ขรรค์ชัย-สุจิตต์ ทอดน่องวัดโคกขาม ชี้พันท้ายนรสิงห์ นิทานการเมือง ยัน ‘นวล’ ไม่มีตัวตน
เมื่อวันที่ 17 ธันวาคม ที่ศาลพันท้ายนรสิงห์ ปากคลองโคกขาม อำเภอเมือง จังหวัดสมุทรสาคร มีการถ่ายทำรายการ ขรรค์ชัย-สุจิตต์ ทอดน่องท่องเที่ยว ตอน ‘พันท้ายนรสิงห์ นิทานการเมือง ผู้ยืนหยัดอุดมการณ์นิติรัฐ’
นายสุจิตต์ วงษ์เทศ คอลัมนิสต์เครือมติชน กล่าวว่า ศาลพันท้ายนรสิงห์ตั้งอยู่บริเวณหัวมุมคลองโคกขาม ตัดกับคลองมหาชัย มีลักษณะเป็น 3 แยก เรื่องของพันท้ายนรสิงห์ปรากฏเป็นลายลักษณ์อักษรในพงศาวดารกรุงศรีอยุธยา ซึ่งเขียนขึ้นในยุคหลัง มีลักษณะเป็นนิทานแทรก เล่าเรื่องราวในรัชกาลพระเจ้าเสือว่าเมื่อคราวเสด็จผ่านย่านนี้ใน พ.ศ.2247 พันท้ายนรสิงห์ถือท้ายเรือไปชนกิ่งไม้ใหญ่ ทำให้หัวเรือตกน้ำ ตามกฎหมายยุคนั้นต้องถูกตัดหัว พระเจ้าเสือจะยกโทษให้ แต่เจ้าตัวไม่ยอม หลังถูกประหาร มีการสร้างศาลเพียงตาไว้เพื่อตั้งศีรษะพันท้ายนรสิงห์ เรื่องดังกล่าวถือเป็นนิทานการเมือง แสดงให้เห็นถึงการยืนหยัดในอุดมการณ์นิติรัฐ การวิเคราะห์เช่นนี้ตนนำมาจากศาสตราจารย์นิธิ เอียวศรีวงศ์ ไม่ได้คิดเอง สำหรับเนื้อหาในพงศาวดาร มีเพียงสั้นๆ ไม่ได้บอกรายละเอียดว่าพันท้ายนรสิงห์มีภูมิลำเนาที่ไหน อายุเท่าไหร่ มีภรรยาชื่ออะไร ส่วน ‘นวล’ เป็นตัวละครเกิดใหม่โดยพระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าภาณุพันธุ์ยุคล หรือพระองค์ชายใหญ่ ทรงสร้างขึ้นเมื่อครั้งนำเรื่องดังกล่าวมาสร้างเป็นภาพยนตร์ เมื่อ พ.ศ.2493
“คลองโคกขามในพงศาวดารมีจริง ตำแหน่งพันท้ายก็มีจริง แต่ตัวบุคคลคือนรสิงห์ ไม่มีหลักฐานว่ามีจริงหรือไม่ ส่วนนวล เป็นตัวละครแต่งใหม่ตอนพระองค์ชายใหญ่ทรงสร้างหนัง ส่วนเรื่องศาลเพียงตาที่พงศาวดารบอกว่ามีการสร้างขึ้นนั้น ตอนนี้ก็มีศาลอยู่ ดูแลโดย อบต.พันท้ายนรสิงห์ แต่ไม่ทราบว่าสร้างขึ้นครั้งแรกเมื่อไหร่ จะเพิ่งสร้างในช่วงทำหนัง หรือบูรณะของเก่าสืบมา ก็ไม่ทราบ” นายสุจิตต์กล่าว
นายขรรค์ชัย บุนปาน ประธานกรรมการบริษัท มติชน จำกัด (มหาชน) กล่าวว่า ตนคุ้นเคยกับย่านนี้ตั้งแต่เด็ก สมัยก่อนเดินทางมาด้วยเรือรับจ้าง แล้วเดินเท้าตัดทุ่ง สองฝั่งคลองมีลิงมากมาย ปัจจุบันไม่มีแล้ว พื้นที่ย่านนี้สำคัญมากในทางประวัติศาสตร์ เป็นเส้นทางคมนาคมมาตั้งแต่สมัยอยุธยา ควรมีการพัฒนา อนุรักษ์ ดูแลความสะอาดและประชาสัมพันธ์ข้อมูลให้สังคมไทยได้รับทราบ
จากนั้น นายขรรค์ชัยและนายสุจิตต์เดินทางต่อไปยังวัดโคกขาม เยี่ยมชมสถาปัตยกรรมซึ่งมีร่องรอยหลักฐานว่าสร้างขึ้นตั้งแต่สมัยอยุธยา
