วันที่ 10 พฤศจิกายน พญ.ขจีรัตน์ ปรักเอโก ผู้อำนวยการสำนักสนับสนุนการพัฒนาระบบสุขภาพ สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) กล่าวว่า การสร้างสิ่งแวดล้อมที่เอื้อต่อสุขภาพในประเทศไทย ยังไม่ได้รับความสนใจเท่าที่ควร ไม่ว่าจะเป็นการออกแบบสถานที่ราชการ อาคารสาธารณะ หรือพื้นที่ส่วนรวมของชุมชน โดยเฉพาะอย่างยิ่งอาคารและพื้นที่โรงพยาบาลที่ปัจจุบันมุ่งเน้นการออกแบบโรงพยาบาลเพื่อเพิ่มศักยภาพและประสิทธิภาพในการรักษามากกว่าคำนึงถึงการส่งเสริมหรือเกื้อหนุนเพื่อสร้างสุขภาวะต่อการดำเนินชีวิตอย่างจริงจัง สสส.จึงร่วมกับกลุ่มวิจัยฯ ดำเนินโครงการวิจัยและพัฒนาสิ่งแวดล้อมเพื่อสุขภาวะโรงพยาบาล (รพ.) สมเด็จพระยุพราชขึ้น เพื่อเป็นต้นแบบการจัดการพื้นที่ที่มีผลต่อวิถีชีวิต ผู้คน ชุมชน และสังคม
พญ.ขจีรัตน์ กล่าวว่า สสส. ร่วมกับ กลุ่มวิจัยฯ สร้างองค์ความรู้ด้านการออกแบบสิ่งแวดล้อมสรรค์สร้าง รวมถึงการให้บริการวิชาการที่มีความใส่ใจต่อสังคม ชุมชน เพื่อส่งเสริมสุขภาวะและความยั่งยืน ขับเคลื่อนผ่านโครงการต่างๆ ตั้งแต่ปี 2555 เช่น โครงการสิ่งแวดล้อมสรรค์สร้างเพื่อสุขภาวะ เพื่อพัฒนาสิ่งแวดล้อมของโรงพยาบาลทั่วไป และโรงพยาบาลชุมชน ออกแบบปรับปรุงพื้นที่แผนกผู้ป่วยนอก (OPD) และพื้นที่พักคอยญาติผู้ป่วย พัฒนาเครือข่ายความรู้การออกแบบสิ่งแวดล้อมสรรค์สร้างอย่างมีส่วนร่วมเพื่อการสร้างเสริมสุขภาวะและการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมเชิงบวก โดยจัดตั้งหน่วยวิจัยและพัฒนาพื้นที่ต้นแบบตลอดจนสร้างบุคลากรด้านการออกแบบและจัดการสิ่งแวดล้อม และยังมีโครงการวิจัยและพัฒนาสิ่งแวดล้อมสรรค์สร้างโรงพยาบาลชุมชนเฉลิมพระเกียรติ 80 พรรษา โดยร่วมมือกับภาคีสถาปนิกจัดทำผังแม่บท (Master plan) และออกแบบอาคารสืบสานพระราชปณิธานพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช บรมนาถบพิธ ของโรงพยาบาลชุมชนเฉลิมพระเกียรติ 80 พรรษา จำนวน 10 แห่งทั่วประเทศ
ด้าน ผศ.สรนาถ สินอุไรพันธ์ หัวหน้ากลุ่มวิจัยสิ่งแวดล้อมสรรค์สร้างเพื่อสุขภาวะ คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ (มก.) กล่าวว่า แนวคิดหลักของโครงการพื้นที่อยู่ดีมีสุข คือ สร้างองค์ความรู้เฉพาะถิ่นที่สอดคล้องกับการใช้ชีวิตของผู้คนและชุมชน ผ่านระบบบริการสุขภาพ ภายใต้หลักคิดทางสถาปัตยกรรมและความเป็นอยู่ที่ดี โดยส่งเสริมให้เกิด พื้นที่ส่งเสริมการเรียนรู้ (Learning Environment) เพื่อการเยียวยา (Healing Environment) และพื้นที่ที่เอื้อต่อการใช้ชีวิต (Supportive Environment) ด้วยการพัฒนาสิ่งแวดล้อมสรรค์สร้างในโรงพยาบาลสมเด็จพระยุพราช 21 แห่ง ผ่านกระบวนการมีส่วนร่วม และพัฒนาโครงการภายใต้แนวคิดเรื่องการออกแบบเพื่อสุขภาวะ ให้เป็นโรงพยาบาลต้นแบบแห่งความสุข โดยคำนึงถึงการใช้ชีวิตในโรงพยาบาลของทุกๆ คนที่เกี่ยวข้อง ให้โรงพยาบาลมีพื้นที่สำหรับการใช้ชีวิตและสร้างความอยู่ดีมีสุข เจ้าหน้าที่ทำงานได้มีประสิทธิภาพและมีความสุขกับการทำงาน ผู้เข้ารับบริการไม่ว่าจะเป็นผู้ป่วยและญาติ ได้รับความสะดวก โรงพยาบาลมีสิ่งแวดล้อมที่ช่วยลดปัจจัยต่าง ๆ ที่จะก่อให้เกิดความเครียด และช่วยคลายความวิตกกังวลต่างๆ
“การออกแบบอาคาร และการจัดการพื้นที่ภายในโรงพยาบาล นอกจากจะให้ความสำคัญกับศักยภาพและการให้บริการ เช่น พื้นที่ตรวจรักษา หอพักผู้ป่วย หรือพื้นที่จัดเก็บและเตรียมพัสดุอุปกรณ์ในการบริการแล้ว พื้นที่ส่วนอื่นๆ ที่มีส่วนในการเติมเต็มการบริการและส่งเสริมสุขภาพชุมชนทางอ้อมจะต้องไม่ถูกมองข้าม เพราะ พื้นอยู่ดีมีสุขในที่นี้ หมายถึงพื้นที่ในโรงพยาบาลที่รองรับการทำงานและการดำเนินชีวิตและกิจกรรมด้านต่างๆ ให้แก่เจ้าหน้าที่ผู้ให้บริการ ผู้ป่วย ญาติและชุมชน ทั้งก่อน-ระหว่าง-และหลังการรับหรือให้บริการทางสุขภาพ รวมทั้งช่วงเวลาอื่นๆ ดังนั้น ในทางการแพทย์แล้ว จะต้องเชื่อมโยงและคำนึงถึงปัจจัยในมิติต่างๆที่เกี่ยวข้องกับการส่งเสริมสุขภาพและสุขภาวะไปพร้อมกัน เอื้อต่อการการใช้ชีวิตของผู้คนและชุมชน รวมถึงการสร้างความเป็นอยู่ที่ดีในโรงพยาบาล” ผศ.สรนาถ กล่าว
