ที่มา | มติชนออนไลน์ |
---|
สืบเนื่องกรณีกระแสทวงคืนพระโพธิสัตว์อวโลกิตศวรสัมฤทธิ์อายุราว 1,300 ปี จากพิพิธภัณฑ์ศิลปะเมโทรโพลิแทน นิวยอร์ก สหรัฐอเมริกา ที่ระบุในป้ายจัดแสดงว่ามาจากปราสาทเขาปลายบัด อ.ละหานทราย (ปัจจุบัน อ.เฉลิมพระเกียรติ) จ.บุรีรัมย์ ซึ่งนักวิชาการได้ยื่นเอกสารเกี่ยวกับความสำคัญของพระโพธิสัตว์ให้แก่กรมศิลปากร เพื่อผลักดันการทวงคืน รวมถึงมีการทำเสื้อยืดสกรีนลายโพธิสัตว์เพื่อแจกสำหรับผู้ร่วมสนับสนุนแนว คิด อีกทั้งชาวบุรีรัมย์บางส่วนได้ติดภาพพระโพธิสัตว์พร้อมข้อความทวงคืนหน้าที่ พักและร้านค้า กระทั่งมีหน่วยงานราชการต่างๆจัดเสวนาวิชาการในประเด็นดังกล่าว เช่น สำนักงานวัฒนธรรมจังหวัดบุรีรัมย์ รวมถึงคณะโบราณคดี ม.ศิลปากร อีกด้วย
ล่าสุด เมื่อวันที่ 29 พ.ค. ผู้สื่อข่าวรายงานว่า เฟซบุ๊กแฟนเพจ “สำนึก ๓๐๐ องค์” ซึ่งเผยแพร่ข้อมูลที่เกี่ยวเนื่องกับกลุ่มประติมากรรมสัมฤทธิ์รูปโพธิสัตว์ซึ่งเชื่อว่ามีถึง 300 องค์ที่กระจัดกระจายอยู่ตามพิพิธภัณฑ์ต่างประเทศ ได้เผยแพร่ภาพถ่ายเก่าของโพธิสัตว์ซึ่งพบที่บ้านโตนด อำเภอโนนสูง จังหวัดนครราชสีมา ซึ่งถูกสร้างขึ้นในช่วงเวลาใกล้เคียงกันกับกลุ่มโพธิสัตว์สัมฤทธิ์ซึ่งอยู่ระหว่างผลักดันทวงคืน กล่าวคือ จัดอยู่ในกลุ่มที่เรียกว่า ประติมากรรมสัมฤทธิ์แบบประโคนชัยเช่นเดียวกัน เนื่องจากเดิมเข้าใจว่าพบเฉพาะที่อำเภอประโคนชัย จังหวัดบุรีรัมย์ แต่ภายหลังมีการพบในพื้นที่อื่นๆบริเวณใกล้เคียงอีก
ภาพโพธิสัตว์ดังกล่าว แสดงให้เห็นถึงสภาพก่อนซ่อมแซม ว่าอยู่ในสภาพเสียหายอย่างมาก พระเนตรด้านซ้ายแตกหัก ที่สำคัญคือพระเกศาซึ่งเดิมน่าจะมีสัญลักษณ์บางอย่างหายไป จึงไม่สามารถระบุได้ว่าเป็นโพธิสัตว์องค์ใด
นอกจากนี้ ยังปรากฏภาพของท่อนขาขวาขนาดใหญ่ มีเดือยอยู่ใต้ฝ่าพระบาท คาดว่าเพื่อต่อลงไปบนสถาปัตยกรรมให้สามารถตั้งอยู่ได้อย่างมั่นคงแข็งแรง โดยศาสตราจารย์ ฌอง บวสซิลิเยร์ นักประวัติศาสตร์ศิลปะชาวฝรั่งเศสสันนิษฐานว่า โพธิสัตว์องค์นี้น่าจะมีความสูงราว 3.10-3.20 เมตร
ทั้ง 2 ภาพ เป็นภาพถ่ายขาวดำที่ตีพิมพ์ใน “อาติบุส อาซี” วารสารภาษาฝรั่งเศส เมื่อค.ศ.1967 หรือ 49 ปีมาแล้ว
นับเป็นภาพที่หาชมได้ยากยิ่ง
ทนงศักดิ์ หาญวงษ์ นักวิชาการอิสระ กล่าวว่า พระโพธิสัตว์องค์นี้ เกล้าผมทรงชฎามงกุฎ มีพระมัสสุ (หนวด) พระเนตรเหลือบต่ำ ถูกสร้างขึ้นเมื่อราวพุทธศตวรรษที่ 13-14 พบที่บ้านโตนด อำเภอโนนสูง จังหวัดนครราชสีมา ซึ่งเป็นกลุ่มวัฒนธรรมในพื้นที่ซึ่งมีการรับอิทธิพลเขมร รูปแบบศิลปะไพรกเม็ง ปัจจุบันหลงเหลือแต่ส่วนพระเศียร แต่ท่อนขา 1 ข้าง เข้าใจว่าเก็บรักษาอยู่ที่ พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติพิมาย จังหวัดนครราชสีมา หากมีพระวรกายเต็มองค์ ถือว่ามีขนาดค่อนข้างใหญ่
สำหรับเศียรพระโพธิสัตว์องค์นี้ ปัจจุบันจัดแสดงอยู่ ณ พระที่นั่งศิวโมกขพิมาน พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติพระนคร กรุงเทพฯ โดยเป็นหนึ่งในโบราณวัตถุ “ชิ้นเอก” ของพิพิธภัณฑ์ดังกล่าว