ขรรค์ชัย-สุจิตต์ ทอดน่องวัดสัมพันธวงศ์ เปิดปูมหนังสือวัดเกาะ เขย่าวรรณกรรมกระแสหลัก
เมื่อวันที่ 12 พฤศจิกายน ที่วัดสัมพันธวงศารามวรวิหาร เขตสัมพันธวงศ์ กรุงเทพฯ มีการถ่ายทำรายการ ‘ขรรค์ชัย-สุจิตต์ ทอดน่องท่องเที่ยว’ ตอน สำเพ็ง ไชน่าทาวน์ เก่าสุดในกรุงเทพฯ เยาวราช, ราชวงศ์, ทรงวาด, ตลาดน้อย ดำเนินรายการโดย นายเอกภัทร์ เชิดธรรมธร พิธีกร ‘มติชนทีวี’
นายสุจิตต์ วงษ์เทศ คอลัมนิสต์เครือมติชน กล่าวว่า วัดสัมพันธวงศ์ตั้งอยู่ในย่านสำเพ็ง เดิมชื่อว่า ‘วัดเกาะ’ เพราะเดิมมีทางน้ำล้อมรอบ เป็นวัดเก่าแก่ มีมาแต่ครั้งกรุงศรีอยุธยา ต่อมารัชกาลที่ 1 โปรดให้ปฏิสังขรณ์ใหม่ใน พ.ศ.2339 ได้ชื่อเป็น ‘วัดเกาะแก้วลังการาม’ ตามพระนาม ‘เจ้าฟ้าแก้ว’ กรมพระศรีสุดารักษ์ พระมารดาเจ้าฟ้ากรมหลวงพิทักษ์มนตรี (จุ้ย) ต้นตระกูลมนตรีกุล ต่อมา รัชกาลที่ 4 โปรดให้เปลี่ยนชื่อเป็น ‘วัดสัมพันธวงศาราม’ ตามพระนามพระสัมพันธวงศ์ เจ้าฟ้ากรมหลวงพิทักษ์มนตรี แม่กองปฏิสังขรณ์ นอกจากนี้ยังเปลี่ยนจากมหานิกายเป็นธรรมยุติกนิกาย
นายสุจิตต์กล่าวว่า ย่านวัดเกาะเป็นส่วนหนึ่งของสำเพ็ง ซึ่งเป็นชุมชนจีนเก่าที่สุดในกรุงเทพฯ เพราะการขยายตัวครั้งแรกของกรุงเทพฯคือสำเพ็ง บนถนนสำเพ็งในสมัยรัชกาลที่ 1 แล้วจึงตามมาด้วยย่านเจริญกรุง บนถนนเจริญกรุง สมัยรัชกาลที่ 4 ต่อมาจึงมีการตัดถนนเยาวราชในสมัยรัชกาลที่ 5 ตั้งแต่คลองโอ่งอ่าง ถึงคลองดุงกรุงเกษม อย่างไรก็ตาม สำเพ็งไม่เพียงเป็นย่านชาวจีน แต่มีความหลากหลายทางชาติพันธุ์ ทั้งเจ๊ก แจก ฝรั่ง ไทย ทุกวันนี้มีพม่าด้วย ตนจึงมองว่าความเป็นไทยที่แท้จริงอยู่ตรงนี้
“บริเวณหน้าวัดเกาะ ยังเคยเป็นที่ตั้งของโรงพิมพ์ราษฎร์เจริญ วัดเกาะ ซึ่งเลิกกิจการไปใน พ.ศ.2520 คนยุคนั้นเรียกว่าโรงพิมพ์วัดเกาะ พิมพ์หนังสือที่นิทานพื้นบ้าน จักรๆ วงศ์ๆ เอามาจากสมุดข่อย จากกลอนสวดแล้วนำมาแต่งใหม่ สำหรับหนังสือวัดเกาะเป็นวรรณกรรมประชาชนที่เชื่อมวัฒนธรรมเก่าในอดีตคือการอ่านด้วยหู หมายถึงการฟัง มาเป็นการอ่านด้วยตา ได้รับความนิยมแพร่หลายมาก คนต่างจังหวัดที่อยากเล่นลิเก ก็เอาไปท่องแล้วเล่นได้ มีลำตัดเสียดสีการเมือง ขอให้เผด็จการรีบลาออก ถือเป็นวรรณกรรมที่สร้างความสั่นสะเทือนจนแวดวงวรรณกรรมกระแสหลักหวั่นไหว โจมตีว่าสำนวนไม่ดี ลอกฝรั่ง” นายสุจิตต์กล่าว
นายขรรค์ชัย บุนปาน ประธานกรรมการบริษัท มติชน จำกัด (มหาชน) กล่าวว่า ตนยังท่องกลอนที่ใช้ในการโฆษณาหนังสือวัดเกาะได้เป็นอย่างดี ความตอนหนึ่งว่า ‘ยี่สิบห้าสตางค์ต่างรู้ท่านผู้ซื้อ ร้านหนังสือหน้าวัดเกาะเพราะนักหนา ราษฎร์เจริญโรงพิมพ์ริมมรรคา เชิญท่านมาซื้อดูคงรู้ดี’
ทั้งนี้ รายการตอนดังกล่าวจะเผยแพร่ผ่านเพจเฟซบุ๊กมติชนออนไลน์, ข่าวสด, ศิลปวัฒนธรรม และยูทูบมติชนทีวีในวันพฤหัสบดีที่ 26 พ.ย. เวลา 20.00 น.
