เรียนไทยได้จีน : นิทานสุภาษิตจีน (178) 成语故事(一七八)

(ที่มาภาพ https://image.baidu.com/search)

นิทานสุภาษิตจีนที่ “เรียนไทยได้จีน” จะนำเสนอในฉบับนี้คือ 鸟尽弓藏/鳥盡弓藏niǎo jìn ɡōnɡ cánɡ (เหนี่ยว จิ้น กง ฉาง) โดย คำว่า 鸟/鳥 niǎo (เหนี่ยว) แปลว่า นก 尽/盡 jìn (จิ้น) แปลว่า สูญสิ้น หมด 弓 ɡōnɡ (กง) แปลว่า ธนู คันธนู 藏cánɡ (ฉาง) แปลว่าเก็บ ซ่อน เมื่อรวมกันแล้วแปลว่า นกสิ้นเก็บคันธนู หมายความว่า เมื่อนกในป่าถูกยิงจนหมดสิ้นแล้ว คันธนูที่ใช้ยิงนกก็หมดความหมาย ก็ต้องเอามันเก็บเข้ากรุไป เปรียบเทียบกับการทำงาน การสร้างชาติ ที่คนคนหนึ่งเมื่อหมดความสำคัญแล้ว ก็ถูกเจ้านายจะปลดทิ้งไป หรือสังหารเสีย ซึ่งจะเข้ากับภาษิตไทยที่ว่า เสร็จนาฆ่าโคถึก เสร็จศึกฆ่าขุนพลนั่นเอง มาดูนิทานกัน

จีนในช่วงยุคชุนชิว 春秋 Chūnqiū ขณะที่รัฐใหญ่ๆทั้งหลายทางเหนือเกิดศึกรบพุ่งแย่งชิงความเป็นใหญ่อยู่นั้น รัฐเล็กทางใต้สองรัฐก็คิดการใหญ่ คือรัฐอู๋ 吴国/吳國 Wúɡuó (อู๋กั๋ว) กับรัฐเยว่ 越国/ 越國Yuèɡuó (เยว่กั๋ว) ต่างก็รบพุ่งกันเพื่อขยายดินแดน ต่อมารัฐอู๋รบชนะรัฐเยว่ จับกษัตริย์แห่งรัฐเยว่พระนามว่าโกวเจี้ยนมาเป็นเชลย กษัตริย์โกวเจี้ยนต้องเป็นคนรับใช้ของกษัตริย์อู๋อยู่ถึงสามปี จึงได้รับการปล่อยตัวให้กลับไปยังรัฐเยว่ เมื่อโกวเจี้ยนกลับถึงรัฐของตนแล้ว ก็คิดหาหนทางแก้แค้น เขาจึงปรึกษาเหล่าข้าราชบริพารเก่าสองคน คนหนึ่งนามว่าฟ่านหลี่ 范蠡/範蠡Fàn Lǐ อีกคนนามว่าเหวินโจ่ง 文种/文種Wén Zhǒnɡ ที่ถวายคำแนะนำในการฟื้นฟูประเทศ โดยได้เสนอยุทธศาสตร์สามขั้นคือ ขั้นแรกทำให้รัฐอู๋ตายใจว่ารัฐเยว่จะภักดีต่อรัฐอู๋ ขั้นที่สองคือแอบสร้างรัฐเยว่ให้เข้มแข็งในทุกด้าน ขั้นที่สามคือแหย่ให้รัฐอู๋แตกแยก ทำให้รัฐอู๋อ่อนแอจากภายใน เมื่อกำหนดยุทธศาสตร์ได้แล้ว ก็ถึงคราวดำเนินการ ซึ่งต้องใช้เวลามากถึงสิบปี กว่าทุกอย่างจะพร้อม โดยกลยุทธ์ที่ทำให้รัฐอู๋แตกแยกและอ่อนแอคือ ส่งเครื่องราชบรรณาการถวายรัฐอู๋อย่างสม่ำเสมอ สรรหาสาวงามในแผ่นดินถวายแก่กษัตริย์อู๋ ซึ่งหญิงสาวคนดังว่าก็คือแม่นางไซซี 西施 Xīshī นางผู้มีสมญานามว่าเฉินหยวี 沉鱼/沉魚Chényú ปลาจมน้ำ ซึ่งก็ได้ผลดียิ่ง กษัตริย์แห่งอู๋ลุ่มหลงนางไซซีจนโงหัวแทบไม่ขึ้น

