บทนำหนังสือพิมพ์มติชนรายวัน 6 พฤษภาคม 2565 : นายกฯสำรอง
กระแสข่าว “นายกฯ สำรอง” ที่แวดวงการเมืองให้ความสนใจว่า อาจจะเกิดขึ้น หาก พล.อ.ประยุทธ์ จันทร์โอชา นายกรัฐมนตรี และรมว.กลาโหม พบกับอุบัติเหตุทางการเมือง ต้องพ้นตำแหน่ง จากปัญหาดำรงตำแหน่ง 8 ปี ตามมาตรา 158 วรรค 4 ของรัฐธรรมนูญ ในเรื่องนี้ นายวิษณุ เครืองาม รองนายกรัฐมนตรี มือกฎหมายของรัฐบาล ได้ตอบคำถามผู้สื่อข่าวเมื่อเร็วๆ นี้ มีสาระสรุปว่า ลำดับแรก คือว่า ต้องดูจากบัญชีรายชื่อนายกรัฐมนตรีของพรรคต่างๆ ที่เหลืออยู่ และที่มีอยู่ หากไม่เอารายชื่อดังกล่าว ต้องใช้มาตราที่รัฐธรรมนูญกำหนดไว้เปิดทางคนนอกบัญชี ส่วนจะเรียกนายกฯ สำรองหรือไม่สำรองตนไม่รู้
นายวิษณุระบุว่า การบริหารประเทศ จะว่างเว้นนายกรัฐมนตรีไม่ได้ สมมุติว่ามีคำวินิจฉัยที่มีผลดังคำถามของผู้สื่อข่าว นายกรัฐมนตรีรักษาการเป็นไปตามลำดับที่เรียงไว้ คนแรกคือ พล.อ.ประวิตร และคนที่สอง คือ ตนเอง จากนั้นเป็นหน้าที่ของประธานรัฐสภา จัดเลือกนายกรัฐมนตรีคนใหม่ ภายใน 3-7 วัน โดยใช้บัญชีที่มีอยู่ นี่คือสำรองฯ ซึ่งประกอบด้วย นายอภิสิทธิ์ เวชชาชีวะ, นายอนุทิน ชาญวีรกูล, นายชัยเกษม นิติสิริ นายชัชชาติ สิทธิพันธุ์ และคุณหญิงสุดารัตน์ เกยุราพันธุ์ รวม 5 คนนี้ คือ บัญชีสำรอง รองนายกฯ ยังกล่าวอีกว่า หากเกิดตำแหน่งนายกฯ ว่างลง จะเสนอชื่อคนนอกบัญชีไม่ได้ ต้องเสนอจากรายชื่อที่อยู่ในบัญชีก่อน ถ้าไม่ได้ ต้องมีผู้เสนอคือ ส.ส. 250 คน ให้ล้มบัญชีที่มี และเอาบัญชีใหม่ และประธานรัฐสภา ก็เรียกประชุมรัฐสภา โดยรัฐสภาต้องมีมติ 500 เสียงจาก 750 เสียง ซึ่งไม่ใช่เรื่องง่ายที่จะให้เห็นชอบ เมื่อเห็นชอบก็จะมี ส.ส. 50 คน เสนอชื่อ และประชุมรัฐสภาอีกครั้ง เพื่อโหวตทั้งรัฐสภา ว่าจะเอาชื่อไหน กระบวนการทำได้แต่ซับซ้อน
เห็นได้ชัดว่ากระบวนการให้มีนายกฯจากคนนอกไม่ง่ายนัก อย่างไรก็ตาม แนวคิดเรื่องนายกฯ สำรอง เริ่มต้นมาจากพรรคแกนนำรัฐบาล คือพรรคพลังประชารัฐเอง เป็นน้ำหนักที่ทำให้แวดวงการเมืองให้ความสนใจ อย่างไรก็ตาม เหตุการณ์นี้ น่าจะทำให้ พปชร.เห็นความสำคัญที่จะต้องมีชื่อแคนดิเดตนายกรัฐมนตรี มากกว่า 1 ชื่อ เพื่อเตรียมการไว้กรณีฉุกเฉิน และคาดว่าในการเลือกตั้งครั้งหน้า พปชร.น่าจะใช้เรื่องนี้เป็นบทเรียน
