| ที่มา | มติชนออนไลน์ |
|---|---|
| ผู้เขียน | สุจิตต์ วงษ์เทศ |
| เผยแพร่ |
บุรีรัมย์ หมายถึง เมืองอันน่ารื่นรมย์ แต่ยังไม่พบหลักฐานว่าชื่อนี้มีครั้งแรกเมื่อไร?
ชื่อบุรีรัมย์ ได้จากภาษาบาลี, สันสกฤต 2 คำ คือ บุรี แปลว่า เมือง, รัมย์ แผลงจากคำว่า รมย์ แปลว่า รื่นรมย์
ในจารึกพนมรุ้ง ภาษาสันสกฤต มีคำว่า “รมยคีรี” หมายถึง ภูเขาอันน่ารื่นรมย์ เป็นกวีโวหารสรรเสริญพระเกียรตินเรนทราทิตย์ ผู้ทรงให้สร้างปราสาทพนมรุ้งบนยอดเขาอันน่ารื่นรมย์นั้น
จะขออัญเชิญคำแปลและพระอธิบายในสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาสยามบรมราชกุมารี มาดังนี้
“ที่ภูเขาอันน่ารื่นรมย์อันเป็นที่รู้จักกันว่ารมยคีรี ด้วยมีต้นไม้นานาชนิดอันมีปลายกิ่งอันประดับแล้วด้วยใบอ่อนที่บอบบาง”
“พระองค์ได้กระทำแล้วซึ่งพรต ด้วยความรุ่งเรืองของอรุณ (ในตอนเช้า) อย่างเดียวกับที่พระศิวะ (กระทำแล้ว) ในกาลก่อนที่เขาไกรลาส”
สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ ทรงมีพระอธิบายว่า รมยคีรีนี้คงจะเป็นชื่อสถานที่ เพราะกล่าวซ้ำสองหนว่าภูเขาอันน่ารื่นรมย์ อันเป็นที่รู้จักกันว่า รมฺยคิริ
ปัญหามีอยู่ว่ารมฺยคิริจะอยู่ที่ใด มีข้อสันนิษฐานได้หลายประการ แต่มีข้อหนึ่ง ดังนี้
คำว่า “รมฺย” อาจมีส่วนเกี่ยวข้องกับชื่อจังหวัดบุรีรัมย์ในปัจจุบัน กล่าวคือบริเวณที่ตั้งของจังหวัดบุรีรัมย์มีภูเขาเรียกว่า เขากระโดง มีร่องรอยศาสนสถานบนนั้น รมฺยคิริอาจจะหมายถึงเขากระโดงนั้นก็เป็นได้
ดังนั้นชื่อเมืองบุรีรัมย์ปัจจุบันอาจจะมาจากชื่อเก่าของเขากระโดงนี้
