| ที่มา | น.7 คนเมือง นสพ.มติชนรายวัน ฉบับวันที่ 8 เมษายน 2561 |
|---|---|
| ผู้เขียน | น.รินี เรืองหนู |
การสร้างความภาคภูมิใจให้ผู้ป่วยจิตเวชรู้สึกว่าตัวเองมีคุณค่า มีศักดิ์ศรี และเกิดทักษะทางสังคม มีปฏิสัมพันธ์กับผู้อื่นดีขึ้น ถือเป็นพันธกิจของสถาบันจิตเวชศาสตร์สมเด็จเจ้าพระยา หรือหลังคาแดง โรงพยาบาลเฉพาะทางจิตเวชแห่งแรกที่เก่าแก่ที่สุดของประเทศไทย
‘หลังคาแดง’ ปัจจุบันอายุ 129 ปี ให้การรักษาฟื้นฟูผู้ป่วยจิตเวชในเขตกรุงเทพมหานคร (กทม.) ทั้งหมดที่มีอาการรุนแรง ยุ่งยาก ซับซ้อน นอกจากนี้ ยังทำหน้าที่เป็นสถาบันวิชาการฝึกอบรมพัฒนาบุคลากรสาธารณสุขด้านจิตเวชในระดับประเทศที่มีเตียงรับผู้ป่วย 500 เตียง หรือคิดเป็นร้อยละ 70 ของเตียงจิตเวชทั้งหมดในกรุงเทพฯ ที่มีประมาณ 700 เตียง ดูแลทั้งผู้ป่วยนอกและผู้ป่วยในเฉลี่ยวันละ 900-1,000 คน และเป็นโรงพยาบาลจิตเวชแห่งเดียว ที่เปิดเป็นโรงพยาบาลกลางวันให้การดูแลฟื้นฟูผู้ป่วยจิตเวชเรื้อรังแบบไปเช้า-เย็นกลับ
ข้อมูลจากหลังคาแดงระบุว่า มีผู้ป่วยชายที่อาการกำเริบก้าวร้าวรุนแรง มีความเสี่ยงทำร้ายตัวเองหรือคนอื่น ซึ่งจัดเป็น ’ผู้ป่วยจิตเวชที่อยู่ในภาวะวิกฤต’ ที่ต้องเข้ารักษาที่ห้องฉุกเฉินวันละกว่า 30 คน ส่วนใหญ่เป็นโรคจิตเภท (schizophrenia) และผู้ที่ใช้สารเสพติด เช่น เหล้า ยาบ้า ฯลฯ ซึ่งมีแนวโน้มเพิ่มมากขึ้น มากกว่าผู้ป่วยหญิงประมาณ 2 เท่าตัว ด้วยเหตุนี้ กรมสุขภาพจิต กระทรวงสาธารณสุข (สธ.) จึงได้พัฒนามาตรฐานบริการโดยเปิด หอผู้ป่วยวิกฤตจิตเวช หรือ พีไอซียู (Psychiatric Intensive Care Unit : PICU) ขนาด 20 เตียง เพื่อลดความเสี่ยงและอันตรายให้ผู้ป่วยทุกคน
น.ต.นพ.บุญเรือง ไตรเรืองวรวัฒน์ อธิบดีกรมสุขภาพจิต สธ. บอกว่า หลังเปิดหอผู้ป่วยวิกฤตจิตเวช พบว่า ได้ผลดีมาก สามารถทำให้ผู้ป่วยมีอาการสงบภายใน 3 วัน เร็วกว่าหอผู้ป่วยทั่วไปที่ใช้เวลาประมาณ 7-10 วัน รวมถึงมีความปลอดภัย และเข้าสู่กระบวนการฟื้นฟูสมรรถภาพด้านกายจิตสังคมได้เร็ว นับเป็นโรงพยาบาลจิตเวชต้นแบบแห่งแรกในประเทศไทยที่มีมาตรฐานอยู่ในอันดับต้นๆ ของอาเซียน กรมสุขภาพจิตจึงมีนโยบายจะขยายผลใช้ในโรงพยาบาลจิตเวชทั้งเด็กและผู้ใหญ่ทั่วประเทศ เพื่อให้ผู้ป่วยจิตเวชทุกคนได้รับบริการที่มีมาตรฐาน เป็นมิตร มีความอบอุ่น ปลอดภัย คืนคุณค่าความเป็นมนุษย์ให้
ผู้ป่วยอย่างดีที่สุด
