เมื่อวันที่ 13 ธันวาคม นพ.สุทธิพันธ์ จิตพิมลมาศ ผู้อำนวยการสำนักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย (สกว.) เปิดเผยว่า กรณีที่ผลการประเมิน PISA หรือประเมินผลนักเรียนนานาชาติ ขององค์การเพื่อความร่วมมือทางเศรษฐกิจและการพัฒนา หรือ OECD ปีล่าสุด ประกาศออกมาว่านักเรียนไทยมีคะแนนต่ำกว่ามาตรฐาน และถูกจัดอยู่ในอันดับที่ 57, 54 และ 54 จาก 70 ประเทศ ในการประเมินความสามารถด้านการอ่าน คณิตศาสตร์ และวิทยาศาสตร์ ตามลำดับ และอยู่ในลำดับที่เทียบไม่ได้กับประเทศอาเซียนอย่างสิงคโปร์ซึ่งอยู่ในอันดับ 1 ในทุกด้าน และแย่กว่าเวียดนาม ประเทศเพื่อนบ้านที่เป็นคู่แข่งสำคัญ ซึ่งอยู่ในอันดับที่ 32, 22 และ 8 ตามลำดับ นับเป็นดัชนีสะท้อนคุณภาพการศึกษาโดยรวมได้อย่างดี นอกเหนือจากเวียดนามแล้ว เด็กไทยยังได้คะแนน้อยกว่าอินโดนีเซียเช่นกัน การแก้ปัญหาคงไม่ใช่เพียงหน้าที่ของกระทรวงศึกษาธิการ (ศธ.) แต่เป็นหน้าที่ของทุกคน หากประเทศจะก้าวเข้าสู่ความเป็น Thailand 4.0 จะต้องมีความสามารถในการแข่งขันในทุกๆ ด้าน โดยมีการศึกษาเป็นฐานรากที่สำคัญ
น.ส.ปัทมาวดี โพชนุกูล รองผู้อำนวยการด้านการวิจัยเชิงยุทธศาสตร์ สกว.ในฐานะผู้ติดตามโครงการวิจัย “การศึกษาความสามารถด้านการคิดวิเคราะห์และการมีจิตสาธารณะเพื่อพัฒนาศักยภาพการเป็นคนดีคนเก่งของนักเรียนไทย” กล่าวว่า ผลวิจัยเชิงสถิติ นักเรียนไทยมีความสามารถในการคิดวิเคราะห์ในระดับที่ต่ำมาก แสดงว่าไม่บรรลุวัตถุประสงค์ทางด้านการเรียนการสอนด้านการคิดวิเคราะห์ หรือการวัดผลการคิดวิเคราะห์ในโรงเรียนอาจไม่มีประสิทธิผล ด้านการมีจิตสาธารณะ พบว่านักเรียนส่วนใหญ่ยังแสดงออกถึงการริเริ่ม หรือการสร้างสรรค์ต่อส่วนรวม ความรับผิดชอบต่อสังคม ความเคารพสิทธิของผู้อื่น ตลอดจนมีความซื่อสัตย์สุจริตในระดับที่ไม่มากนัก ควรส่งเสริมให้นักเรียนทำกิจกรรมจิตสาธารณะในทุกด้าน เกรดเฉลี่ยของนักเรียนในโรงเรียนแปรผกผันกับการมีจิตสาธารณะเช่นเดียวกับทักษะการคิดวิเคราะห์ ต้องส่งเสริมให้โรงเรียนจัดกิจกรรมบูรณาการประยุกต์ใช้ความรู้ด้านคิดวิเคราะห์กับการมีจิตสาธารณะให้นักเรียนมากขึ้น และวัดผลและประเมินจากกิจกรรมโดยใช้ตัวชี้วัดทั้งด้านการคิดวิเคราะห์ และจิตสาธารณะร่วมกัน นอกจากนี้ นักเรียนที่เรียนพิเศษเสริมทักษะด้านการเรียน มีความสามารถในการคิดวิเคราะห์มากกว่าคนที่ไม่ได้เรียนพิเศษ ชี้ให้เห็นว่าระบบการเรียนในโรงเรียนในปัจจุบันไม่เอื้อต่อการพัฒนาการคิดวิเคราะห์ของนักเรียน ผู้ที่มีส่วนเกี่ยวข้องควรปรับปรุงหลักสูตร และกระบวนการจัดการเรียนการสอนที่เอื้อต่อการพัฒนาการคิดวิเคราะห์ให้มากขึ้น
นายสุธีระ ประเสริฐสรรพ์ นักวิจัยด้านการศึกษา กล่าวว่า ที่ไทยได้คะแนนเฉลี่ย PISA น้อย แม้เด็กที่ได้คะแนนอันดับ 1 ของประเทศจะได้คะแนนเทียบเคียงสิงคโปร์ แสดงให้เห็นถึงปัญหาความเหลื่อมล้ำ เพราะเด็กไทยเรียนเพื่อสอบ ไม่ใช่เรียนแบบเข้าใจ ขาดระบบคิดแบบเหตุผลและผล ซึ่งหลายคนไม่แปลกใจกับผลการสอบ PISA ที่ออกมารอบนี้ เพราะรู้อยู่แล้วว่าน่าจะเป็นอย่างนี้ ถ้าถามว่าควรแก้อะไร ที่นึกออกคือทักษะการอ่านจับใจความ เข้าใจเรื่องราว เพราะเป็นจุดเริ่มต้นการทำข้อสอบ PISA ถ้านักเรียนไม่เข้าใจโจทย์ก็ทำไม่ได้ การอ่านเพื่อเข้าใจโจทย์เป็นปัญหาใหญ่มาก เพราะเด็กไม่สนใจการอ่าน ไม่สนใจการทำความเข้าใจภาษาที่ซับซ้อน ภาษาวิชาการ ที่กล้าพูดเช่นนี้เพราะนักศึกษามหาวิทยาลัยที่สอนอยู่ทำข้อสอบไม่ได้ เพราะตีความโจทย์ไม่ออก จึงเห็นว่าจุดอ่อนของเราอยู่ที่ทักษะการอ่าน ซึ่งแก้โดยเด็กต้องเขียนเองให้เป็น ทั้งขยายความ และย่อความจับประเด็น เพื่อแก้ปัญหาการอ่าน
