| ที่มา | คอลัมน์จิปาถะ มติชนรายวัน |
|---|---|
| ผู้เขียน | ส.พลายน้อย |
ในตอนก่อนเล่าเรื่องที่เขาจิตรกูฏค้างไว้ ขอเล่าต่อให้จบ
งานเทศกาลที่เขาจิตรกูฏเป็นงานที่เกี่ยวกับพระราม มีในเดือนไจตฺร อยู่ในระหว่างเดือนมีนาคม-เมษายน หรือเดือนห้าของไทย ที่ทำในเดือนนี้ก็เพราะพระรามประสูติวันขึ้น 9 ค่ำ เดือนไจตฺร (เป็นชื่อเดือนในภาษาสันสกฤต ในภาษาไทยเขียน เจตรก็มี) จึงเรียกเทศกาลนี้ว่า “รามานวมี” โดยเฉพาะในคืนขึ้น 8 ค่ำ มีการเล่าเรื่องพระราม คือรามายณะ นอกจากนี้ยังมีพิธีฉลองใหญ่อีกอย่างหนึ่ง เรียกว่า พิธีทศระ หรือ นวราตร (Navaratra) มีด้วยกัน 9 ราตรี เริ่มจากราตรีแรกของเดือนอัศวิน (กันยายน-ตุลาคม) ถือกันว่าวันที่ 8 เป็นวันที่พระรามได้ประหารทศกัณฐ์ วันที่ 9 ฉลองชัย และวันที่ 10 เสด็จกลับอโยธยา
ดังนี้ จะเห็นว่าคนอินเดียจริงจังกับเรื่องรามายณะมาก และเทศกาลดังกล่าวมีทั้งประเทศ และในแต่ละภาคอาจเรียกชื่อต่างกันไปบ้าง เช่น เรียกว่า ทุรคาปูชาก็มี พิธีการก็จะต่างกันไป เช่นวันแรกเป็นพิธีทุรคาปูชา ตามปกติเขาจะเอาเมล็ดข้าวฟ่างหรือลูกเดือยฝังดินรดน้ำ ซึ่งจะงอกมีใบในวันที่สิบ อันเป็นวันสิ้นสุดเทศกาล
ทุรคาเป็นภาคหนึ่งของพระอุมา เหตุที่มีการบูชาพระทุรคาในเทศกาลนี้มีเรื่องเล่าต่างกันบ้างเล็กน้อย คือกล่าวกันว่าก่อนที่พระรามจะปราบทศกัณฐ์ได้สำเร็จนั้น พระรามได้สวดบูชาเทวีทุรคาอยู่ 9 วัน ถึงวันที่ 10 ได้เข้าสนามรบสังหารทศกัณฐ์ สิ่งที่คนชอบดูในเทศกาลนี้ก็คือ เขาจะทำหุ่นรูปทศกัณฐ์ กุมภกรรณ และเมฆนาท (เป็นเสนายักษ์เมืองบาดาลตามรามเกียรติ์ไทย) ไว้กลางสนาม ได้บูชาพระทุรคาขอให้ช่วยปราบอสูร พระทุรคาตรัสว่าถ้าจะให้ช่วยพระรามจะต้องนำนิลกัมมัล (นิลกมล) หรือดอกบัวสีน้ำเงินมาให้ครบ 100 ดอก พระรามจึงเดินทางไปหาดอกบัว แต่หาได้เพียง 99 ดอก ยังขาดอีก 1 ดอก พระรามจึงเสนอว่าจะทรงมอบดวงตาข้างหนึ่งให้พระทุรคาแทนดอกบัวที่ขาดหายไป พระทุรคาพอพระทัยจึงประทานพรแก่พระรามให้มีชัยชนะ
เรื่องดังกล่าวไม่มีในรามเกียรติ์ไทย บางทีจะเป็นเรื่องปลีกเบ็ดเตล็ดเล่าเสริมให้เห็นความสำคัญของพระทุรคาว่ามีส่วนช่วยให้พระรามปราบทศกัณฐ์ได้สำเร็จก็เป็นได้
เรื่องเกร็ดนอกรามเกียรติ์ของไทย ยังมีอีกจะได้เก็บมาเล่าต่อไป บางทีจะช่วยให้เข้าใจว่าทำไมคนอินเดียจึงนับถือพระราม หรือเห็นความเสียสละของพระรามว่า ต้องใช้ความพยายามแก้ไขสถานการณ์อย่างไร กว่าจะได้ชัยชนะ ผู้เขียนจะพยายามค้นหามาเล่าต่อไป
