โฟกัสโลกรอบสัปดาห์ ฝีดาษลิง โรคใหม่มาแรง
ตั้งแต่ช่วงต้นเดือนพฤษภาคม มีการพบผู้ป่วยโรคฝีดาษลิงหลายสิบรายในพื้นที่ยุโรปและอเมริกาเหนือ ส่งผลให้เกิดความกังวลว่าจะกลายเป็นโรคนี้ซึ่งระบาดในบางพื้นที่ของแอฟริกาจะแพร่ระบาดไปทั่วโลก ในช่วงหลายปีที่ผ่านมาพบผู้ติดเชื้อหลายพันคนในพื้นที่แอฟริกากลางและแอฟริกาตะวันตก แต่โรคนี้พบได้ยากในพื้นที่ยุโรปและอเมริกาเหนือ แต่ล่าสุดพบผู้ติดเชื้อฝีดาษลิงในหลายประเทศในยุโรป อย่างไรก็ตามผู้ป่วยหลายรายหายป่วยในเวลาเพียงไม่กี่สัปดาห์ และโรคฝีดาษลิงนี้ก็มีอัตราการตายต่ำมาก
โรคฝีดาษลิงคืออะไร
ฝีดาษลิงเป็นเชื้อไวรัสที่แพร่จากสัตว์สู่คน ด้วยอาการที่คล้ายกับฝีดาษแต่มีความรุนแรงน้อยกว่า ในทวีปแอฟริกา เชื้อฝีดาษลิงพบในสัตว์หลายชนิดไม่ว่าจะเป็นกระรอกเชือก กระรอกต้นไม้ หนูกระเป๋าแกมเบีย หนูดอร์ไมซ์ รวมถึงลิงสายพันธุ์ต่างๆ และสัตว์อื่น อย่างไรก็ตามทางองค์การอนามัยโลก (ดับเบิลยูเอชโอ) ระบุว่า การระบาดจากคนสู่คนเป็นไปได้ยาก สำหรับอาการของโรคฝีดาษลิงที่พบในคนนั้นมีตั้งแต่มีรอยแผล ผื่นบนใบหน้าฝ่ามือหรือฝ่าเท้า ตกสะเก็ด มีไข้ ปวดกล้ามเนื้อ และหนาวสั่น
มนุษย์ที่ติดเชื้อฝีดาษลิงพบครั้งแรกเมื่อปี 1970 ที่ประเทศซาอีร์ซึ่งปัจจุบันได้กลายเป็นสาธารณรัฐประชาธิปไตยคองโก ผู้ติดเชื้อคือเด็กชายอายุ 9 ปีที่อาศัยอยู่ในพื้นที่ที่โรคฝีดาษถูกประกาศว่าสิ้นสุดการระบาดแล้วเมื่อ 2 ปีก่อน และตั้งแต่ปี 1970 ผู้ติดเชื้อฝีดาษลิงถูกพบใน 11 ประเทศในแอฟริกา ได้แก่ เบนิน แคเมอรูน แอฟริกากลาง ดีอาร์คองโก กาบอง ไอเวอรี่โคสต์ ไลบีเรีย ไนจีเรีย เซียร์ราเลโอน และเซาท์ซูดาน ต่อมาในช่วงฤดูใบไม้ผลิของปี 2003 ก็พบผู้ป่วยในสหรัฐอเมริกา ซึ่งเป็นครั้งแรกที่พบผู้ป่วยนอกทวีปแอฟริกา
โรคติดต่อกันอย่างไร
การติดเชื้อจากสัตว์สู่คนสามารถติดต่อการได้โดยตรงผ่านเลือด สารคัดหลั่งในร่างกาย แผลบนผิวหนังของสัตว์ที่ติดเชื้อ ส่วนการติดเชื้อจากคนสู่คนสามารถเกิดขึ้นได้ผ่านสารคัดหลั่งจากระบบทางเดินหายใจ ผ่านแผลบนผิวของผู้ติดเชื้อ หรือวัตถุที่ปนเปื้อนเชื้อเมื่อไม่นานนี้ การติดเชื้อผ่านทางเดินหายใจแบบฝอยละออง จะต้องอยู่ต่อหน้ากันเป็นเวลานาน นั่นทำให้เจ้าหน้าที่สาธารณสุข สมาชิกในครอบครัว และผู้ที่สัมผัสใกล้ชิดอื่นๆ ของผู้ติดเชื้อมีความเสี่ยงมากขึ้น
เมื่อวันที่ 16 พฤษภาคมที่ผ่านมา ดับเบิลยูเอชโอรายงานว่า พบผู้ติดเชื้อยืนยันแล้วในอังกฤษซึ่งส่วนใหญ่พบในกลุ่มเกย์ แต่ผู้เชี่ยวชาญเตือนว่า ยังเร็วเกินไปที่จะสรุปความเชื่อมโยง โดยนายไมเคิล สกินเนอร์ ผู้เชี่ยวชาญด้านไวรัสวิทยาจากลอนดอนอิมพิเรียลคอลเลจระบุบนเว็บไซต์ไซเอนซ์มีเดียเซ็นเตอร์ (เอสเอ็มซี) ว่า “แม้ว่าคลัสเตอร์ที่เกิดขึ้นในขณะนี้อยู่ในกลุ่มชายรักชาย แต่อาจจะเร็วเกินไปที่จะสรุปรูปแบบของการแพร่ระบาดหรือสรุปว่ารูปแบบของการมีเพศสัมพันธ์เป็นสิ่งที่จำเป็นต่อการติดเชื้อ เว้นแต่ว่าเราจะมีข้อมูลและการวิเคราะห์โรคระบาดที่ชัดเจน”
