รายงานการศึกษา : โนนสวรรค์สมบูรณ์วิทย์ฯ โรงเรียนเล็ก..แต่รอด

รายงานการศึกษา : โนนสวรรค์สมบูรณ์วิทย์ฯ โรงเรียนเล็ก..แต่รอด

โนนสวรรค์สมบูรณ์วิทย์ “หลวงปู่ภูพานอุปถัมภ์” โรงเรียนขนาดเล็กตั้งอยู่ เชิงเขาภูพาน อ.เมืองสกลนคร จ.สกลนคร แม้ว่าจะเป็นโรงเรียนในเขตอําเภอเมือง แต่ทว่าโรงเรียนมีสภาพทรุดโทรด มีอาคารเรียนหลังเก่าเพียงหลังเดียวซึ่งไม่ได้รับงบประมาณในการซ่อมแซมตั้งแต่ปี พ.ศ.2524

นับแต่ก่อตั้งมา มีบุคลากรเพียง 3 คน เกิดปัญหาการจัดการเรียนการสอนครูไม่ครบชั้น นักเรียนจํานวนกว่าร้อยละ 90 ขาดแคลนที่อยู่อาศัย ส่วนมากอาศัยอยู่ในพื้นที่ว่างเปล่าของสถานีวิจัยทดสอบพันธุ์สัตว์สกลนคร เป็นพื้นที่ที่ราษฎรได้ขอพระราชทานความช่วยเหลือในการจัดหาที่ดินทํากินจาก สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง ครอบครัวมีฐานะยากจน รายได้ต่ำ และไร้ซึ่งความมั่นคงทางอาชีพ เรียกพื้นที่นี้ว่า “โครงการหมู่บ้านเศรษฐกิจพอเพียงดงยอ”

โรงเรียนบ้านโนนสวรรค์ฯ มีแนวโน้มที่จะถูกยุบ ควบรวม เพราะอยู่ในสภาพที่เกิดความยากลําบากในการบริหารจัดการ ทั้งบุคลากร งบประมาณ วัสดุอุปกรณ์ สภาพแวดล้อมในโรงเรียนที่ทรุดโทรม จํานวนนักเรียนที่ลดลงเรื่อยๆ อย่างต่อเนื่อง ผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนที่ตกต่ำรั้งท้าย ส่งผลให้โรงเรียนเกิดความอ่อนแอด้านการศึกษาอย่างชัดเจน

ดร.จารุวรรณ บุ่งวิเศษ ผู้อํานวยการโรงเรียน เข้ารับตําแหน่งเมื่อวันที่ 1 มีนาคม 2562 ได้เล็งเห็นปัญหาการคุณภาพการศึกษาที่ตกต่ำของโรงเรียน ได้ศึกษาปัจจัยปัญหาที่เกิดขึ้น การลงพื้นที่เยี่ยมบ้านทุกหลังคาเรือนพบกับความยากจน และความขาดแคลนในทุกด้านของผู้ปกครองนั้น เป็นเหตุที่ส่งผลกระทบต่อคุณภาพชีวิตของนักเรียน โดยเฉพาะอย่างยิ่งนักเรียนส่วนใหญ่ไม่ได้รับประทานอาหารเช้าจากที่บ้าน
บางส่วนที่ได้รับประทานอาหาร ก็พบว่านักเรียนได้รับสารอาหารที่ไม่เพียงพอ ทําให้นักเรียนเกิดพัฒนาการที่ล่าช้า เสี่ยงต่อการเป็นโรคเรื้อรัง ระบบภูมิคุ้มกันอ่อนแอ เกิดปัญหาด้านพฤติกรรมตามมา การขาดสารอาหารนําไปสู่การเรียนรู้ และการพัฒนาสมอง ซึ่งมีส่วนที่จะส่งผลกระทบด้านจิตใจ ความเครียด และวิตกกังวลได้

สมองดีเริ่มต้นด้วยการกินที่ดี…กินดี ไม่ใช่การกินอาหารสุดหรูมื้อพิเศษ แต่เป็นการกินอย่างพิจารณาคุณประโยชน์ของสิ่งที่กิน เรื่องของอาหารซึ่งเป็นสิ่งจําเป็นต่อร่างกายมนุษย์ จึงเป็นสิ่งที่เราต้องให้ความสําคัญอย่างยิ่ง อาหารเช้า คืออาหารมื้อแรกของวัน ที่ต้องเติมพลังให้แก่สมอง หลังจากที่ร่างกายอดอาหารมา 10 กว่าชั่วโมง ไม่มีสิ่งใดสําคัญกว่าการพัฒนาคุณภาพการศึกษาของนักเรียน จึงได้เร่งระดม
ทุนในการจัดสรรอาหารเช้าให้แก่นักเรียนทุกคน โดยคํานึงถึงความสะอาด ถูกสุขอนามัย และมีสารอาหารครบ 5 หมู่ และทุกๆ เช้าที่นักเรียนยืนรอคอยกินอาหารเช้า พร้อมแววตาที่มีความหวังในการได้กินอาหารที่อร่อย มีประโยชน์ ความหวังของการอิ่มท้องในมื้อแรกของวัน ได้สร้างรอยยิ้มให้ครูในทุกวันเช่นกัน

