เมื่อวันที่ 14 สิงหาคม ศ.นพ.ธีระวัฒน์ เหมะจุฑา หัวหน้าศูนย์วิทยาศาสตร์สุขภาพโรคอุบัติใหม่ คณะแพทยศาสตร์ โรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์ ในฐานะกรรมการปฏิรูปประเทศด้านสาธารณสุข กล่าวภายหลังการประชุมคณะกรรมการปฏิรูปประเทศด้านสาธารณสุข ว่าคณะกรรมการปฏิรูปยังมีความเป็นห่วงความปลอดภัยของประชาชนด้านอื่นๆ โดยเฉพาะประเด็นโรคพิษสุนัขบ้าที่ยังเป็นปัญหา คือวัคซีนทั้งสัตว์และคน เห็นได้จากสถานการณ์การระบาดล่าสุดมีผู้เสียชีวิตรวม 17 ราย หนึ่งในนั้นเป็นเด็กพม่าที่ก่อนหน้านี้กรมควบคุมโรคไม่ได้นับรวม เนื่องจากไม่ได้ถูกกัดหรือสัมผัสโรคในไทย แต่จริงๆ ควรนับให้หมด ซึ่งตัวเลขปี 2561 ยังไม่ทั้งปีพบมากกว่าปี 2560 ที่มีผู้เสียชีวิตจากโรคพิษสุนัขบ้า 11 ราย จึงต้องมาพิจารณาแล้วว่ามาตรการที่ใช้อยู่ทุกวันนี้เหมาะสมหรือมีประสิทธิภาพเพียงพอหรือไม่ ซึ่งกรรมการปฏิรูปให้ความสนใจเรื่องนี้อยู่ว่าจะมีแนวทางอย่างไร ส่วนหนึ่งคือภาคประชาชน สังคมต้องช่วยกันสอดส่องว่าปัญหาอยู่ที่ไหนและร้องเข้ามาให้หน่วยงานรัฐรับผิดชอบ
ศ.นพ.ธีระวัฒน์กล่าวอีกว่า ข้อมูลที่ผ่านมามีการร้องมาในระดับพื้นที่ว่าวัคซีนสำหรับสัตว์ไม่เพียงพอ ทั้งๆ ที่ก่อนหน้านี้กรมปศุสัตว์มีการประมูลมาจำนวน 10 ล้านโดส แต่ปัจจุบันยังไม่รู้ว่าอยู่ที่ไหน ใครนำเข้า ผ่านการตรวจสอบคุณภาพหรือไม่อย่างไร ซึ่งปกติแล้วกรมปศุสัตว์จะเฉลี่ยการใช้วัคซีน 10 ล้านโดส แบ่งเป็น 1 ล้านโดสสำหรับสุนัขจรจัด กลุ่มไม่มีเจ้าของ และอีก 9 ล้านโดสเป็นคลินิกเอกชน ซึ่งล็อตใหม่ในพื้นที่ก็ยังไม่เห็น ส่วนใหญ่บอกว่าใช้ของเดิมอยู่ แต่ของเดิมก็ไม่รู้ว่ามีการตรวจคุณภาพมากน้อยแค่ไหน เพราะระบบเราไม่ได้มีการสุ่มตรวจหลังการรับอนุญาตนำเข้ามา ซึ่งการสุ่มตรวจก็ต้องลงพื้นที่ไปสุ่มตรวจเอง ไม่ใช่ให้บริษัทส่งให้ แบบนี้ตรวจไม่เจอที่เป็นปัญหา เมื่อไม่มีระบบตรงนี้ก็ไม่แปลกที่มีการตั้งคำถามถึงประสิทธิภาพของวัคซีน อย่างตั้งแต่เดือนมกราคมที่ผ่านมา พบว่าวัคซีนที่ฉีดในสุนัขมีหลายรายเกิดปัญหา ฉีดไป 1-3 วันก็เริ่มมีอาการผิดปกติ พิการขาเป๋ บางรายตายก็มี ซึ่งส่วนใหญ่ไปฉีดในคลินิกเอกชนด้วย
“เมื่อเป็นเช่นนี้ ทุกคนต้องดูแลตัวเอง เพราะเราไม่รู้หรอกว่าสุนัขจรจัดที่อยู่ตามสถานที่ต่างๆ ตัวไหนติดเชื้อบ้าง หากถูกกัดก็ต้องรีบพบแพทย์เพื่อไปฉีดวัคซีนป้องกันของคนทันที ซึ่งประเด็นวัคซีนคนก็ยังมีปัญหา เพราะขณะนี้กำลังผลิตของต่างประเทศไม่เพียงพอเช่นกัน เห็นได้ว่าวัคซีนยังมีปัญหาอยู่ เริ่มต้นคือ เราต้องควบคุมคุณภาพให้ได้ ทั้งวัคซีนคนและสัตว์ โดยเฉพาะวัคซีนในสัตว์ เพราะที่ผ่านมาบริษัทที่รับอนุญาตนำเข้ายังใช้ทะเบียนเก่าที่สำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา (อย.) อนุญาตผ่านมาแล้ว 7-8 ปี ทั้งที่ต้องอัพเดตกว่านี้” ศ.นพ.ธีระวัฒน์กล่าว
