เปิด…ภาพพระราชทาน สุนัขทรงเลี้ยง ‘คุณทองแดง – คุณโจโฉ’ ประดับข้าง “พระจิตกาธาน” ร.9

ภาพพระราชทาน สมเด็จพระเจ้าอยู่หัว เสด็จฯ ทรงวางดอกไม้จันทน์ถวายพระบรมศพ ในหลวง รัชกาลที่ 9 โดยในภาพพระราชทาน มีรายละเอียดประกอบที่น่าสนใจ ได้แก่ ประติมากรรมคุณทองแดงและคุณโจโฉ ประดับข้างพระจิตกาธาน

ในวันที่ สมเด็จพระเจ้าอยู่หัว เสด็จฯ ทรงวางดอกไม้จันทน์ถวายพระบรมศพ พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช  หลังจากนั้นได้มีภาพพระราชทานขณะในหลวง รัชกาลที่ 10 กำลังถวายดอกไม้จันทน์ และในภาพพระราชทาน ยังมีประติมากรรมสุนัขทรงเลี้ยง “คุณทองแดง-คุณโจโฉ” ประดับข้างพระจิตกาธาน

“คุณทองแดง” และ “คุณโจโฉ” 2 ประติมากรรมสุนัขทรงเลี้ยงประดับด้านซ้ายและด้านขวาของพระจิตกาธาน บนชั้นชาลาที่ 4 ภายในพระเมรุมาศ ในพระราชพิธีถวายพระเพลิงพระบรมศพ พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช รัชกาลที่ 9 เมื่อวันที่ 26 ตุลาคมที่ผ่านมา

คุณทองแดงอยู่ในท่านั่ง 4 ขา สง่างาม คุณโจโฉอยู่ในท่านั่ง 4 ขา โก้เท่ สง่า คาบไปป์ตามภาพถ่ายฝีพระหัตถ์ในหนังสือ “โรงเรียนราชินี” ที่ทรงถ่ายพระราชทาน ‘ศรีสัปดาห์’

คุณทองแดง เป็นสุนัขทรงเลี้ยงตัวที่ 17 ในพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช และเป็นสุนัขทรงเลี้ยงที่พระองค์ทรงโปรด ส่วนคุณโจโฉ เป็นสุนัขทรงเลี้ยงแสนรู้ที่พระองค์ทรงเลี้ยงตัวแรกๆ

Advertisement

ย้อนกลับไปเมื่อเดือนมกราคม 2560 สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ทรงมีพระราชกระแสรับสั่งให้กรมศิลปากรปั้นประติมากรรมคุณทองแดงเพื่อประดับด้านข้างพระจิตกาธาน ต่อมาเดือนพฤษภาคม 2560 ทรงมีพระราชกระแสรับสั่งให้เพิ่มประติมากรรมคุณโจโฉคาบไปป์ วางประดับอีกข้างของพระจิตกาธาน และประติมากรรมทั้ง 2 ชิ้น สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ทรงมีพระราชวินิจฉัยเลือกแบบเอง

ประติมากรรมคุณทองแดง คุณโจโฉ กรมศิลปากรมอบให้ ชิน ประสงค์ ข้าราชการบำนาญ อดีตผู้อำนวยการส่วนประติมากรรม กรมศิลปากร เป็นผู้ปั้น เนื่องจากเคยปั้น คุณทองหลาง และ ครอบครัวของคุณทองแดง ถวายในหลวง รัชกาลที่ 9 มาแล้ว และพระองค์ทรงโปรด

“คุณทองแดง-คุณโจโฉ” มีลักษณะโดดเด่นที่ตรงกันข้าม คุณทองแดงเป็นสุนัขพันธุ์ไทยลูกผสมที่เรียกว่าสุนัขพันทาง เพศเมีย วางประดับอยู่ด้านซ้ายพระจิตกาธาน ขณะที่คุณโจโฉ เป็นสุนัขพันธุ์ตะวันตก เพศผู้ วางประดับอยู่ด้านขวาของพระจิตกาธาน คุณทองแดงอยู่ในท่านั่ง 4 ขา ช่างปั้นให้ยืดขึ้นเล็กน้อยเพื่อให้ดูสง่า ความสูงอยู่ที่ 86 เซนติเมตร มีสีน้ำตาลเข้มแซมด้วยสีผสมอื่นๆ โดยมีลักษณะโดดเด่นตามที่ในหลวงรัชกาลที่ 9 เคยตรัสไว้ คือ จมูกแด่น(ด่างที่จมูก) ปลายหางดอกสีขาว มีถุงเท้าขาวทั้ง 4 เท้า มีสายสร้อยรอบคอครึ่งเส้น ส่วนคุณโจโฉอยู่ในท่านั่ง 4 ขา คาบไปป์ ช่างปั้นให้ยืดขึ้นเล็กน้อยเช่นกัน เพื่อให้สง่า ความสูง 94 เซนติเมตร อยู่ในท่านั่ง โก้ เท่ สง่า

