กรมสุขภาพจิต กระทรวงสาธารณสุข (สธ.) รุกพัฒนาศักยภาพอาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้าน (อสม.) ให้มีความเชี่ยวชาญด้านสุขภาพจิตชุมชน หวังลดปัญหาสุขภาพจิต และค้นหาผู้ป่วยหรือมีปัญหาสุขภาพจิตเพิ่มการเข้าถึงบริการรักษา
ทั้งนี้ เมื่อวันที่ 20 มีนาคม น.ต.นพ.บุญเรือง ไตรเรืองวรวัฒน์ อธิบดีกรมสุขภาพจิต สธ. ให้สัมภาษณ์ในพิธีมอบรางวัล อสม.ดีเด่นแห่งชาติ ประจำปี 2561 ที่โรงแรมเซ็นทรา ศูนย์ราชการแจ้งวัฒนะ ว่าขณะนี้อยู่ระหว่างเร่งขยายงานสุขภาพจิตลงสู่ชุมชนทั่วประเทศ โดยใช้กลไกของ อสม. และโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบล (รพ.สต.) เพื่อให้ประชาชนมีความเข้าใจในการใช้ชีวิตร่วมกันในชุมชน รวมทั้งรู้จักการปรับตัว ปรับใจ แก้ไขปัญหาที่กระทบกับชีวิตประจำวันได้อย่างเหมาะสม ไม่เกิดความเครียด
“ได้มอบหมายให้ศูนย์สุขภาพจิต ซึ่งเป็นศูนย์วิชาการประจำเขตสุขภาพทั่วประเทศ จัดอบรมพัฒนาศักยภาพของ อสม.ให้มีความเชี่ยวชาญในสาขาสุขภาพจิตชุมชน ตั้งเป้าภายในปี 2562 จะอบรมให้ครอบคลุมทุกหมู่บ้านทั่วประเทศที่มีประมาณ 75,032 หมู่บ้าน จะให้มี อสม.เชี่ยวชาญดูแลสุขภาพจิตหมู่บ้านละ 1 คน หรือ 1 หมู่บ้าน 1 อสม. เริ่มปีแรกในปี 2560 จำนวน 3,000 คน และปีนี้ ตั้งเป้าอบรม 36,000 คน” น.ต.นพ.บุญเรืองกล่าว
ในการพัฒนาครั้งนี้ น.ต.บุญเรืองกล่าวว่า จะทำให้ อสม.จะมีศักยภาพเพิ่มใน 5 เรื่องหลัก ได้แก่ 1.การดูแลสุขภาพจิตของคนในชุมชน โดยจะมีเครื่องมือค้นหาผู้ที่มีปัญหาสุขภาพจิต เช่น แบบคัดกรองโรคซึมเศร้า 2 คำถาม แบบคัดกรองความเครียดเบื้องต้น เพื่อนำเข้าสู่ระบบบริการตั้งแต่เนิ่นๆ การประชาสัมพันธ์ให้ประชาชนรู้จักสายด่วนกรมสุขภาพจิต 1323 บริการ 24 ชั่วโมง ในภาวะที่จำเป็น 2.การส่งเสริมและพัฒนาสุขภาพจิตตามกลุ่มวัย 3.การดูแลจิตใจผู้ประสบภัยในภาวะฉุกเฉินต่างๆ ช่วยคลายทุกข์ใจในเบื้องต้น 4.สร้างการมีส่วนร่วมในการแก้ไขปัญหาสุขภาพจิตของชุมชน และ 5.เยี่ยมบ้านผู้ป่วยจิตเวชในชุมชน ดูแลให้กินยาอย่างต่อเนื่อง เฝ้าระวังอาการกำเริบเพื่อส่งตัวรักษาได้อย่างทันท่วงที โดย อสม.เชี่ยวชาญฯ จะทำบทบาทสำคัญ 3 เรื่อง คือ การเอกซเรย์ผู้ที่มีปัญหาสุขภาพจิตในชุมชน การให้บริการปรึกษาคลายทุกข์ใจ และการส่งผู้ป่วยหรือผู้ที่ปัญหาสุขภาพจิตรุนแรงเพื่อรักษาต่ออย่างเหมาะสม มั่นใจว่าระบบบริการสุขภาพจิตของประเทศไทยจะทั่วถึงและครอบคลุมถึงระดับชุมชนหมู่บ้าน ลดความรุนแรงของปัญหาสุขภาพจิตคนไทย โดย อสม. 1 คน จะดูแล 10 หลังคาเรือน
ทางด้าน นพ.ชิโนรส ลี้สวัสดิ์ รองอธิบดีกรมสุขภาพจิต กล่าวเพิ่มเติมว่า กรมสุขภาพจิต ได้ร่วมกับกรมสนับสนุนบริการสุขภาพคัดเลือก อสม.ที่มีผลงานดีเด่นระดับชาติ สาขาสุขภาพจิตชุมชน เพื่อเชิดชูเกียรติเนื่องในวันอาสาสมัครสาธารณสุขแห่งชาติ ซึ่งตรงกับวันที่ 20 มีนาคมทุกปี
“ปี 2561 อสม.ที่ได้รับรางวัลนี้ คือ นางพานิตย์ นพรัตน์ จากหมู่ 3 บ้านวังยาว ต.ตะแพน อ.ศรีบรรพต จ.พัทลุง เป็นจิตอาสาเข้ารับการอบรมเป็น อสม. เมื่อปี 2553 ผ่านการอบรมโครงการพัฒนาศักยภาพ อสม.เชี่ยวชาญสาขาสุขภาพจิตชุมชน ในปี 2560” นพ.ชิโนรสกล่าว
สำหรับผลงานโดดเด่นของนางพานิตย์ นพรัตน์ คือ การทำงานเชิงรุก โดยจัดตั้งศูนย์บริการสุขภาพจิตชุมชนที่บ้านตนเอง มีบริการตรวจคัดกรองความเครียด โรคซึมเศร้า และให้ความรู้ในการป้องกันปัญหาสุขภาพจิต โดยสอนวิธีการคิดบวก พร้อมทั้งจัดอุปกรณ์นวดคลายเครียดที่พัฒนาขึ้นเอง เช่น ลูกแก้วนวดฝ่าเท้า ไม้นวดเท้า กล่องระบายทุกข์ เติมสุข และบริการให้คำปรึกษาทางโทรศัพท์มือถือ และส่งต่อผู้ที่มีปัญหาเข้าสู่ระบบบริการสาธารณสุข ส่งเสริมให้ผู้พิการมีอาชีพและรายได้เลี้ยงตัวเอง รวมทั้งดูแลเยี่ยมบ้านผู้ป่วยจิตเวชในหมู่บ้าน เช่น โรคซึมเศร้า ไบโพลาร์ ทำให้ผู้ป่วยมีอาการดีขึ้น ไม่มีอาการกำเริบ สามารถทำงานได้ และใช้ชีวิตเข้ากับคนในชุมชนได้เป็นอย่างดี ในส่วนของชุมชนพบว่า มีความรู้ ความเข้าใจในเรื่องการดูแลสุขภาพจิต และใช้บริการเมื่อมีปัญหา