ผู้สื่อข่าวถามว่า ทราบได้อย่างไรว่าสุนัขที่ฉีดวัคซีนตายเพราะวัคซีน ศ.นพ.ธีระวัฒน์กล่าวว่า เนื่องจากสุนัขที่ตาย เมื่อตรวจเชื้อแล้วไม่พบเชื้อพิษสุนัขบ้า ซึ่งไม่ได้ป่วยแน่ๆ และสุนัขที่มาก็เป็นพันธุ์ที่มีราคาแพง เมื่อฉีดวัคซีนที่กรมปศุสัตว์แนะนำหรือแบ่งล็อตมา ปรากฏว่ามีอาการโคม่าสมองบวมต้องอยู่ใน ICU 1 เดือน แต่พอรอดมาก็ขาเป๋ ดังนั้นไม่ต้องจำกัดว่าต้องเป็นวัคซีนที่ใช้ในสุนัขไฮโซหรือวัคซีนที่ใช้ในสุนัขทั่วไป จริงๆ แล้วยังไม่มีความมั่นใจว่าวัคซีนที่ใช้ในปัจจุบันเป็นอย่างไร เพราะฉะนั้นกระบวนการในการตรวจสอบวัคซีนที่นำมาใช้ต้องเข้มข้น ซึ่งตรงนี้ก็ต้องดูว่าเป็นเพราะอะไร เพราะวัคซีน หรือเพราะการฉีด มีการติดตามอยู่ เพียงแต่จะบอกว่าหน่วยงานที่เกี่ยวข้องต้องรับรู้และออกมาเปิดเผยข้อมูล และแจงข้อสงสัยเหล่านี้ด้วย เพราะหากนิ่งเฉย สุดท้ายหากระบาดมากขึ้นกว่าจะคุมได้ต้องใช้เวลาไม่ต่ำกว่า 3 ปี เหมือนในต่างประเทศที่เคยเจอปัญหามาแล้ว ซึ่งคณะกรรมการปฏิรูปมีความเป็นห่วง และมีเรื่องนี้อยู่ในการคุ้มครองผู้บริโภค ที่ต้องคุมได้ตั้งแต่ต้นน้ำยังปลายน้ำ ซึ่งหน่วยงานต้นน้ำอย่าง อย.ต้องปฏิรูปการตรวจสอบคุณภาพวัคซีนด้วย
เมื่อถามว่าเมื่อมีการพูดถึงเรื่องวัคซีนไม่มีคุณภาพกระทรวงเกษตรก็จะมีการออกมาถามหาหลักฐานและข้อมูล ศ.นพ.ธีระวัฒน์กล่าวว่า เราไม่ได้บอกว่าวัคซีนไม่มีคุณภาพ แต่เราดูถึงเรื่องของวัคซีนที่ผ่านเข้ามาใช้ในมนุษย์หรือในสัตว์ โดยเฉพาะเพื่อจะป้องกันโรคที่ร้ายแรง ขณะนี้เป็นวิกฤตของประเทศไทยแล้ว ก็ต้องร่วมมือกันต้องตื่นตัวขึ้น
“ตอนนี้เราหวังพึ่งใครไม่ได้ ประชาชนด้วยกันเองต้องสอดส่อง ไม่ว่าใครจะไป ใครจะมา ผู้บริหารทั้งหลายแหล่ ตอนนี้จะมีแต่ผลงานดี ไม่พูดเรื่องแย่ เพราะถ้าหากมีการเลือกตั้งใหม่ปัญหาก็ยังวนเวียนอยู่ คนอื่นอาจจะสน แต่ผมไม่สนว่าใครจะไปใครจะมา ที่ประชาชนต้องการคือมีการปฏิบัติอย่างเข้มแข็ง ให้ความปลอดภัยกับประชาชนและสิ่งแวดล้อม การปฏิรูปวันนี้เดินไม่ได้เลย เพราะเกี่ยวกับทุกกระทรวง ทบวง กรม ซึ่งวันนี้ก็ยังพูดแต่เรื่องดีๆ ทำทุกอย่างบรรลุวัตถุประสงค์ดี ตัวหนังสือประกาศดี ซึ่งไม่มีความหมาย ความหมายคือเราเห็นได้ว่าดีจริงหรือเปล่า เรื่องพิษสุนัขบ้าหวังว่าสถานการณ์คงดีขึ้นแต่ต้องทวงถามคือ 10 ล้านโดสนั้น มีการใช้จริง และคุณภาพดีจริงหรือไม่” ศ.นพ.ธีระวัฒน์กล่าว
