การเข้า สังคมไร้เงินสด (Cashless Society) ของไทยตามเมกะเทรนด์ของโลก เป็นนโยบายที่รัฐบาลพยายามผลักดันแต่ยังถือว่าอยู่ในเฟสแรกๆ เป็นช่วงยกเครื่องโครงสร้างพื้นฐานทางการเงินให้เป็นระบบดิจิทัลทั้งหมด เริ่มต้นจาก การเคลื่อนย้ายเงิน หรือ ระบบการชำระเงินไปสู่ระบบการชำระเงินอิเล็กทรอนิกส์ (National e-Payment) วางระบบพื้นฐานการชำระเงินด้วยโครงสร้างค่าธรรมเนียมที่ต่ำอย่างระบบพร้อมเพย์ ระบบการชำระเงินด้วย QR Code เพื่อเป้าหมายลดต้นทุนการบริหารจัดการเงินสด และลดปัญหาทุจริตคอร์รัปชั่นได้
แต่คงปฏิเสธไม่ได้ว่ายังมีอีกหลายภาคส่วนที่ยังเป็นสังคมเงินสดอยู่ หากเทียบกับยุโรปตอนเหนือที่คนไทยคุ้นหูในชื่อกลุ่มสแกนดิเนเวีย ย่อยลงมาอีกคือกลุ่มนอร์ดิก ได้แก่ ราชอาณาจักรนอร์เวย์ ราชอาณาจักรสวีเดน และราชอาณาจักรเดนมาร์ก เดินหน้าสู่สังคมไร้เงินสดอย่างเต็มรูปแบบแล้ว เหลือการใช้เงินสดอยู่บ้างในปริมาณไม่ถึง 5% ของทั้งระบบเพื่อรองรับนักท่องเที่ยว เนื่องจากสกุลเงินทั้งธนบัตรและเหรียญของประเทศนั้นๆ ถือเป็นส่วนหนึ่งให้นักท่องเที่ยวได้สัมผัสถึงความเป็นท้องถิ่น และเรียนรู้ประวัติศาสตร์ของประเทศนั้น.. นั่นเอง
เพื่อการเข้าใจและเข้าถึงสังคมไร้เงินสด ธนาคารอาคารสงเคราะห์ (ธอส.) ที่มีนโยบายใช้เทคโนโลยีสมัยใหม่เป็นตัวขับเคลื่อนธุรกิจ ยกระดับการให้บริการแก่ลูกค้ายุคดิจิทัล นำโดย สุรชัย ดนัยตั้งตระกูล ประธานกรรมการ ฉัตรชัย ศิริไล กรรมการผู้จัดการ รวมทั้งทีมผู้บริหารของ ธอส. พาคณะสื่อมวลชนเดินทางไปยังเมืองออสโล ราชอาณาจักรนอร์เวย์ เพื่อศึกษาดูงาน
ทันทีที่ล้อเครื่องบินแตะพื้นสนามบินเมืองออสโล ก็สัมผัสได้ถึงสังคมไร้เงินสดเต็มขั้น เพราะทุกสิ่งอย่างหาซื้อโดยไม่ต้องควักเงินสด หากจะซื้อตั๋วรถไฟเข้าเมืองมีเครื่องซื้อตั๋วอัตโนมัติที่ระบุข้างตู้ว่า “เครดิตการ์ด” อยากหาอะไรรองท้องหรือกระตุ้นร่างกายด้วยกาเฟอีนจากกาแฟสักแก้วที่ซุปเปอร์มาร์เก็ต แค่เครดิตการ์ดใบเดียว จะชำระผ่านพนักงานบริการหรือจะชำระเองผ่านเครื่องชำระอัตโนมัติก็ได้ อย่างไรก็ตาม ตามแหล่งท่องเที่ยวทั่วไปยังรับเงินสดเพื่อให้นักท่องเที่ยวมีเงินทอนเก็บเป็นที่ระลึกได้
มาถึงเมืองออสโลทั้งที พลาดไม่ได้ต้องมาเยี่ยมเยียน บริษัทออก้า (Auka) ฟินเทคเจ้าแรกของนอร์เวย์ หรือจะเรียกอาลีบาบาของนอร์เวย์ก็ว่าได้ โดยในปี 2559 ออก้าได้รับการยกย่องจาก Deloitte Fast 500 EMEA ว่าเป็นบริษัทฟินเทคที่มีการเติบโตเร็วที่สุด และปี 2560 ที่ผ่านมาได้รับการจัดอันดับ European Finte h Award Top 100 ด้วย
แดเนียล โดเดอเลน ผู้ก่อตั้งและผู้บริหารสูงสุดของออก้า เปิดตัวแนะนำคณะผู้มาเยือนจากไทยแลนด์แดนยิ้มสยาม ด้วยการโชว์กระเป๋าสตางค์ของเขาให้เห็นว่าไม่มีเงินสด ทั้งธนบัตรและเหรียญโครนนอร์เวย์ เพื่อบ่งบอกว่าการใช้ชีวิตที่นี่ไม่ต้องพกเงินสด!!
