นิทานสุภาษิตจีนที่ “เรียนไทยได้จีน” จะนำเสนอในฉบับนี้คือ 败军之将/敗軍之將 bài jūn zhī jiànɡ (ไป้ จวินจือ เจี้ยง) โดย คำว่า 败/敗 bài (ไป้) แปลว่าพ่าย พ่ายแพ้ 军/軍 jūn (จวิน) แปลว่า ทหาร 之zhī (จือ) แปลว่า คำเสริม คล้าย กับคำว่า อัน ที่ ด้วย 将/將 jiànɡ (เจี้ยง) แปลว่าแม่ทัพ นายพล นายทหาร เมื่อรวมกันแล้วแปลว่า แม่ทัพที่พ่ายศึกมา แม่ทัพที่รบแพ้ ซึ่งมื่อแพ้ศึกกลับมาก็ย่อมไร้ค่า พูดอะไรไปก็ไม่มีราคา ต่อมาคำนี้ผันแปรมาเป็นคำที่ใช้พูดกระแนะกระแหน หรือเสียดสีคนที่ทำงานไม่เอาถ่าน หรือคนที่ล้มเหลว มาดูนิทานเรื่องนี้กัน
แต่เริ่มเดิมที败军之将/敗軍之將 เป็นคำที่มีปรากฏในช่วงยุครัฐศึก 战国/戰國 Zhànɡuó (จั้นกั๋ว) ซึ่งเป็นยุคแห่งการสู้รบแย่งชิงความเป็นใหญ่แต่ผู้เดียวในแผ่นดินจีน รัฐเล็กทางใต้สองรัฐคือรัฐอู๋กับรัฐเยว่ ต่างก็รบพุ่งกันเพื่อขยายดินแดน ต่อมารัฐอู๋รบชนะรัฐเยว่เพราะได้คำภีร์กลยุทธ์การศึกซุนวูมา เจ้ารัฐอู๋จับเอากษัตริย์แห่งรัฐเยว่มาเป็นเชลย ครั้งหนึ่งในที่ประชุมแห่งท้องพระโรงของรัฐอู๋ กษัตริย์รัฐอู๋ตรัสถามความเห็นบางอย่างจากกษัตริย์รัฐแยว่ กษัตริย์เยว่ในฐานะเชลยศึกทูลว่า แม่ทัพผู้พ่ายแพ้ คำพูดย่อมไม่มีราคา คำนี้ต่อมาจึงแสดงถึงคำพูดของคนที่อยู่เบี้ยล่างย่อมไม่มีราคา และต่อมาคำนี้ก็ถูกนำมาใช้อีกครั้งจนกลายเป็นที่แพร่หลายคือ ในยุคที่ราชวงศ์ จิ๋นล่มสลาย หลังจากจิ๋นซีฮ่องเต้สวรรคตได้ไม่นาน ในช่วงกลียุคนี้ มีกลุ่มกำลังอำนาจสองกลุ่มที่นำกำลังขึ้นต่อต้านราชวงศ์จิ๋น ก็คือกลุ่มกำลังอำนาจของหลิวปังแห่งรัฐฮั่น กับกลุ่มกำลังอำนาจของเซี่ยงยหวีแห่งรัฐฉู่
ในระหว่างที่ทั้งสองต่างแยกย้ายกำลังออกต่อต้านอำนาจของราชวงค์จิ๋นนั้น ทำให้กลุ่มกำลังถูกแบ่งออกเป็นสองกลุ่มใหญ่แห่งเหนือ-ใต้ กลุ่มหลิวปังเป็นใหญ่ทางเหนือ ส่วนกลุ่มกำลังของเซี่ยงยหวีเป็นใหญ่ทางตะวันออก ภาคใต้และภาคตะวันตกเฉียงใต้ของจีน เมื่อกองกำลังทั้งสองปราบปรามกลุ่มกำลังที่แตกกระจาย และเริ่มเอาชนะกองกำลังของราชสำนักจิ๋นได้แล้ว ก็ทำให้เจ้าเมืองรัฐต่างๆ ตระหนักว่าไม่นานจากนี้ ราชวงศ์จิ๋นต้องล่มสลายเป็นแน่ จึงเริ่มหาทางว่าจะเอารัฐของตนไปเข้ากับฝ่ายไหน ระหว่างรัฐฮั่นของหลิวปัง กับรัฐฉู่ของเซี่ยงยหวี ในที่นี้มีรัฐหนึ่งนามว่ารัฐเว่ย์ที่อยู่ทางเหนือ เข้าสวามิภักดิ์ต่อรัฐฉู่ และคอยก่อกวนการขยายดินแดนของรัฐฮั่น หลิวปังจึงส่งแม่ทัพใหญ่นามว่าหานซิ่น 韩信/韓信 Hán Xìn นำกำลังขึ้นปราบทางเหนือจนสำเร็จ และในการบุกเหนือครั้งนี้นอกจากจะยึดรัฐเว่ย์ได้แล้ว ยังยึดรัฐจ้าวได้อีกเมือง ที่รัฐจ้าวนี้ เขายังสามารถจับกุนซือใหญ่ผู้มีชื่อเสียงแห่งรัฐจ้าวมาได้ กุนซือใหญ่นามว่า หลีจั่วเชอ李左车/ 李左車Lǐ Zuǒchē เขาคนนี้เป็นที่คนที่มีความรอบรู้ มีความสามารถสูงยิ่งคนหนึ่ง
แต่ที่รัฐจ้าวพ่ายแพ้เพราะตัวเจ้าเมืองและเหล่าแม่ทัพไม่เชื่อฟังแผนการของเขา จึงเป็นผลให้รัฐล่มสลาย เมื่อกุนซือใหญ่ตกมาเป็นเชลยของแม่ทัพหานซิ่นแล้ว แม่ทัพหานซิ่นยินดียิ่งนัก จึงเลี้ยงดูและให้เกียรติมาก ครั้งหนึ่งห่านซิ่นขอความเห็นเรื่องแผนการศึกสงคราม กุนซือหลีจั่วเชอพูดขึ้นว่า อันแม่ทัพพ่ายศึกนี้ไร้ค่า แล้วคำพูดจะมีค่าหาสาระได้เช่นไร ท่านจงไปถามคนอื่นดีกว่า แม่ทัพหานซิ่นจึงพูดว่า ท่านผิดแล้ว อันที่จริงคำพูดของท่านนี้มีค่ายิ่ง ถ้าหากเจ้านายเก่าของท่านฟังในสิ่งที่ท่านพูดแล้วไซร้ วันนี้รัฐจ้าวจะพ่ายแพ้ได้เช่นไร ผู้พ่ายแพ้น่าจะเป็นกองทัพของข้าพเจ้าเสียมากกว่า
ข้อคิดจากประโยคสุภาษิต
成语比喻：起初是指打了败仗的将领，现在多用于讽刺失败的人。
成語比喻：起初是指打了敗仗的將領，現在多用於諷刺失敗的人。
Chénɡyǔ bǐyù： Qǐchū shì zhǐ dǎle bàizhànɡ de jiànɡlǐnɡ, xiànzài duōyònɡ yú fěnɡcì shībài de rén.
เฉิงยหวี่ ปี่ยวี่: ฉี่ชู ฉื้อ จื๋อ ต่าเลอะ ไป้จ้าง เตอะ เจี้ยงหลิ่ง, เซี่ยนไจ้ ตัวย่ง ยหวี เฝิ่งชื่อ ชือไป้ เตอะ เหริน
สุภาษิตเปรียบว่า ในอดีตแรกเริ่มจะหมายถึงนายทหารที่รบแพ้ในสนามรบ แต่ปัจจุบันนี้ส่วนใหญ่ใช้สำหรับเสียดสีคนที่ไม่เอาถ่านประโยคตัวอย่างที่ใช้สำนวนสุภาษิตนี้
他这个败军之将，还好意思在大家面前大吹自己如何能干，当然大家不会信他的。
他這個敗軍之將，還好意思在大家面前大吹自己如何能幹，當然大家不會信他的。
Tā zhèɡe bài jūn zhī jiànɡ, hái hǎo yìsi zài dàjiā miànqián dàchuī zìjǐ rúhé nénɡɡàn, dānɡrán dàjiā bù huì xìn tāde.
ทา เจ้อเกอะ ไป้ จวิน จือเจียง, ไห ห่าว อี้ซือ ไจ้ ต้าเจีย เมี่ยนเฉียน ต้าชุย จื้อจี่ หรูเหอ เหนิงก้าน, ตังหราน ต้าเจีย ปู๋หุ้ย ซิ่น ทา เตอะ
คนล้มเหลวเช่นเขา ยังกล้าคุยโอ้อวดถึงความสามารถของตัวเองต่อหน้าทุกคนอีก ซึ่งแน่นอนว่าไม่มีใครเชื่อเขา
ศูนย์ภาษาและวัฒนธรรมจีนสิรินธร
มหาวิทยาลัยแม่ฟ้าหลวง
เกาะติดทุกสถานการณ์จาก Line@matichon ได้ที่นี่
