เรียนไทยได้จีน : นิทานสุภาษิตจีน 成语故事 (307)

วันที่ 7 มกราคม 2567 - 14:58 น.

ที่มา	คอลัมน์ "เรียนไทยได้จีน"
ผู้เขียน	ศูนย์ภาษาและวัฒนธรรมจีนสิรินธร มฟล.

เรียนไทยได้จีน : นิทานสุภาษิตจีน 成语故事 (307)

นิทานสุภาษิตจีนที่ “เรียนไทยได้จีน” จะนำเสนอในฉบับนี้คือ 七步之才 qī bù zhī cái (ชี ปู้ จือ ไฉ) คำว่า 七 qī (ชี) แปลว่า จำนวนนับ เจ็ด 步 bù (ปู้) แปลว่า ก้าว ก้าวเท้า 之 zhī (จือ) เป็นคำขยาย ที่ ซึ่ง อัน 才 cái (ไฉ) แปลว่า ความสามารถ เมื่อรวมกันจะหมายถึง ความสามารถที่ใช้เวลาเพียงแค่ช่วงเจ็ดย่างก้าว ก็สามารถบรรลุภารกิจอย่างใดอย่างหนึ่งได้ อุปมาว่า ทำงานเสร็จสิ้นได้ และมีคุณภาพดียิ่งภายในเวลาอันรวดเร็ว ทำภารกิจสำเร็จ และดีได้ในเวลาอันแสนสั้น ซึ่งมักใช้เปรียบเทียบกันบุคคลที่มีพรสวรรค์สูง มาดูตัวอย่างจากนิทานสุภาษิตจีนนี้กัน

รัฐเว่ย 魏国/魏國 Wèi ɡuó (เว่ยกั๋ว) ในยุคก่อนซานกั๋ว 三国/三國 Sānguó (สามก๊ก) หลังสิ้นยุคของเฉาชาว 曹操 Cáocāo (โจโฉ) บุตรชายคนโตของโจโฉนามว่า เฉาพี 曹丕 Cáopī (โจผี) ได้ขึ้นครองอำนาจสืบแทนบิดา หลังจากนั้นเฉาพีก็ได้ยกเลิกระบบการปกครองของราชวงศ์ฮั่น 汉朝/漢朝 Hàn cháo (ฮั่นเฉา) แล้วสถาปนาตนเองขึ้นเป็นกษัตริย์ปกครองรัฐเว่ย ซึ่งก็เป็นต้นกำเนิดให้รัฐที่เหลืออีกสองรัฐประกาศตั้งตนเป็นกษัตริย์ด้วยเช่นกัน และเป็นจุดกำเนิดยุคซานกั๋วอย่างเป็นทางการนั่นเอง

เมื่อเฉาพีขึ้นครองอำนาจ และได้สถาปนาตนเองขึ้นเป็นกษัตริย์แล้ว ก็รู้สึกหวั่นไหว และระแวงว่าน้องชายของตัวเองนามว่า เฉาจื๋อ 曹植 Cáozhí (โจสิด) จะคิดไม่ซื่อกับตน จึงคิดหาทางกำจัดน้องชายคนนี้อยู่ตลอดเวลา เขาเพียรหาเหตุกำจัดน้องชายตัวเอง โดยในวันฉลองการขึ้นสู่ตำแหน่งของเฉาพีนั้น เหล่าเจ้าเมือง หัวหน้าส่วนราชการทั้งหลายในอาณาจักรเว่ยล้วนมาร่วมพิธีสถาปนาอย่างครบครัน คงเว้นแต่น้องชายเฉาจื๋อไม่ได้มาร่วมงาน

ดังนั้น เฉาพีจึงสั่งให้เฉาจื๋อมาพบ และกล่าวโทษต่างๆ นานา แล้วก็บอกว่าสมัยที่พ่อยังอยู่ เฉาจื๋อมักจะแต่งกลอนสละสลวยให้พ่อได้ดีกว่าตน ซึ่งตัวเองก็สงสัยในความสามารถของน้องชายมานานแล้ว วันนี้จะให้น้องชายแต่งกลอนต่อหน้าทุกคน โดยมีเงื่อนไขว่าต้องแต่งบทกลอนหนึ่งบทให้จบภายในเจ็ดก้าว (เจ็ดก้าวนี้อาจจะก้าวตามจังหวะดนตรี) เนื้อหาว่าด้วยความสัมพันธ์ของพี่น้อง แต่ไม่มีคำว่าพี่น้องสองคำนี้ปรากฏในเนื้อหาบทกลอน หากแต่งได้สำเร็จก็รอดไป หากทำไม่สำเร็จ โทษก็คือประหาร เมื่อเฉาจื๋อได้รับคำสั่งเช่นนั้น ก็รู้แก่ใจดีว่า พี่ชายของตนนั้น ต้องการกำจัดตนให้พ้นเส้นทางอยู่เป็นมั่นแล้ว จึงคิดครู่หนึ่งแล้วก็แต่งบทกลอนออกมาได้สำเร็จ ดังนี้

煮豆持作羹，漉豉以为汁。萁向釜下燃，豆在釜中泣。本自同根生，相煎何太急？

Zhǔdòu chí zuò ɡēnɡ, lù shì yǐwéi zhī. Qí xiànɡ fǔ xià rán, dòu zài fǔ zhōnɡ qì. Běn zì tónɡɡēn shēnɡ, xiānɡ jiān hé tài jí?

จู่ โต้ว ฉือ จั้ว เกิง, ลู่ ฉื้อ อี่เหวย จือ. ฉี เซี่ยง ฝู่ เซี่ย หร่าน, โต้ว ไจ้ ฝู่ โจง ชี่. เปิ่น จื้อ ถงเกิน เฌิง, เซียง เจียน เหอ ไท่ จี๋ ?

ต้มถั่วใช้เถาว์ถั่วทำฟืน ฝักถั่วร้อนเหลือฝืนร่ำไห้ ฝักต้นใช่สายอื่น ต่างร่วมหน่อกันมา ไยด่วนผลาญกันไซร้ มอดม้วยมลายสูญ

(บทกวีนี้แปลโดย รองศาสตราจารย์ นรชาติ วัง อาจารย์ประจำสำนักวิชาจีนวิทยา มหาวิทยาลัยแม่ฟ้าหลวง)

หลังเฉาจื๋ออ่านบทกลอนที่แต่งนี้จบ เขาก็ได้รับการอภัยโทษไป ต่อมาบทกวีบทนี้ ได้ชื่อว่ากลอนเจ็ดก้าว และผู้คนนิยมนำมาใช้เปรียบเปรยคนที่มีความเฉลียวฉลาด ปราดเปรียว ว่องไวในทางความคิด คนที่มีพรสวรรค์ชั้นยอด