หลายประเทศมีความพยายามที่จะคัดเลือกหนังสือดี ที่คิดว่าประชากรในประเทศควรอ่านมาตลอด เมืองไทยเองก็เช่นกัน แต่น้อยครั้งมากที่จะประสบความสำเร็จแบบที่เลือกมาแล้วทำให้คนอยากอ่านจริงๆ ส่วนหนึ่งเป็นเพราะวิธีการคัดเลือกที่ส่วนใหญ่แล้วกรรมการคัดสรรจะเป็นแนวๆผู้ทรงคุณวุฒิแบบกระจุกตัวอยู่ในกลุ่มเดิมๆ ที่ยิ่งคัดก็ยิ่งทำให้หนังสือยิ่งลอยขึ้นสู่หอคอยงาช้าง ดูพวกหนังสือ 100 เล่มควรอ่านอะไรนั่นก็รู้ ทำมาตั้งกี่ครั้งแล้ว เคยได้ผลซะที่ไหน
เราเคยคิดว่าการคัดเลือกหนังสือแนวนี้ สำคัญที่สุดคือคนอ่าน และนั่นแปลว่าในกระบวนการคัดสรร ก็ควรที่จะให้คนอ่านเองได้มีส่วนร่วมด้วยเช่นกัน ก่อนหน้านี้ยังคิดโมเดลไม่ออก จนกระทั่งเห็นข่าวจาก www.theguardian.com ที่ว่าด้วย รายการ The Great American Read ของช่อง PBS ซึ่งเป็นซีรีส์ที่ว่าด้วยการค้นหาสุดยอดนวนิยายในดวงใจนักอ่านอเมริกัน และจะเปิดตัวออกอากาศอย่างเป็นทางการในวันที่ 22 พฤษภาคมนี้
ความน่าสนใจของซีรีส์ เริ่มตั้งแต่วิธีคิดเริ่มต้น คือการให้คนอเมริกันมีส่วนร่วมในการคัดเลือกหนังสือนวนิยายที่ตนเองรัก ในฐานะนักอ่านที่อ่านหนังสือเหล่านี้จริงๆ เป็นรสนิยมการอ่านจากนักอ่านตัวจริง ไม่ใช่การคัดเลือกจากนักเขียน บรรณาธิการ นักวิชาการ บรรณารักษ์ หรือผู้ที่ทำงานเกี่ยวข้องกับธุรกิจหนังสือเท่านั้น
วิธีการทำงานในรายการนี้ เริ่มจากการสำรวจความคิดเห็นของชาวอเมริกันด้วยระบบออนไลน์ยูโกฟ (YouGov) ซึ่งเป็นระบบออนไลน์ในการทำข้อมูลเชิงสถิติต่างๆ ระบบนี้ใช้สำรวจความคิดเห็นทางอินเทอร์เน็ตเกี่ยวกับการเมือง กิจกรรมสาธารณะ ผลิตภัณฑ์ แบรนด์ ความสนใจทั่วไป เพราะฉะนั้นความสนใจในตัวนวนิยายจึงหลากหลายมากจากเพศ อายุ สถานะ รวมถึงเชื้อชาติที่แตกต่างกัน อย่างไรก็ตามไม่ได้หมายความว่าจะไม่ให้ความสำคัญกับคนทำงานสายหนังสือเลย เพราะยังมีคณะกรรมการอีกชุดหนึ่งด้วยที่เป็นผู้เชี่ยวชาญด้านหนังสือของอเมริกาใน 13 องค์กรต่างๆ อาทิ Lisa Lucas ผู้อำนวยการมูลนิธิหนังสือแห่งชาติ, Mary Rasenberger กรรมการบริหารของ Authors Guild
100 เล่มจากชาวอเมริกันที่ตอบแบบสำรวจในยูโกฟ (YouGov) และจากคณะกรรมการในแวดวงหนังสือ มีตั้งแต่ Fifty Shades of Grey (series) ของ E.L. James ยัน Don Quixote โดย Miguel de Cervantes ซึ่งในมุมมองของ Meredith Vieira โปรดิวเซอร์รายการนั้นมองว่านี่คือเรื่องที่น่ายินดีมาก เพราะเป็นส่วนหนึ่งที่แสดงให้เห็นถึงความหลากหลายของการอ่าน และความเชื่อมโยงของผู้อ่านที่มีต่อนวนิยายอย่างแท้จริง
ใน 100 เล่มนี้ มีตั้งแต่นิยายสุดป๊อบ อาทิ Chronicles of Narnia, Da Vinci Code, Game of Thrones, The Godfather, Gone Girl, Harry Potter, Hunger Games, Jurassic Park, Memoirs of a Geisha, Twilight Saga จนถึงนิยายอมตะสุดคลาสสิค ที่หลายเล่มคุ้นหูคุ้นตาและหลายคนน่าจะเคยอ่านมาบ้างแล้ว อาทิ 1984, Adventures of Tom Sawyer, Alice in Wonderland, Catcher in the Rye, Crime and Punishment ,Gone With the Wind, Great Gatsby, Heart of Darkness, Jane Eyre, Little Prince และ Moby Dick (รายชื่อทั้งหมดดูได้ที่ http://www.pbs.org/the-great-american-read/books/#/)
โดยซีรีส์ทั้ง 8 ตอนที่จะออกฉายในเดือนพฤษภาคมนี้ จะมีการโหวตผ่านโซเชียลมีเดียทั้งเฟสบุ๊คและทวิตเตอร์เพื่อหาสุดยอดของสุดยอดนิยายในดวงใจ และทำกิจกรรมระหว่างการฉายร่วมกับร้านหนังสือต่างๆรวมถึงห้องสมุดสาธารณะ เพื่อให้เกิดการแลกเปลี่ยนการอ่านและการวิพากษ์วิจารณ์หนังสือในทุกชุมชนทั้งออนไลน์และออฟไลน์ ซึ่งจากการโหวตนี้พอถึงเดือนตุลาคม จะเหลือเพียง 10 อันดับนิยายเล่มโปรดของชาวอเมริกันเท่านั้น
นอกจากนี้ในระหว่างออกอากาศจะมีการฉายสารคดีขนาดสั้นที่เหล่าคนดังในสาขาต่างๆของอเมริกา จะมาเล่าถึงความรักในหนังสือของตัวเอง รวมถึงธีมต่างๆที่เกี่ยวข้องกับวรรณกรรม อาทิ “Who Am I?,” “Heroes,” “Villains and Monsters,” “Other Worlds,” และ “What We Do For Love.”
Beth Hoppe ผู้บริหารของ PBS บอกว่า สิ่งที่พวกเขาหวังที่สุดในการทำซีรีส์ครั้งนี้ คือหวังว่า The Great American Read จะสามารถช่วยกระตุ้นและส่งเสริมประเด็นของการรู้หนังสือในชาวอเมริกาแต่ละรุ่น ให้เกิดขึ้นได้ในท้ายที่สุด
ตอนนี้มีเทรลเลอร์ออกมาแล้ว น่ารักมากๆ ลองเข้าไปดูในเว็บไซต์ http://www.pbs.org/the-great-american-read/home/ ได้เลย