การขับเคลื่อน “โรงเรียนขนาดเล็ก” ที่ไม่ได้รับการสนับสนุนปัจจัยทางการบริหารจากกระทรวงศึกษาศึกษาธิการ (ศธ.) และสำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน (สพฐ.) ดังนั้น ผู้อำนวยการโรงเรียนจึงต้องอาศัยเครือข่ายความร่วมมือจากทุกภาคส่วน ทั้งหน่วยงานภาครัฐ ภาคเอกชน บุคคลที่มีศักยภาพ และเห็นความสําคัญของการพัฒนาการศึกษา ให้ทุกฝ่ายต่างเข้ามาช่วยกัน ทําให้โรงเรียนสามารถระดมทุนมาพัฒนาอย่างรอบด้าน ทั้งด้านคุณภาพการศึกษา วิชาการ ด้านปรับปรุงสภาพแวดล้อม แหล่งเรียนรู้ ให้เอื้อต่อการจัดการเรียนรู้ วัสดุสื่อการเรียนการสอนให้เพียงพอต่อความต้องการของนักเรียนและคุณครู ไปพร้อมๆ กัน

ซึ่งผลการดําเนินการพบว่า นักเรียนมีแนวโน้มในด้านสุขภาพร่างกายที่ดีขึ้น เป็นไปตามเกณฑ์มาตรฐาน มีการพัฒนาสมอง พร้อมที่รับการเรียนรู้สิ่งใหม่ๆ เมื่อแนวโน้มเป็นไปในทิศทางที่ดี การพัฒนาอย่างต่อเนื่องไม่สิ้นสุด นี่เป็นเพียงจุดเริ่มต้นเท่านั้น เกิดการพลิกแผ่นดินแห้งแล้ง หินขรุขระถูกเปลี่ยนให้เป็นสวนเกษตรแบบผสมผสานตามรอยพ่อหลวง ร.9 มีการปลูกพืชผัก ผลไม้นานาชนิด ผืนดินแห้งแล้งกลายเป็น
พื้นที่สีเขียวอุดมสมบูรณ์ มีสระน้ำสําหรับเลี้ยงปลาดุก และปลานิล มีโรงเรือนปลุกเห็ดนางฟ้า พร้อมกับการจัดตั้งโครงการหนูน้อยเกษตรกรตัวอย่างขึ้นในโรงเรียน ถือได้ว่าเป็นโครงการขยายผลจากการจัดตั้งโครงการอาหารเช้า เป็นโครงการที่ผลิตวัตถุดิบหลักในการนําส่งโรงครัว เพื่อประกอบอาหารเช้า และอาหารกลางวันให้แก่นักเรียน

นักเรียนโรงเรียนบ้านโนนสวรรค์สมบูรณ์วิทย์ฯ ทุกคนได้ลงมือปฏิบัติตั้งแต่การคัดเลือกพันธุ์การเกษตร การเตรียมดิน การปลูก การดูแลบํารุงรักษา การเก็บเกี่ยว สร้างความภูมิใจที่ได้เห็นผลผลิตที่เกิดจากน้ำแรงสองมือของตนเอง เกิดการทํางานร่วมกันเป็นกระบวนการกลุ่ม เกิดการคิดวิเคราะห์ การแก้ปัญหา และหาทางออกร่วมกันในหมู่คณะ ได้รับประทานอาหารที่สะอาดปลอดภัย

สิ่งสําคัญคือเกิดทักษะอาชีพ ที่จะทําให้นักเรียนได้นําความรู้ไปพัฒนา ต่อยอดใช้ในชีวิตของตน สามารถนําไปสร้างรายได้ และประกอบอาชีพช่วยเหลือครอบครัวต่อไปในอนาคตได้ ผลผลิตที่ได้ในสวนเกษตรของโรงเรียนที่เหลือจากการนําไปประกอบอาหารแล้ว ได้ถูกนําไปแจกจ่ายให้แก่ครอบครัวนักเรียน และความรู้ด้านการเกษตรพอเพียง ถูกถ่ายทอดไปยังผู้ปกครอง และชุมชนอีกด้วย

