| ผู้เขียน | สุรีย์ประภา |
|---|
โดย สุรีย์ประภา
เชื่อว่าคอประวัติศาสตร์เกือบทุกคน คงเคยได้ยินชื่อค่ายกักกันเอาชวิทซ์ ค่ายมรณะที่ใหญ่ที่สุดในบรรดาค่ายกักกันของนาซีสมัยสงครามโลกครั้งที่สอง สถานที่แห่งนี้เป็นที่ที่ชาวยิวถูกส่งมาสังหาร ส่วนใหญ่โดยการรมก๊าซพิษ มีบางส่วนถูกฆ่าแบบตัวต่อตัว (โดยการยิงทิ้ง) การทดลองทางการแพทย์ และความอดอยาก ว่ากันว่านักโทษชาวยิวกว่าล้านคนถูกส่งมาสังหารที่นี่
Son of Saul เป็นเรื่องที่เกิดขึ้นในค่ายเอาชวิทซ์ ในปี 1944 ซอล (เกซา เรอหริก) นักโทษชาวยิวฮังการีทำหน้าที่เป็นซอนเดอร์คอมแมนโด (Sonderkommando)มีหน้าที่เก็บศพพรรคพวกชาวยิวที่ถูกสังหารหมู่ในห้องรมควัน หรือการตายด้วยสาเหตุอื่น นำไปเผาและโกยเถ้าถ่านทิ้งแม่น้ำ (เหมือนมีสิทธิพิเศษ แต่ไม่ใช่หรอก เพื่อไม่ให้ความโหดร้ายแพร่งพราย พวกซอนเดอร์คอมแมนโดเองก็จะถูกกำจัด หลังจากทำงานได้ประมาณสามเดือน) ระหว่างทำงาน ซอลพบศพเด็กคนหนึ่งที่เขาเชื่อเต็มหัวใจว่า เป็นศพลูกชายของเขา ซอลขโมยศพและพยายามทุกวิถีทางที่จะประกอบพิธีให้ถูกต้องตามหลักศาสนา โดยไม่สนใจว่าสิ่งที่เขาทำจะนำอันตรายมาสู่ชีวิตทั้งตัวเองและเพื่อนนักโทษ
หนังเรื่องนี้เป็นหนังเกี่ยวกับการฆ่าล้างเผ่าพันธุ์ที่ไม่มีใครเป็นฮีโร ซอลเป็นตัวเอกที่เห็นแก่ตัว สงครามและหน้าที่ที่เขาได้รับมอบหมายทำให้เขาสูญเสียความเป็นมนุษย์ คิดแต่เรื่องของตัวเอง ไม่สนใจเพื่อนร่วมชะตากรรม นักโทษคนอื่นหาโอกาสหนีและหาทางต่อสู้ ซอลเป็นความหวังของเพื่อน เขาถูกส่งไปเอาระเบิดเพื่อสร้างความปั่นป่วนสำหรับการหลบหนี แต่ซอลกลับทำดินปืนหายเพราะเขามัวแต่ไปตามหาแรมไบ หมอสอนศาสนายิว เพื่อมาทำพิธีศพให้เด็กคนนั้น จนเพื่อนพยายามท้วงว่า ซอลไม่มีลูกชาย และกำลัง “ทำคนเป็นลำบาก เพียงเพื่อคนตาย”
ผู้กำกับหนังเรื่องนี้คือ ลาซโล่ เนเมซ ผู้กำกับหนังมือใหม่ที่ประสบการณ์ด้านภาพยนตร์มีน้อย เคยกำกับแค่หนังสั้น แต่เนเมซมีปมจากการที่ปู่ย่าทวดของเขาถูกสังหารโหดจากการฆ่าล้างเผ่าพันธุ์ชาวยิวของฮิตเลอร์ เมื่อเขาได้อ่านหนังสือ The Scrolis of Auschwitz ที่พวกซอนเดอร์คอมแมนโดแอบบันทึกถึงเหตุการณ์ในค่าย เพื่อให้โลกได้รับรู้ความโหดเหี้ยมของนาซี เขาจึงมุ่งมั่นที่จะถ่ายทอดออกมาเป็นหนังขนาดยาว
“ผมอยากให้หนังของผมมีลักษณะเหมือนภาพ Portrait มันเป็นเรื่องราวประสบการณ์ของการตกอยู่ในนรก พวกเราต่างเป็นเพื่อนร่วมเดินทางของเขา และเขาจะชักนำเราสู่ขุมนรก”
