สำนักข่าวเอเอฟพีรายงานเมื่อวันที่ 16 มิถุนายนว่า การกลับลำทางการทูตอันน่าตกตะลึงของสมาชิกสมาคมประชาชาติเอเชียตะวันออกเฉียงใต้หรืออาเซียน ในการถอนแถลงการณ์แสดงความห่วงกังวลถึงสถานการณ์ในทะเลจีนใต้นั้นมีสาเหตุมาจากแรงกดดันของจีน
แถลงการณ์ดังกล่าวที่ออกโดยมาเลเซียเมื่อวันที่ 14 มิถุนายนที่ผ่านมา และระบุว่าเป็นแถลงการณ์ร่วมของกลุ่มแสดงถึงความกังวลต่อพัฒนาการในทะเลจีนใต้ที่มีข้อขัดแย้งกันอย่างร้อนแรงซึ่งอาจบั่นทอน “สันติภาพ ความมั่นคงและเสถียรภาพในภูมิภาค” รวมถึงระบุเฉพาะเจาะจงถึง “การสร้างเกาะเทียม” ว่าเป็นสาเหตุหนึ่งที่ทำให้เกิดความตึงเครียด แต่อาเซียนกลับถอนแถลงการณ์ดังกล่าวในอีกไม่กี่ชั่วโมงถัดมา
เอเอฟพีรายงานโดยอ้างแหล่งข่าวที่เป็นนักการทูตอาเซียนที่อยู่ในการประชุมรัฐมนตรีต่างประเทศอาเซียน-จีน ซึ่งจัดที่คุนหมิง ประเทศจีนว่า จีนได้กดดันชาติสมาชิกอาเซียนบางประเทศให้ถอนการสนับสนุนแถลงการณ์ดังกล่าว
“ปัจจัยในเรื่องนี้ที่เกิดขึ้นเป็นประจำคือแรงกดดันจากจีน” แหล่งข่าวที่เป็นนักการทูตที่ไม่ขอเปิดเผยชื่อคนดังกล่าวบอก และว่า “คาดว่าจะเป็นกัมพูชาและลาวที่หันมาคัดค้านแถลงการณ์ฉบับนี้”
เดอะ สเตรทส์ไทม์สของสิงคโปร์รายงานวันเดียวกันนี้ด้วยว่า แถลงการณ์ร่วมถูกทำลายโดยจีน ที่ใช้วิธีการล็อบบี้พันธมิตรในอาเซียนให้สกัดกั้นแถลงการณ์ฉบับนี้