ความสุขที่ยิ่งใหญ่ในโรงเรียนขนาดเล็ก…นักเรียนทุกคนมีความพร้อมได้รับการพัฒนาศักยภาพรอบด้าน มีความสุขในการเรียนรู้อย่างเต็มที่ คุณครูมีความสุขในการจัดการเรียนรู้ ความสุขที่กําลังก่อตัวขึ้นที่โนนสวรรค์ฯ จากการอิ่มท้อง ที่ส่งผลให้มีสมองดี นําไปสู่การพัฒนาคุณภาพการศึกษาที่ดีขึ้น สภาพแวดล้อมของโรงเรียนที่ย่ำแย่ กลับกลายเป็นแหล่งอาหารอันอุดมสมบูรณ์ สภาพร่างกายนักเรียนที่เคยผ่ายผอม ก็เป็นไปตามเกณฑ์มาตรฐาน มีสุขภาพร่างกายที่ดีขึ้น มีสุขภาพจิตใจที่ร่าเริงแจ่มใส มีความสนุกสนานในการทํากิจกรรมร่วมกัน ผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนระดับเขตพื้นที่การศึกษา จากรั้งท้ายมาตลอด กลายเป็นอันดับที่หนึ่งของเขต 2 ปีซ้อน

โรงเรียนได้รับรางวัลประกาศเกียรติคุณ “ค่าของแผ่นดิน” ประเภทหน่วยงานด้านการศึกษา จากสํานักงานปลัดสํานักนายกรัฐมนตรี เป็นโรงเรียนต้นแบบในการจัดการศึกษาโดยการน้อมนําหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงมาใช้ทั้งระบบ และเมื่อเดือนพฤษภาคม 2565 โรงเรียนได้รับการประเมินภายนอกภายใต้สถานการณ์แพร่ระบาดของโรคโควิด-19 จากสํานักงานรับรองมาตรฐานและประเมินคุณภาพการศึกษา (องค์การมหาชน) ระดับการศึกษาปฐมวัย และระดับการศึกษาขั้นพื้นฐาน ได้ระดับ “ดีเยี่ยม” ทุกมาตรฐาน

ภายในระยะเวลา 3 ปี จากจํานวนนักเรียน 49 คน ปัจจุบันมีนักเรียนจํานวน 90 คน จํานวนนักเรียนที่พุ่งขึ้นกว่าเท่าตัว นักเรียนที่ย้ายจากโรงเรียนเดิมด้วยปัญหาด้านพฤติกรรมต่างๆ หรือแม้แต่ย้ายมาจากโรงเรียนขนาดใหญ่ในตัวเมือง สามารถพัฒนาตนเองทั้งด้านการเรียน และด้านสังคม เกิดการเรียนรู้อย่างมีความสุขได้เป็นอย่างดี การย้ายกลับสู่โรงเรียนใกล้บ้านของตนเอง แสดงให้เห็นถึงการได้รับความความเชื่อมั่น
จากผู้ปกครองที่มีต่อโรงเรียนขนาดเล็กแห่งนี้ ความมั่นใจในศักยภาพของครูที่ทุ่มเทแรงกายแรงใจในการอบรมสั่งสอนถ่ายทอดความรู้ และพร้อมที่จะดูแลบุตรหลานของตนได้เต็มที่ การปลูกฝังสํานึกรักถิ่นกําเนิดให้นักเรียนคิดพัฒนาสร้างสรรค์หมู่บ้านเล็กๆ ของตนเองอย่างยั่งยืนต่อไป

จากโรงเรียนเล็กๆ ที่มีสภาพการศึกษาที่ผุพัง ตั้งอยู่ในมุมมืดไร้ซึ่งแสงสว่างจะส่องถึง กลับพลิกฟื้นกลายเป็นโรงเรียนที่ทรงคุณค่าต่อการพัฒนาคุณภาพด้านการศึกษาของนักเรียนเยาวชนไทย ความสุขไม่ได้เกิดจากความสมบูรณ์แบบ แต่เกิดจากความรู้สึกสบายภายในจิตใจ เชื่อเสมอว่านักเรียนที่ขาดแคลน ก็สามารถเป็นนักเรียนที่มีความสุขในชีวิตได้เช่นกัน ความสุขที่ยิ่งใหญ่เกิดขึ้นแล้วที่นี่ ณ โนนสวรรค์สมบูรณ์วิทย์ “หลวงปู่ภูพานอุปถัมภ์” จ.สกลนคร

เกาะติดทุกสถานการณ์จาก Line@matichon ได้ที่นี่