| ที่มา | ข่าวหน้า 1 มติชนรายวัน |
|---|---|
| เผยแพร่ |
ความคืบหน้ากรณีกระแสทวงคืนพระโพธิสัตว์สัมฤทธิ์จากพิพิธภัณฑ์ศิลปะเมโทรโพลิแทน นิวยอร์ก สหรัฐอเมริกา ที่ระบุในป้ายจัดแสดงว่ามาจากปราสาทเขาปลายบัด อ.ละหานทราย (ปัจจุบัน อ.เฉลิมพระเกียรติ) จ.บุรีรัมย์ ซึ่งนักวิชาการได้ยื่นเอกสารเกี่ยวกับความสำคัญของพระโพธิสัตว์ให้แก่ วัฒนธรรมจังหวัดบุรีรัมย์ เพื่อผลักดันการทวงคืน อีกทั้งมีการทำเสื้อยืดสกรีนลายโพธิสัตว์เพื่อแจกสำหรับผู้ร่วมสนับสนุนแนว คิดการทวงคืนนั้น
นายปฐมฤกษ์ เกตุทัต อดีต ผอ.ศูนย์ศึกษาชุมชนและวัฒนธรรมเมือง คณะสังคมวิทยาและมานุษยวิทยา ม.ธรรมศาสตร์ อยู่ร่วมเหตุการณ์การทวงคืนทับหลังนารายณ์บรรทมสินธุ์จากสหรัฐอเมริกาสำเร็จเมื่อ พ.ศ.2531 กล่าวว่า หากโพธิสัตว์ถูกลักลอบนำออกนอกประเทศอย่างผิดกฎหมายก็เห็นด้วยว่าควรทวงคืน อีกทั้งต้องสืบสวนต่อด้วยว่าขั้นตอนและเส้นทางนำออกไปนั้นเป็นอย่างไร เพื่อป้องกันไม่ให้เกิดขึ้นซ้ำอีกในอนาคต ส่วนวิธีการทวงคืนนั้น ต้องเข้าใจก่อนว่าอเมริกาไม่มีหน่วยงานแบบกรมศิลปากร พิพิธภัณฑ์มักขึ้นอยู่กับมูลนิธิหรือสถาบัน อย่างกรณีของพิพิธภัณฑ์ศิลปะเมโทรโพลิแทนจะมีมูลนิธิหลายแห่งร่วมดูแล เป็นพิพิธภัณฑ์เอกชน รัฐบาลอเมริกันไม่มีสิทธิสั่งการ ดังนั้นสิ่งที่ทำได้คือไทยต้องเจรจากับพิพิธภัณฑ์โดยตรง แต่ทางพิพิธภัณฑ์คงไม่คืนให้ง่ายๆ อาจต้องย้อนไปเจรจาผ่านหน่วยงานรัฐบาลในลักษณะการขอความร่วมมือ แม้รัฐไม่มีสิทธิในการตัดสินใจ แต่ไม่ใช่เรื่องยากที่รัฐจะพูดคุยหรือทำข้อตกลงกับพิพิธภัณฑ์ดังกล่าว
“ถ้าเป็นการออกไปอย่างผิดกฎหมาย เห็นด้วยว่าควรทวงคืน และสืบต่อด้วยว่าออกไปอย่างไร จะได้ไม่เกิดขึ้นอีก แต่ต้องยอมรับว่าเป็นความผิดของเราที่ไม่ได้ดูแลปกป้องของตั้งแต่แรก ส่วนกระบวนการทวงคืน อเมริกาไม่มีกรมศิลป์ วิธีคิดในทางกฎหมายก็ต่างจากไทย ระบบคิดนิติปรัชญาและแนวคิดทางรัฐศาสตร์ให้ความสำคัญกับ private property พิพิธภัณฑ์มักขึ้นอยู่กับมูลนิธิหรือสถาบัน รัฐไม่ได้เป็นเจ้าของโดยตรง รัฐบาลไม่มีสิทธิบังคับ แต่ถ้าเป็นประเทศอังกฤษระบบจะคล้ายกับบ้านเรา คือพิพิธภัณฑ์หลายแห่งเป็นของรัฐ รัฐตัดสินใจได้ ดังนั้นกรณีนี้ต้องเจรจากับมูลนิธิหรือพิพิธภัณฑ์ แต่เชื่อว่าคงไม่อยากคืน คงถามกลับมาว่าเขาจะได้อะไรตอบแทน เพราะตอนได้มาอาจมีการซื้อหรือแลกโบราณวัตถุ หากเป็นเช่นนั้นมีทางที่ทำได้คือเจรจาผ่านหน่วยงานรัฐบาล อย่างกระทรวงต่างประเทศของอเมริกาผ่านสถานทูต เป็นการขอความร่วมมือจากรัฐบาลอเมริกันให้ช่วยเจรจากับพิพิธภัณฑ์อีกทอดหนึ่งว่าคืนไทยมาเถอะ ซึ่งไม่ใช่เรื่องยาก” นายปฐมฤกษ์กล่าว และว่า อย่างไรก็ตาม สิ่งสำคัญที่ต้องระวังอย่างมากคือ รัฐบาลอเมริกันอาจมีเงื่อนไขหรือข้อตกลงระหว่างประเทศ กรมศิลป์ต้องหาผู้เชี่ยวชาญที่เข้าใจและรู้เท่าทันมาดำเนินการต่อรอง อย่าให้เป็นเหมือนกรณีทับหลังนารายณ์บรรทมสินธุ์แม้ได้คืนมาแต่ไทยก็สูญเสียมหาศาล ไม่อยากกล่าวถึงในรายละเอียด
ผู้สื่อข่าวรายงานว่า สำหรับกระแสในโซเชียลเน็ตเวิร์กยังคงมีอยู่อย่างต่อเนื่อง มีผู้สวมเสื้อยืดสกรีนลายโพธิสัตว์ประโคนชัยร่วมรณรงค์ทวงคืนแล้วโพสต์ภาพในเฟซบุ๊กจำนวนมาก ส่วนใหญ่มีภูมิลำเนาอยู่ทางภาคอีสาน นอกจากนี้เฟซบุ๊กต่างๆ เช่น เพจที่นี่ประโคนชัย มีการแชร์ข้อมูลและข่าวคราวความคืบหน้ากรณีทวงคืนโพธิสัตว์อย่างสม่ำเสมอ เพื่อปลุกกระแสการทวงคืนและเผยแพร่ความรู้เกี่ยวกับโบราณวัตถุและแหล่งโบราณคดีดังกล่าว
