เมื่อวันที่ 16 กรกฎาคม ที่มติชนอคาเดมี เขตจตุจักร กรุงเทพฯ มีการถ่ายทำรายการ ‘ขรรค์ชัย-สุจิตต์ ทอดน่องท่องเที่ยว’ ตอน ‘ไทยมาจากชาวเขา ที่โน่น ที่นั่น ที่นี่ กับนิธิ เอียวศรีวงศ์’ ดำเนินรายการโดย เอกภัทร์ เชิดธรรมธร โดยมี ศ.ดร.นิธิ เอียวศรีวงศ์ นักวิชาการชื่อดังเป็นวิทยากรรับเชิญ
ศ.ดร.นิธิ กล่าวว่า เดิมสิ่งที่เคยเข้าใจกันมาคือ คนไทก่อตั้งหรือเป็นแกนกลางอาณาจักรใหญ่ 2-3 แห่งจากเสฉวนถึงยูนนาน ทำให้เราเห็นว่าการเคลื่อนย้ายต้องมาจากเหนือลงใต้ แต่การศึกษาโดยนักประวัติศาสตร์จีน พบว่าไม่น่าเป็นไปได้ เพราะไม่มีตรงไหนเลยที่แสดงว่าคนไทยมีส่วนร่วมในนั้น แต่คนไทน่าจะอยู่ปนกับกลุ่มที่เรียกว่า ‘เยว่’ หลายเผ่าพันธุ์ทางตอนล่างของลุ่มน้ำแยงซีที่สามารถพัฒนาขึ้นมาสร้างรัฐหลายแห่ง แต่ไม่ใช่รัฐใหญ่ คนกลุ่มนี้ จีนเรียกว่า ‘คนป่าเถื่อน’ ราว พ.ศ.200 จีนยกทัพมาปราบปราม เยว่ส่วนหนึ่งหนีขึ้นเขา บนพื้นที่ซึ่ง ศ.เจมส์ สก็อตต์ เรียกว่าโซเมีย (Zomia) ซึ่งมาจากคำว่า ‘โซมี’ ในภาษาตระกูลธิเบต-พม่า แปลว่า ‘คนที่อยู่บนที่สูง’ ครอบคลุมพื้นที่ในอุษาคเนย์ จีน อินเดีย และบังกลาเทศ ราว 2.5 ล้านตารางกิโลเมตร เมื่อกลุ่มเย่ว์หนีขึ้นเขาแล้ว ที่เหลือซึ่งไมได้ขึ้นเขาซึ่งเป็นจำนวนที่มีมากกว่าได้ถูกจีนกลืนไป อีกราว 1,000 ปีต่อมา คือช่วง พ.ศ.1200-1300 (ตรงกับสมัยทวารดี) จีนพัฒนาที่ราบ คนป่าเถื่อนกลายเป็นจีน มีทั้งการอพยพขึ้นเขาและลงเขามาปล้น กล่าวคือ พวกที่อยู่ข้างล่างคือที่ราบสร้างรัฐได้ และมีอำนาจเหนือกลุ่มที่อยู่บนเขา
ศ.ดร.นิธิ กล่าวว่า อย่างไรก็ตาม ตลอดช่วงเวลา 1,000 ปี ระหว่าง พ.ศ.200-พุทธศตวรรษที่ 13 คนไทอยู่ไหน มีคนไทหรือยัง ไม่มีหลักฐาน แต่ราว พ.ศ.1200-1300 คนจีนพูดถึงกลุ่มคนป่าเถื่อนที่มีอัตลักษณ์ เช่น กลุ่มที่ย้ายไปยังลุ่มน้ำสาละวิน ซึ่งก็คือพวก ‘ชาน’ ตรงไหนมีหุบเขา เป็นพื้นที่ไม่ใหญ่ เป็นที่อยู่ของพวกไต-ไทซึ่งเป็นกลุ่มคนที่จำเป็นต้องเคลื่อนย้ายตามประเพณี เช่น เมื่อพ่อเสียชีวิตที่ดินจะถูกยกให้ลูกคนเล็ก แล้วลูกคนโตต้องย้ายออกไป