โรคนี้รุนแรงแค่ไหน
ฝีดาษลิงเป็นโรคที่ส่วนมากหายได้เอง โดยอาการจะอยู่ราว 2-4 สัปดาห์ ส่วนอาการที่รุนแรงส่วนมากจะเกิดขึ้นกับเด็กและความรุนแรงขึ้นอยู่กับการสัมผัสเชื้อโรค สถานะทางสุขภาพของเด็ก และภาวะแทรกซ้อน สำหรับอัตราการเสียชีวิตค่อนข้างแตกต่างกัน แต่ตัวเลขอยู่ระหว่าง 0-10% ในผู้ติดเชื้อยืนยันที่มีการบันทึกข้อมูลไว้ทั้งหมด
นายซีมอน คลาร์ก ผู้ช่วยศาสตราจารย์จุลชีววิทยาด้านเซลล์ของมหาวิทยาลัยเรดดิง ประเทศอังกฤษ ระบุว่า “มีการคาดการณ์ว่าเชื้อสายพันธุ์แอฟริกาตะวันตก ซึ่งพบผู้ติดเชื้อในอังกฤษ มีอัตราการตายราว 1% ส่วนอีกสายพันธุ์หนึ่งที่พบในคองโกมีอัตราการตายสูงถึง 10% แต่ในอังกฤษยังไม่พบสายพันธุ์นี้”
โรคนี้มีวิธีรักษาหรือไม่
โรคนี้ไม่มีวิธีการรักษาโดยเฉพาะ แต่การฉีดวัคซีนป้องกันโรคฝีดาษหรือไข้ทรพิษช่วยป้องกันโรคฝีดาษลิงได้ราว 85% อย่างไรก็ตามการเข้าถึงวัคซีนโรคฝีดาษมีอยู่อย่างจำกัด เนื่องจากไม่พบป่วยโรคนี้แล้วทั่วโลก
“ข่าวดีวัคซีนฝีดาษสามารถป้องกันโรคฝีดาษลิงได้ดี แต่ข่าวร้ายคือคนส่วนใหญ่ที่มีอายุต่ำกว่า 45 ปีไม่ได้ฉีดวัคซีนป้องกันโรคฝีดาษ” เอริค ไฟเกิล-ดิง นักระบาดวิทยาและนักเศรษฐศาสตร์สาธารณสุข
สถานการณ์การแพร่ระบาดล่าสุด
ปัจจุบันพบผู้ติดเชื้อยืนยันในอย่างน้อย 9 ประเทศในยุโรป อเมริกาเหนือและออสเตรเลีย ที่สเปนพบผู้ติดเชื้อมีความเชื่อมโยงกับร้านซาวน่าที่เป็นมิตรกับเกย์ 24 ราย ที่โปรตุเกสพบผู้ต้องสงสัยติดเชื้ออีก 20 ราย ที่เบลเยียมพบผู้ติดเชื้อยืนยัน 3 ราย ซึ่งเชื่อมโยงกับงานเฟสติวัลขนาดใหญ่ของกลุ่มเกย์ที่คลั่งใคล้ในสิ่งของที่เหมือนกัน ที่อังกฤษพบผู้ติดเชื้อแล้ว 20 ราย ที่สวีเดน อิตาลี ฝรั่งเศสและเยอรมนีพบผู้ติดเชื้อรายแรกแล้วเช่นเดียวกัน ในพื้นที่อเมริกาเหนืออย่างแคนาดาก็พบผู้ติดเชื้อแล้ว 2 รายและพบผู้ต้องสงสัยติดเชื้ออีก 17 ราย ส่วนที่สหรัฐพบผู้ติดเชื้อรายแรกไปตั้งแต่วันที่ 18 พฤษภาคม นอกจากนี้ที่ออสเตรเลียก็พบผู้ติดเชื้อรายแรกแล้ว ซึ่งผู้ป่วยเพิ่งเดินทางกลับมาจากยุโรป
ล่าสุดนายฮานส์ คลูจ ผู้อำนวยการดับเบิลยูเอชโอประจำภาคพื้นยุโรปเตือนว่า อาจเกิดการระบาดอย่างรวดเร็วในช่วงฤดูร้อนนี้ เพราะจะมีการรวมตัวกัน การเฉลิมฉลอง งานเฟสติวัลและงานปาร์ตี ซึ่งอาจทำให้เกิดการแพร่ระบาดอย่างรวดเร็วจนกระจายไปทั่วยุโรปได้ นอกจากนี้ทางดับเบิลยูเอชโอได้จัดการประชุมด่วนเมื่อวันที่ 20 พฤษภาคมที่ผ่านมา หลังจากพบผู้ติดเชื้อยืนยันเกิน 100 คนในยุโรปแล้ว
