หลักฐานเก่าสุดที่แสดงถึง “พุทธศาสนา” จากอินเดียหรือชมพูทวีป เข้ามาในดินแดนเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ หรือสุวรรณภูมิ หรืออุษาคเนย์ คือประติมากรรมดินเผาแบบทวารรวดี พบที่เมืองอู่ทอง อ.อู่ทอง จ.สุพรรณบุรี เป็นรูปพระภิกษุสาวก 3 รูป ครองจีวร ถือบาตร แสดงท่าบิณฑบาตร ราวหลัง พ.ศ.1000
แต่ก่อนหน้านั้น มีการเดินทางติดต่อค้าขายกันก่อนแล้ว ชาวชมพูทวีปที่เข้ามาพบคนในท้องถิ่นแถบนี้ ซึ่งล้าหลังทางเทคโนโลยีกว่าตน อีกทั้งไม่มีผ้าผืนใหญ่นุ่งห่มเหมือนพวกตน จึงเรียกอย่างดูถูกเหยียดหยาม (แบบผู้ที่เจริญกว่าว่าเรียกผู้ด้อยกว่า) ว่า “นาค” ซึ่งหมายถึง คนเปลือย, คนแก้ผ้า
ศาสนาในวัฒนธรรมอินเดีย (พุทธ, พราหมณ์) นั้นผู้ชายเป็นใหญ่ มหาเทพในศาสนาพรามหณ์ล้วนแต่เป็นชาย ขณะที่พุทธศาสนาก็อนุญาตให้แต่ผู้ชายเท่านั้นได้บวช ซึ่งเมื่อเข้ามาในดินแดนสุวรรณภูมิก็ปะทะเข้ากับศาสนาดั้งเดิมของท้องถิ่น นั่นคือศาสนาผี ซึ่งมีผู้หญิงเป็นใหญ่ เกิดการต่อรอง ประนีประนอม หรือที่เรียกกันภาษาทุกวันนี้ว่า “ปรองดอง” ไม่มีใครชนะโดยที่สุด ไม่มีใครแพ้โดยเบ็ดเสร็จ
เรื่องนี้มีหลักฐานอยู่ที่เรื่องเล่าปากต่อปากสืบกันมา ตำนาน “พระทอง -นางนาค” โดย พระทอง เป็นสัญลักษณ์ของผู้ชายจากอารยธรรมข้างนอก ขณะที่นางนาคเป็นสัญลักษณ์ของผู้หญิงในท้องถิ่น ซึ่งสุดท้ายก็อยู่ร่วมกันได้
ขณะหลักฐานที่ปรากฏอยู่จนปัจจุบัน ก็คือการที่พุทธศาสนายอมให้มีการ “บวชนาค” (ก่อนบวชพระ) และ “ทำขวัญ” ในศาสนาผี กล่าวถึงพระคุณของแม่ต่างๆ นานา ให้ผู้ที่จะบวชเป็นพระสงฆ์ได้ฟัง เพราะหลังจากนี้ ผู้บวชจะเข้าสู่ศาสนาพุทธของผู้ชาย ที่ศาสนาผีของผู้หญิง (เพศหญิง) ถูกตัวพระสงฆ์ไม่ได้
หลังอารยธรรมอินเดียเข้ามา ผู้ชายก็ริบอำนาจหัวหน้าเผ่าจากผู้หญิง แล้วเรียกชื่อตามอินเดีย เช่น ราชา ฯลฯ แต่กระนั้นศาสนาผีดั้งเดิมก็ยังมีอิทธิพลอยู่ เช่น ผีบรรชนจะเข้าร่างทรงผู้หญิง ไม่ใช่ผุ้ชาย แสดงว่าอารยธรรมอินเดียปราบไม่ลงต่อความเชื่อพื้นเมือง
รายการ “ขรรค์ชัย บุนปาน – สุจิตต์ วงษ์เทศ ทอดน่องท่องเที่ยว” ชวนทำความเข้าใจพิธี “บวชนาค” ประเพณีพื้นเมืองอุษาคเนย์ ไม่มีในอินเดีย ฟังดนตรีปี่พาทย์ และสาธิตการสู่ขวัญนาคแบบอีสานดั้งเดิม ที่มีหมอขวัญเป็นผู้หญิง รวมถึงแบบภาคกลาง ตอน : ทำขวัญนาค ผี, พุทธ, พราหมณ์ ถ่ายทอดสดจากวัดแก้วไพฑูรย์ (บางประทุนใน) เขตจอมทอง กรุงเทพฯ ผ่านทางเฟสบุ๊คมติชนออนไลน์ www.facebook.com/MatichonOnline พฤหัสบดี 6 กรกฎาคม เวลา 09.00 น. เป็นต้นไป พิเศษร่มเล่นเกมส์ลุ้นรับของรางวัลจาก “ขรรค์ชัย บุนปาน” และ “สุจิตต์ วงษ์เทศ” ตลอดการถ่ายทอดสด