ทำให้กลุ่มพวกนี้เคลื่อนย้ายเยอะมาก สำหรับประเด็นเรื่องภาษา เป็นเรื่องที่พูดยากมาก นักภาษาศาสตร์ระบุว่ามีภาษาไทแล้ว โดยพยายามสร้างภาษาสมมติที่เรียกว่า ‘Proto-Tai’ หรือ ‘ก่อนภาษาไท’ ขึ้นมา ในเวลาต่อมา ภาษาไท มีอิทธิพลในการค้าทางบกอย่างมาก เป็นภาษากลางทางการค้าในท้องถิ่น แต่ไม่ใช่ทั้งเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ส่วนคำว่าเชื้อชาติเป็นเรื่องประหลาด ไม่มีคอนเซ็ปต์ แต่คิดแบบเดา ไม่มีหลักอะไรทั้งสิ้น
นายสุจิตต์ วงษ์เทศ คอลัมนิสต์ในเครือมติชน กล่าวว่า ประเด็นเรื่องคนไทยมาจากไหน เป็นที่ถกเถียงกันมานาน จากที่เคยมีในแบบเรียนว่า คนไทยมาจากเทือกเขาอัลไต ขณะนี้เป็นที่รู้กันว่าไม่จริง อย่างไรก็ตาม ที่ผ่านมายังมีช่องว่างหรือประเด็นที่นักประวัติศาสตร์โบราณคดียังขบไม่แตก แต่ข้อเขียนของ ศ.ดร. นิธิ ที่กล่าวถึงพื้นที่สูงที่เรียกว่า ‘โซเมีย’ ได้ไขปมต่างๆให้กระจ่าง เป็นบริเวณที่กินพื้นที่ถึงกวางสี ซึ่งมีภาพเขียนสีคนทำท่ากบ ภาษาจ้วงเรียก ผาลาย ทั้งหมดเป็นแหล่งพิธีกรรมสำคัญ สังคมไทยดูถูกชาวเขา แต่ที่แท้เป็นบรรพชนของเรา
“อาจารย์นิธิชี้ให้เห็นว่าประวัติศาสตร์ชาติของไทย กีดกันคนอื่น เอาแต่คนที่คิดว่าเป็นเชื้อชาติไทย ทั้งที่อยุธยาช่วงต้นยังเป็นเขมร พระพุทธศาสนาก็รับมาจากมอญ ตำราประวัติศาสตร์ไทยของกระทรวงศึกษาธิการควรแก้ไขโดยซื้อหนังสือของอาจารย์นิธิมาอ่าน” นายสุจิตต์กล่าว
นายขรรค์ชัย บุนปาน ประธานกรรมการบริษัทมติชนจำกัด (มหาชน) กล่าวว่า ตนได้รู้จัก ศ.ดร.นิธิมานาน โดยเชิญมาเขียนในสิ่งพิมพ์เครือมติชน เนื่องจากเป็นผู้ที่มีทั้งฝีมือและความสามารถ ผลงานจับใจคนอ่าน ด้วยวิชาชีพสื่อเป็นหน้าที่ปกติที่จะต้องนำความรู้มาเผยแพร่แก่สังคม แต่ส่วนตัวรู้สึกภูมิใจที่ได้เป็นเวทีให้ ศ.ดร.นิธิ ซึ่งท่านได้ทำให้สื่อมีคุณค่ามากขึ้น และเชื่อว่าจะงอกเงยและงอกงามขึ้นไปเรื่อยๆ
ทั้งนี้ เทปดังกล่าวจะเผยแพร่ผ่านเพจมติชนออนไลน์, ศิลปวัฒนธรรม , ข่าวสด และยูทูปมติชนทีวี ในวันพฤหัสบดีที่ 30 กรกฎาคม เวลา 20.00 น.