“เมื่อคุณทองแดงเป็นสุนัขพันธุ์ไทย ผมเลยนำศิลปะทางตะวันออกมาใช้ในการสร้างสรรค์ คือ ไม่ได้เหมือนจริงแต่ตัดทอนรูปแบบให้เหลือน้อยที่สุดแต่ยังคงอาศัยเค้าโครงที่มาจากธรรมชาติบ้าง และเสริมบางอย่างให้ดูดีขึ้นเพื่อช่วยให้งานมีคุณค่าและมีความหมายทางศิลปะ ถือเป็นการสร้างงานในเชิงอุดมคติหรือสัญลักษณ์ โดยผมนำเรื่องความดีงามของคุณทองแดงมาสร้างเป็นประติมากรรม คุณทองแดงเป็นสุนัขซื่อสัตย์ จงรักภักดี ฉลาด มีความกตัญญู นอบน้อม รูปร่างสวยงาม ผมนำข้อมูลเหล่านี้มาประมวล ตีความและสร้างออกมาเป็นงานประติมากรรม นอกจากนี้ยังได้เพิ่มลูกเล่น คือ ดอกมะลิที่อกซ้ายตรงตำแหน่งของหัวใจ ได้แรงบันดาลใจมาจากการเห็นต้นมะลิที่บริเวณหน้าโรงปั้นออกดอกบานสะพรั่ง เลยได้แนวคิดว่าน่าจะนำมาสื่อถึงความเป็นแม่ของคุณทองแดง คือมุมมองของผม คุณทองแดงเป็นแม่ของลูกสุนัข 9 สุนัข และยังมีแม่นมชื่อคุณมะลิ และในหลวงรัชกาลที่ 9 ทรงเคยมีรับสั่งว่าคุณทองแดงแม้เป็นสุนัขพิเศษแล้ว แต่ก็ยังนอบน้อมถ่อมตน เวลาเข้าหาคุณมะลิ จะนอบน้อม ผมเลยนำดอกมะลิทั้งขณะตูม บานและโรยรา มาประดับอยู่บนอกซ้ายเรื่อยไปจนถึงท้องเพื่อสื่อถึงความเป็นแม่ของลูกๆ และมีแม่นมชื่อคุณมะลิ โดยดอกมะลิทั้งตูม บานและโรยรา สื่อความหมายว่าทุกอย่างไม่เที่ยง เปรียบดั่งสังขารที่ย่อมโรยรา” ชิน เล่า

ชิน ใช้เวลาในการปั้นต้นแบบดินเหนียว 3 เดือน จากนั้นทำพิมพ์ทุบ หล่อปูนปลาสเตอร์ แต่งต้นแบบปูนปลาสเตอร์ ทำพิมพ์ยาง หล่อด้วยไฟเบอร์กลาส แต่งไฟเบอร์กลาสแล้วจึงตามมาด้วยการเขียนสี โดยขั้นตอนของการเขียนสีทั้งของคุณทองแดงและคุณโจโฉ สมาชิกในครอบครัวเป็นผู้รับผิดชอบ