สำหรับหอผู้ป่วยวิกฤตจิตเวชเริ่มให้บริการตั้งแต่ปี 2555 มีทีมงานสหวิชาชีพดูแลอย่างใกล้ชิด ประกอบด้วย จิตแพทย์ แพทย์ประจำบ้าน พยาบาล ผู้ช่วยเหลือคนไข้ เภสัชกร นักจิตวิทยา และนักสังคมสงเคราะห์
ซึ่งจะวางแผนดูแลช่วยเหลือผู้ป่วยแต่ละคนร่วมกันและประเมินผลการรักษาทุกวัน
นพ.นพดล วาณิชฤดี รักษาราชการผู้อำนวยการสถาบันจิตเวชศาสตร์สมเด็จเจ้าพระยา ให้ข้อมูลเพิ่มเติมว่า ภายในหอผู้ป่วยวิกฤตจิตเวชนี้ ได้จัดสิ่งแวดล้อมให้เอื้อต่อการดูแลผู้ป่วยในระยะวิกฤต โดยมีห้องเฉพาะออกแบบให้เอื้อต่อการสงบสติอารมณ์ มีความปลอดภัยสูง ผนังห้องและพื้นบุด้วยวัสดุนุ่ม ภายในห้องไม่มีสิ่งของเครื่องใช้ที่สามารถหยิบฉวยมาเป็นอาวุธได้ และจัดอุปกรณ์ให้ผู้ป่วยใช้ระบายความก้าวร้าวรุนแรง หรือสลายความเครียด เช่น กระสอบทรายแบบนุ่ม ลูกบอลล้มลุก ส่วนห้องน้ำผู้ป่วยใช้ฝักบัวฝังติดผนัง กระจกส่องหน้าเป็นอะลูมิเนียม ไม่แตก
‘ในปี 2560 ให้บริการผู้ป่วย 543 คน พบว่าครึ่งหนึ่งเป็นโรคจิตเภท อีกร้อยละ 24 เป็นผู้ป่วยจิตเวชที่ใช้สารเสพติด และเป็นโรคซึมเศร้า ร้อยละ 6’ นพ.นพดล กล่าวและว่า สำหรับผู้ป่วยจิตเวชที่อาการเข้าข่ายวิกฤตต้องให้การดูแลใกล้ชิด มี 6 ประเภท ได้แก่ 1.ผู้มีภาวะเสี่ยงฆ่าตัวตายสูง 2.เคยมีพฤติกรรมทำร้ายตนเองช่วง 7 วันก่อนไปโรงพยาบาล 3.มีการวางแผนทำร้ายตนเอง 4.มีความคิดหมกมุ่นเกี่ยวกับการฆ่าตัวตายมาอย่างน้อย 3 วัน 5.มีสายตาท่าทางไม่เป็นมิตร เอะอะโวยวาย ก้าวร้าว ด่าว่าคนอื่นเสียงดัง หูแว่ว ระแวงคนอื่นจะทำร้าย และ 6.อารมณ์หุนหันพลันแล่น เปลี่ยนแปลงง่าย เสี่ยงเป็นอันตรายต่อตนเองต่อผู้อื่นหรือสิ่งของ
นพ.นพดลกล่าวว่า หลังคาแดงยังได้ปรับบริการฟื้นฟูศักยภาพผู้ป่วยจิตเวชเรื้อรังที่อยู่ในชุมชน เพื่อให้สอดคล้องกับสังคมสมัยใหม่และชุมชนเมืองขนาดใหญ่ในกรุงเทพฯ ซึ่งมักพบข้อจำกัดทางครอบครัว โดยเปิดบริการโรงพยาบาลกลางวัน ฟื้นฟูสมรรถภาพด้านกาย ใจ จิตสังคม จิตวิญญาณ ทักษะด้านชีวิตประจำวันแบบไปเช้า-เย็นกลับ และมีการฝึกทักษะทางอาชีพที่เหมาะสม เพื่อให้ผู้ป่วยมีรายได้สามารถพึ่งพาตัวเองได้ เช่น ขายของเบ็ดเตล็ดในโรงพยาบาล ขายกาแฟในโครงการร้านกาแฟหลังคาแดง เป็นต้น
ขณะนี้หลังคาแดงอยู่ระหว่างขยายพื้นที่บริการ โรงพยาบาลกลางวัน ให้สามารถดูแลผู้ป่วยได้มากขึ้นจาก 20 คน เป็น 40-50 คนต่อวัน เพื่อให้ผู้ป่วยจิตเวชเรื้อรังได้เข้าถึงระบบการดูแลต่อเนื่อง และได้รับโอกาสฝึกฝนอาชีพมากขึ้น มีคุณภาพชีวิตที่ดี และอยู่อย่างมีศักดิ์ศรีในสังคม
