เมื่อวันที่ 9 ธันวาคม ผู้สื่อข่าวรายงานความคืบหน้าการอนุรักษ์ภาพเขียนสีใต้กระจกที่วัดนางนองวรวิหาร ย่านบางขุนเทียน เขตจอมทอง กรุงเทพมหานคร (กทม.) ซึ่งเดิมประดับบนพื้นที่ว่างบนผนังเหนือกรอบประตูหน้าต่างของอุโบสถ รวม 14 บาน วาดเรื่องสามก๊ก และอื่นๆ
นายธนิตย์ แก้วนิยม อดีตข้าราชการสำนักช่างสิบหมู่ กรมศิลปากร ช่างผู้รับผิดชอบงานดังกล่าว เปิดเผยว่า งานคืบหน้าไปตามลำดับ โดยมีขั้นตอน ได้แก่ บันทึกข้อมูล วัดขนาด ทำความสะอาดด้วย “น้ำประคำดีควาย” ซ่อมแซมส่วนที่ชำรุด ปะติดปะต่อกระจกที่แตกเหมือนจิ๊กซอว์ ทำกรอบไม้บางส่วนที่ถูกปลวกกินทดแทนของเดิม เช่น ส่วนที่เป็นลายกุญแจจีน โดยคาดว่าใช้เวลาราว 3 เดือน
ผศ.ดร.อชิรัชญ์ ไชยพจน์พาณิชย์ อาจารย์ภาควิชาประวัติศาสตร์ศิลปะ คณะโบราณคดี มหาวิทยาลัยศิลปากร กล่าวว่า “ภาพเขียนสีใต้กระจก” แบบโบราณนี้ สันนิษฐานว่าเป็นงานสมัยรัชกาลที่ 3 ถึงรัชกาลที่ 5 คาดว่าทำในเมืองจีนโดยช่างจีน บรรจุในกรอบไม้แกะสลักลวดลายมงคลจีน เช่น กระต่าย ค้างคาว มังกร และฮก ลก ซิ่ว เป็นต้น โดยส่วนของกรอบคาดว่าทำขึ้นในแดนสยามโดยช่างไทย เพราะไม่เคยปรากฏรูปแบบกรอบแบบติดกัน 3 บานเช่นนี้ในจีนมาก่อน
“ตัวภาพเขียนสีใต้กระจก มีเปอร์เซ็นต์สูงว่าทำในจีน ไม่เคยได้ยินว่ามีช่างไทยทำแบบนี้ ที่ช่างไทยทำคือ การเขียนภาพด้วยสีฝุ่นบนกระดาษแล้วเข้ากรอบ เช่น ที่วัดสุทัศนเทพวราราม ซึ่งถ้าดูผ่านๆ จะรู้สึกว่าคล้ายกับภาพเขียนสีใต้กระจกที่พบในวัดนางนอง และวัดอื่นๆ ส่วนอายุสมัยคงกำหนดได้กว้างๆ ว่าระหว่างรัชกาลที่ 3 ถึงรัชกาลที่ 5 ส่วนกรอบไม้คิดว่าทำในสยาม เพราะปกติในจีน เท่าที่เคยเห็นจะทำเป็นกรอบเดี่ยว ไม่ใช่ 3 กรอบติดกันแบบนี้ และยังมีข้อน่าสังเกต คือรูปนกที่แกะสลักอยู่ มีลักษณะเบนตัวออกแล้วหันหน้าเข้า เป็นลายแปลกๆ ที่นึกไม่ออกว่ามีในจีน แต่ทำให้นึกถึงตราแบบฝรั่งมากกว่า” ผศ.ดร.อชิรัชญ์ กล่าว
ผศ.ดร.อชิรัชญ์ กล่าวอีกว่า ส่วนประเด็นที่บางภาพคล้ายรูปเขียนแบบตะวันตก จึงอาจถูกทำขึ้นภายหลังจากภาพชุดจีนหรือไม่นั้น ไม่จำเป็น เนื่องจากภาพเขียนสีใต้กระจกที่เขียนด้วยเทคนิคฝรั่งมีมาตั้งแต่ยุคต้นราชวงศ์ชิง เนื้อเรื่องที่เขียนหลากหลาย เรื่องจีนก็ได้ หรือฝรั่งก็ดี เพราะการวาดหน้าตาตะวันตกแบบนี้ จีนมีตั้งนานแล้ว ภาพนี้คงเอาตัวอย่างจากภาพฝรั่งมาวาด อีกทั้ง ชาวสยามสั่งซื้อภาพแนวฝรั่งอย่างนี้จากจีนมาตั้งแต่สมัยรัชกาลที่ 2 เป็นอย่างช้า
“มีบันทึกจอห์น ครอว์ฟอร์ด ทูตอังกฤษตอนไปวัดราชโอรส ย่านบางขุนเทียน ไม่ไกลจากวัดนางนอง ระบุว่าได้เข้าไปกุฎิพระแล้วเจอภาพเขียนแนวฝรั่ง เขายังบอกว่าสามารถหาซื้อจากจีนได้ในราคาไม่แพง แต่ไม่ได้ชี้ว่าเป็นภาพเขียนสีใต้กระจก แค่บอกว่าเป็นภาพแนวฝรั่งที่ซื้อจากจีน แล้วก็พบทั่วไปในสยาม” ผศ.ดร.อชิรัชญ์ กล่าว
อนึ่ง งานครั้งนี้มีเจ้าภาพหลักผู้สนับสนุนคือ นางนินนาท ชลิตานนท์ อดีตปลัด กทม.เพื่อคืนชีวิตให้ผลงานทรงคุณแห่งสยามกลับมางดงามดังเดิมอีกครั้ง