ส่วนคุณโจโฉ ชิน ตีความจากรูปถ่ายที่ได้มาจากในวัง…

“ผมได้รูปถ่ายมาจากในวัง รูปถ่ายที่ได้มามีข้อมูลน้อยมาก ไม่เหมือนคุณทองแดงที่มีข้อมูลเยอะ ประกอบกับเหลือเวลาจำกัด ผมเลยตีความจากรูปถ่ายที่มีคำกลอนที่ว่า ‘บัดนั้น โจโฉท่าทีมีสง่า นั่งทอดอารมณ์ อมกล้องยา…’ ผมนำคำกลอนนี้มาสร้างเป็นประติมากรรมคุณโจโฉ เพราะคุณโจโฉเป็นสุนัขพันธุ์ตะวันตก ใช้เวลาปั้นต้นแบบดินเหนียว 1 เดือน จากนั้นทำพิมพ์ทุบ หล่อปูนปลาสเตอร์ แต่งต้นแบบปูนปลาสเตอร์ ทำพิมพ์ยาง หล่อด้วยไฟเบอร์กลาส แต่งไฟเบอร์กลาส แล้วจึงเขียนสี ผมนำเทคนิคการสร้างงานทางศิลปะตะวันตกคือเรื่องเหมือนจริงมาใช้ เรียกว่าคุณโจโฉมีความเหมือนจริงและมีอารมณ์เป็นธรรมชาติมากกว่าคุณทองแดง มีท่าทางออกไปทางตะวันตกเล็กน้อย ไม่ได้เรียบง่ายเหมือนตะวันออก ส่วนการออกแบบคุณโจโฉ ผมปั้นให้ยืดเกินจริงเล็กน้อยเพื่อให้สง่าขึ้น วางท่าโก้หรู หยิ่งนิดๆ เรียกว่าวางท่าแมนๆ อย่างผู้ชาย ต่างกับคุณทองแดงที่เป็นสุนัขเพศเมีย ซึ่งมีลักษณะของความนุ่มนวล ลายเส้นของงานปั้นจะอ่อนช้อยมากกว่า คุณโจโฉได้ชื่อว่าเป็นสุนัขที่ฉลาด ให้ทำอะไรก็ทำได้ทุกอย่าง ให้คาบไปป์ก็คาบได้ ทั้งคุณทองแดงและคุณโจโฉ มีโบสีดำที่ปลอกคอสื่อถึงงานพระราชพิธีถวายพระเพลิงพระบรมศพในหลวง รัชกาลที่ 9”

ชิน ได้ชื่อว่าเป็นผู้ปั้นสุนัขทรงเลี้ยงถวายในหลวง รัชกาลที่ 9 มากชิ้นที่สุด โดยได้รับพระกรุณาโปรดเกล้าฯ จากพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช ให้ปั้นคุณทองหลาง ในปี 2553 จากนั้นพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ปั้นคุณทองแดง คุณมะลิ(แม่นม) และลูกๆ ของคุณทองแดง ประกอบด้วย ทองชมพูนุท ทองเอก ทองม้วน ทองทัต ทองพลุ ทองหยิบ ทองหยอด ทองอัฐ และทองนพคุณ โดย “ทองนพคุณ” ซึ่งเป็นลูกสุนัขตัวสุดท้องของคุณทองแดง ชินปั้นเสร็จเมื่อวันที่ 12 ตุลาคม 2559 ก่อนการเสด็จสวรรคตของพระองค์ท่านแค่หนึ่งวัน

รวมระหว่างปี 2553-2559 ชินปั้นสุนัขทรงเลี้ยงในพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช ทั้งหมด 12 ชิ้น โดย “คุณทองแดง-คุณโจโฉ” ประติมากรรมประดับด้านข้างพระจิตกาธาน ถือเป็นประติมากรรมชิ้นที่ 13 และ 14 และเป็น 2 ชิ้นสุดท้ายที่ ชินได้ถวายในหลวง รัชกาลที่ 9 ในวาระเสด็จสู่สวรรคาลัย และในครั้งที่สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี เสด็จฯ ติดตามความคืบหน้าการก่อสร้างพระเมรุมาศ รัชกาลที่ 9 ในช่วงปลายเดือนกันยายน 2560 ทรงตรัสกับช่างว่า “สมจริง”

ทั้งหมดเป็นที่มาก่อนที่จะมีการนำประติมากรรมสุนัขทรงเลี้ยง “คุณทองแดง-คุณโจโฉ” ไปประดับอยู่ด้านข้างพระจิตกาธาน บนชั้นชาลาที่ 4 ภายในพระเมรุมาศ รัชกาลที่ 9 ตามที่เห็นในภาพ

ประติมากรรมสุนัขทรงเลี้ยง “คุณทองแดง-คุณโจโฉ” เป็นตัวแทนที่บอกเล่าถึงความรักความผูกพันและความกตัญญู รายละเอียดที่มาที่ไปของประติมากรรมดังกล่าวปรากฏอยู่ในหนังสือสู่ฟ้าเสวยสวรรค์ หนังสือที่จารึกความทรงจำอันล้ำค่าแห่งห้วงเวลาประวัติศาสตร์ ที่บอกเล่าถึงเบื้องหลังการก่อสร้างพระเมรุมาศ รัชกาลที่ 9 ตลอดจนศิลปกรรมแขนงต่างๆ อย่างละเอียด…

(แฟ้มภาพ)คุณโจโฉ(ซ้าย)-คุณทองแดง(ขวา) ภายในศาลาลูกขุนระหว่างรอนำไปติดตั้งข้างพระจิตกาธาน
เทียบกับภาพถ่าย
คุณทองแดง
คุณทองแดง
คุณทองแดง
คุณทองแดง
คุณโจโฉ
คุณโจโฉคาบไปป์

ชิน ประสงค์
QR Code
เกาะติดทุกสถานการณ์จาก Line@matichon ได้ที่นี่
Line Image