เนเมซกำกับหนังเรื่องนี้ได้สมเจตนารมณ์ ตลอดความยาว 107 นาทีของหนัง กล้องติดตามซอลทุกอิริยาบถ ผู้ชมจะรู้สึกเหมือนเดินตามซอลไปรับรู้ความโหดเหี้ยมของค่ายกักกัน นักโทษมีสภาพไม่ต่างกับสัตว์ ก่อนฆ่าถูกบังคับเปลือยกาย ทรัพย์สินถูกริบ นักโทษถูกล้อเลียนและทำร้ายอย่างไร้ความปราณี การต้อนชาวยิวเข้าห้องรมก๊าซ แม้ไม่เห็นภาพความสยดสยองของการสังหารหมู่ แต่สามารถจินตนาการผ่านซอลผู้ต้องยืนพิงประตูเหล็ก ใบหน้านิ่ง แววตาว่างเปล่า ฟังเสียงอึกทึกจากการทุบประตูและกรีดร้อง หนังบีบคั้นใจคนดูตลอดเรื่อง มีเด็กที่ไม่เสียชีวิตจากการถูกรมแก๊ซพิษ แต่ก็ถูกทำให้ตายภายหลัง คนดูไม่เห็นภาพการฆ่าเด็ก แต่จินตนาการได้ เท่านั้นยังไม่พอ ศพเด็กต้องถูกนำไปผ่าพิสูจน์เพื่อดูสาเหตุว่าทำไมถึงตายยากกว่าคนอื่น
งานภาพของหนังเรื่องนี้น่าสนใจมาก ภาพจะถูกจำกัดอยู่ในกรอบแคบๆ เท่าที่สายตาของซอลจะรับรู้และมองเห็น มีภาพมุมกว้างน้อยมากและไม่มีฉากหรือภาพที่เจริญตา ฉากหลังตัวละครมักเป็นภาพเบลอ หลุดโฟกัส ภาพการลากศพ การเผากำจัดซาก ทำออกมาเบลอๆ มัวๆ ทำให้หนังดูหดหู่และหม่นหมอง ตลอดทั้งเรื่องแทบจะไม่มีดนตรีประกอบ มีแต่เสียงกระซิบกระซาบ พึมพำ เสียงร้องไห้ด้วยความหวาดกลัว เสียงปืนและระเบิด นี่เป็นหนังที่คนดูสัมผัสถึงความโหดเหี้ยมที่เกิดขึ้นได้ด้วยความรู้สึก ไม่ใช่ด้วยสายตาที่มองเห็น ดูจบเดินออกจากโรงด้วยความมืดหม่นเศร้าหมองแต่ไม่ผิดคาด เพราะหนังแบบนี้ก็ต้องจบแบบนี้ จะหวังให้มีฮีโร่มาช่วยให้หลุดพ้นจากค่ายเป็นไปไม่ได้แน่ๆ
มีเกร็ดบางอย่างที่ถูกนำมาใส่ไว้ในหนังอย่างแนบเนียน ในบรรดาภาพประวัติศาสตร์หายากของโลก มีภาพภาพหนึ่งที่ถูกระบุว่านักโทษค่ายกักกันเอาชวิทซ์ที่เป็นซอนเดอร์คอมแมนโดแอบถ่ายไว้ในเดือนสิงหาคม1944 เป็นภาพศพเปลือยเกลื่อนกลาดที่ถูกนำมาเผา ในหนังมีการกล่าวถึงที่มาของภาพนี้ ขณะที่ซอลทำงาน เพื่อนนักโทษให้ซอลดูต้นทางและแอบถ่ายการกำจัดศพ ซอลเอากล้องที่ถ่ายภาพไปซ่อนไว้ในท่อ หนึ่งปีต่อมากองทัพสหภาพโซเวียตบุกยึดค่ายนี้ได้เป็นการยึดอย่างรวดเร็ว จนทำให้พวกนาซีทำลายหลักฐานไม่หมด ภาพนี้จึงถูกค้นพบในช่วงนั้น
ถ้าใครสนใจหนังแนวนี้คงต้องรีบไปดู แม้หนังจะถูกการันตีด้วยรางวัลมากมายตั้งแต่รางวัล Grand Prix จากเทศกาลภาพยนตร์เมืองคานส์ ตามด้วยรางวัลภาพยนตร์ต่างประเทศยอดเยี่ยมจากเวทีลูกโลกทองคำ และเวทีออสการ์ แต่นี่เป็นหนังที่อาจไม่ถูกจริตคนไทย และคงจะฉายไม่นาน รีบไปดูก่อนจะไม่มีโอกาสล่ะ