จากนั้นก็อาศัยจังหวะนี้ปล่อยข่าว สร้างความบาดหมางระหว่างกษัตริย์กับขุนนางที่เก่งกล้าความสามารถสูง จนมีขุนนางถูกลงโทษประหารชีวิต ข้าราชการที่เหลือก็กลัวในอำนาจ จึงเหลือแต่พวกสอพลอทั้งหลาย เมื่อทุกอย่างพร้อมเพรียงแล้ว โกวเจี้ยนแห่งรัฐเยว่ จึงกรีธาทัพบุกบดขยี้รัฐอู๋จนล่มสลาย รัฐเยว่ก็กลายมาเป็นหนึ่งในรัฐผู้มากบารมีแห่งยุคชุนชิวช่วงท้าย ขุนนางทั้งสองคนที่ถวายแผนการจนทำให้รัฐเยว่กลับมายิ่งใหญ่ และช่วยให้โกวเจี้ยนล้างแค้นสำเร็จ จึงได้รับการปูนบำเหน็จ แต่งตั้งฟ่านหลี่ให้เป็นแม่ทัพแห่งรัฐเยว่ ส่วนเหวินโจ่งได้รับการแต่งตั้งเป็นเสนาบดี แต่ฟ่านหลี่ปฏิเสธตำแหน่งทั้งปวง กลับแอบหลบหนีออกจากรัฐเยว่ไป ส่วนเหวินโจ่งรับตำแหน่งเสนาบดีมาอย่างยินดี แม้นภายหลังเขาจะได้รับจดหมายเตือนจากฟ่านหลี่ว่า อย่ามัวลุ่มหลงอยู่กับยศถาบรรดาศักดิ์ ให้รีบลาออกมาใช้ชีวิตอย่างอิสระและสงบสุขดีกว่า แต่เหวินโจ่งไม่ฟัง ต่อมา
ไม่นานกษัตริย์โกวเจี้ยนกับเหวินโจ่งก็มีเรื่องไม่ลงรอยกันในเรื่องการบริหารประเทศ เขาจึงถูกพระราชทานกระบี่ให้ฆ่าตัวตาย ถึงตอนนี้เหวินโจ่งเพิ่งจะเข้าใจเองว่า เช่นใดคือ 鸟尽弓藏/鳥盡弓藏 นกสิ้นเก็บคันธนู หรือเสร็จนาฆ่าโคถึก เสร็จศึกฆ่าขุนพล

ข้อคิดจากประโยคสุภาษิตนี้

Advertisement

成语比喻:事情成功后,把出过力的人抛弃或杀死。

成語比喻:事情成功後,把出過力的人拋棄或殺死。

Chénɡyǔ bǐyù:Shìqínɡ chénɡɡōnɡ hòu, bǎ chūɡuò lì de rén pāoqì huò shā sǐ.

เฉิงยหวี่ ปี่ยวี่ : ฉื้อฉิง เฉิงกง โห้ว, ป่า ชูกั้ว ลี่ เตอะ เหริน เพาชี่ หั้ว ชา สื่อ

สุภาษิตเปรียบว่า เมื่อเสร็จภารกิจแล้ว ก็ปลดทิ้งหรือสังหารคนที่เคยมีคุณูปการ

ประโยคตัวอย่างที่ใช้สำนวนสุภาษิตนี้ เช่น

他对公司做出了最大贡献,可是他却被开除,老板是在以鸟尽弓藏的办法对待他吧!

他對公司做出了最大貢獻,可是他卻被開除,老板是在以鳥盡弓藏的辦法對待他吧!

Tā duì ɡōnɡsī zuò chūle zuìdà ɡònɡxiàn, kěshì tā què bèi kāichú,lǎobǎn shì zài yǐ niǎo jìn ɡōnɡ cánɡ de bànfǎ duìdài tā ba!

ทา ตุ้ย กงซือ จั้ว ชูเลอะ จุ้ยต้า โก้งเสี้ยน, เข่อฉื้อ ทา เชว่ เป้ย ไคฉู, เหล่าป่าน ฉื้อ ไจ้ อี่ เหนี่ยว จิ้น กง ฉาง เตอะ ป้านฝ่า ตุ้ยไต้ ทา ปะ

เขามีคุณูปการต่อบริษัทมากมาย แต่เขากลับถูกปลดออก เถ้าแก่คงใช้กลยุทธ์เสร็จนาฆ่าโคถึก เสร็จศึกฆ่าขุนพลกระมัง

ศูนย์ภาษาและวัฒนธรรมจีนสิรินธร
มหาวิทยาลัยแม่ฟ้าหลวง

เกาะติดทุกสถานการณ์จาก Line@matichon ได้ที่นี่เพิ่มเพื่อน

QR Code
เกาะติดทุกสถานการณ์จาก Line@matichon ได้ที่นี่
Line Image