ซึ่งเป็นพืชที่นิยมในช่วงหลายปีนี้ ด้วยสรรพคุณทางยาและประโยชน์ที่หลากหลาย สามารถสร้างรายได้ให้กับเกษตรกรในหลายพื้นที่เป็นอย่างดี ไม่เพียงแค่การส่งเสริมด้านการปลูกเท่านั้น เรายังให้ความรู้ในการคั่วถั่วดาวอินคา เพื่อการจำหน่าย ช่วยออกแบบบรรจุภัณฑ์ ออกแบบโลโก้แบรนด์ รวมถึงเป็นผู้หาตลาดและช่องทางการนำสินค้าของชาวเขาไปจำหน่าย
ทุกวันนี้นอกจากชาวบ้านจะได้ใช้น้ำจากฝาย และปลูกป่าทดแทนส่วนที่ถูกแผ้วถางไป ยังมีรายได้การจำหน่ายถั่วดาวอินคาเพิ่มอีกทาง เมื่อมีน้ำที่สามารถใช้ในการเพาะปลูกให้มีผลผลิตเพิ่ม มีรายได้เสริมจากถั่วดาวอินคา ชาวบ้านก็ไม่จำเป็นต้องย้ายรกรากไปที่อื่น หรือแผ้วถางป่าเพิ่ม
ด้าน นายสุขุม ไพรพนาสัมพันธ์ ชาวเขาหมู่บ้านแม่จอนบอกว่า ที่ผ่านมาในหน้าแล้งจะไม่มีน้ำใช้ ไม่สามารถปลูกผักไว้ทานหรือทำการเพาะปลูกได้ จึงต้องออกไปรับจ้างนอกหมู่บ้าน บางครั้งต้องไปค้างคืนเป็นสัปดาห์หรือเป็นเดือน หลังจากที่โครงการก้าวใหม่ชาวดอยเข้ามาช่วยเหลือ พวกเราก็มีน้ำใช้อุปโภคบริโภค และเหลือพอในการเพาะปลูกในครัวเรือน คนในหมู่บ้านสามารถใช้น้ำในฝายได้อย่างทั่วถึง ทำให้มีความเป็นอยู่ที่ดีขึ้นจากแต่ก่อน
สิ่งที่เห็นได้ชัดเจนคือ ชาวบ้านในชุมชนแม่จอน มีคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้น มีน้ำใช้เพียงพอสำหรับอุปโภคบริโภค สามารถทำการเกษตรในฤดูแล้ง มีพื้นที่ส่วนกลางไว้พักผ่อนร่วมกันในหน้าร้อน และยังมีต้นไม้ที่ปลูกทดแทนสำหรับอนาคต จะเป็นเหมือนตัวยึดหน้าดินไม่ให้เกิดดินถล่มในหน้าฝน เพิ่มความอุดมสมบูรณ์ให้กับพื้นที่หมู่บ้าน ที่เป็นพื้นที่ต้นน้ำปิง แม่น้ำสายสำคัญของภาคเหนืออีกด้วย
โครงการนี้ ทำให้เกิดความสามัคคีภายในหมู่บ้าน เพราะทุกคนมีส่วนร่วมสร้างฝาย ปลูกป่า ทุกวันนี้ยังมีการจัดเวรผลัดเปลี่ยนกันเข้าไปดูแลถางหญ้า ปล่อยน้ำเพื่อระบายปริมาณน้ำในหน้าฝน เป็นเหมือนทรัพย์สินส่วนรวมที่ทุกคนเป็นเจ้าของต้องช่วยกันดูแล