สำหรับออก้า ริเริ่มมาตั้งแต่ปี 2549 แดเนียลเล่าว่าทำงานอยู่ในสายเทคโนโลยีมาเป็นสิบปี แต่เพิ่งรู้ตัวว่าไม่รู้อะไรเกี่ยวกับการชำระเงินเลย จึงทุ่มเทตลอดระยะเวลากว่า 4 ปีในการเรียนรู้เกี่ยวกับโครงสร้างระบบการชำระเงินทั้งหมด ทำให้รู้ว่าระบบที่ใช้อยู่ “ยาก” จึงเริ่มสร้างระบบที่ใช้งานง่ายแค่มีโทรศัพท์มือถือเท่านั้น แบบ บุคคลกับบุคคล (Peer-to-Peer) จึงนำระบบไปเสนอขายให้ธนาคารที่จะสร้างประโยชน์ได้มากที่สุดจากฐานลูกค้าและระบบการชำระเงินเดิมที่มีอยู่ แต่ ณ ขณะนั้นไม่มีธนาคารใดสนใจ จึงตัดสินใจทำเอง โดยขออนุญาตกับทางการเพื่อทำธุรกิจรับชำระเงิน มีผู้บริโภคเปลี่ยนมาใช้ระบบนี้มากขึ้น ธนาคารจึงเริ่มสนใจและติดต่อมา
ปัจจุบันออก้าให้บริการกับธนาคารเป็นหลักด้วยการเข้าไปเป็นพาร์ทเนอร์ ซึ่งแพลตฟอร์มการชำระเงินบนมือถือของออก้าได้ถูกนำไปใช้กับธนาคารในกลุ่มสแกนดิเนเวีย 17 แห่ง
และภายใต้สังคมไร้เงินสด ธนาคารพาณิชย์ของนอร์เวย์ยังอยู่รอด แต่ที่เห็นชัดเจนคือสาขาธนาคารลดลง ไม่ว่าจะเป็น DNB Bank, Nordea Bank, Bank I Oslo, GIEK ทุกธนาคารมีสาขาเพียง 10 กว่าสาขาเท่านั้น ซึ่งทิศทางของสาขาธนาคารพาณิชย์ไทยก็กำลังลดถอยลง แต่ด้วยบริบทที่ต่างกัน ความจำเป็นของสาขาธนาคารพาณิชย์ไทยยังมีอยู่ เห็นได้จากการปรับรูปแบบสาขาไปในรูปแบบต่างๆ และเน้นการตอบโจทย์เฉพาะกลุ่มมากขึ้น
ปัจจุบันออก้ายังไม่มีแผนจะขยายเข้ามาในตลาดเอเชีย ส่วนจะเห็น ธอส.นำเทคโนโลยีเหล่านี้มาให้บริการในอนาคตหรือไม่นั้น ต้องรอดูกันต่อไป!
แต่ที่ไม่ต้องรอ คือบริการดิจิทัลที่ ธอส.เริ่มนำมาให้บริการแล้ว ทั้งโมบายแบงกิ้งจีเอชบีออล (GHB ALL) เครื่องรับเงินฝากประชารัฐทำให้เงินสดเป็นดิจิทัล เครื่องรับชำระหนี้เงินกู้อิเล็กทรอนิกส์ เครื่องชำระเงินกู้ไร้เงินสดผ่านการสแกนคิวอาร์โค้ด (QR Non Cash Payment) ทั้งหมดเพื่อตอบรับสังคมไร้เงินสด
จากการที่ทุกภาคส่วนร่วมกันผลักดัน เชื่อว่าภาพสังคมไร้เงินสดในไทยจะเห็นพัฒนาการและค่อยๆ ชัดเจนมากขึ้นแน่นอน
จุฑามาศ ศรีสวัสดิ์
