การประชุมคณะกรรมการมรดกโลกสมัยสามัญ ครั้งที่ 43 ณ กรุงบากู สาธารณรัฐอาเซอร์ไบจาน น่าเสียดายที่กลุ่มป่าแก่งกระจานของประเทศไทยวืดได้เป็นมรดกโลกปี 2562
จากปมที่ไทยส่งข้อมูลช้าไม่ทันพิจารณาใน 3 ประเด็นหลัก คือ เขตแดนไทย-เมียนมา ศึกษาขอบเขตพื้นที่ที่ลดลง และข้อกังวลชุมชนในพื้นที่
แต่อย่างน้อยยังมีสิ่งที่น่ายินดี คือ การขึ้นบัญชีรายชื่อเบื้องต้น หรือ Tentative list มรดกทางวัฒนธรรมของไทย 2 แห่ง กลุ่มเทวสถานปราสาทพนมรุ้ง ปราสาทเมืองต่ำ และปราสาทปลายบัด จังหวัดบุรีรัมย์ และเมืองโบราณศรีเทพ จังหวัดเพชรบูรณ์
หลังจากนี้ประเทศ ไทยต้องเตรียมจัดทำเอกสารนำเสนอแหล่งมรดกดังกล่าวเข้าสู่บัญชีมรดกโลก (Nomination Dossier) ต่อศูนย์มรดกโลก
สำหรับเมืองโบราณศรีเทพ จ.เพชรบูรณ์ นายอนันต์ ชูโชติ อธิบดีกรมศิลปากร ได้กำหนดยุทธศาสตร์ วางแผนงานแนวทางและเตรียมความพร้อมผลักดันให้เป็นมรดกโลก
“กรมศิลปากร เตรียมการมาประชุมเพื่อวางแผนทำเอกสารนำเสนอแหล่งมรดกดังกล่าวเข้าสู่บัญชีมรดกโลก (Nomination Dossier) เพื่อจะกำหนดคอร์โซนและบัฟเฟอร์โซน (Core Zone-Buffer Zone) ดูว่าหากประกาศในบัญชีเบื้องต้นแล้วจะเดินหน้าต่อ ขณะเดียวกันอะไรที่เราทำแล้วคืบหน้าได้สั่งให้ทางหัวหน้าอุทยานประวัติศาสตร์ศรีเทพ และผู้อำนวยการสำนักศิลปากรที่ 4 เรียบเรียงไปเรียนผู้ว่าราชการจังหวัดรับทราบ เพื่อแจ้งหัวหน้าส่วนราชการและประชาชนรับทราบควบคู่ไปด้วย”
หลังดูรายละเอียดและอะไรต่างๆ จะตั้งคณะกรรมการขับเคลื่อน เพื่อประสานพื้นที่ต่อไป ซึ่งหลังการประกาศให้อยู่ในบัญชีเบื้องต้น จะต้องทำ Nomination Dossier ซึ่งเป็นเอกสารเล่มใหญ่เพื่อนำเสนอและประกาศให้ได้ ตรงนี้เป็นเรื่องใหญ่และยาก ต้องมีการหารือระหว่างกรมศิลปากรกับจังหวัด เรื่องคอร์โซนและบัฟเฟอร์โซน จะนำเรียนชี้แจงทางผู้ว่าฯว่าทำไมจึงกำหนดแบบนี้และมีผล
กระทบต่อประชาชนไหม
ส่วนเรื่องการปรับปรุงผังเมืองรวมเพชรบูรณ์ มีประเด็นการขยายขอบเขตครอบคลุมแหล่งโบราณสถานเมืองโบราณศรีเทพให้ครอบคลุมมากขึ้น ซึ่งเรายังไม่เห็นผังเมือง แต่การกำหนดพื้นที่เพื่อขึ้นมรดกโลก เรากำหนดเป็นพื้นที่หลักหมดเลยแต่จะเข้ากันได้ไหม ต้องมาคุยกัน รับรองว่าเราควบคุมพื้นที่ตรงนี้ จะไม่กระทบการใช้ประโยชน์ของประชาชน เราจะไปดูหลักๆ คือ เรื่องอุตสาหกรรม ในเรื่องนี้ได้ให้ ผอ.สำนักศิลปากรที่ 4 และ หน.อุทยานฯศรีเทพไปชี้แจงจังหวัด เพื่อให้เข้าใจทิศทางของกรมที่กำหนดขึ้น และต้องให้เป็นไปในทิศทางเดียวกันระหว่างกรมศิลปากรและจังหวัดเพชรบูรณ์
นายวิศัลย์ โฆษิตานนท์ ประธานสภาวัฒนธรรมจังหวัดเพชรบูรณ์ กล่าวว่า เรื่องการกำหนด Core Zone (พื้นที่ชั้นใน) และ Buffer Zone (พื้นที่แนวกันชน) ของเมืองโบราณศรีเทพ สิ่งที่สำคัญ ต้องตอบให้ได้ว่า ทั้ง Core Zone และ Buffer Zone ห้ามทำอะไรบ้างหรือทำอะไรได้บ้าง ชาวบ้านจะได้รับผลกระทบกระเทือนอย่างไร ต้องไปทำประชาพิจารณ์ว่ากรมศิลป์จะกำหนด Core Zone หรือ Buffer Zone พื้นที่อุทยานฯหรือเขาคลังนอก เขาถมอรัตน์ และกลุ่มโบราณสถาน จะขยายออกไปขนาดนี้จะเห็นด้วยหรือไม่ ขณะเดียวจะทำโฮมสเตย์ร้านค้าได้หรือไม่ ส่วนกิจการประเภทที่มีผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมและชุมชนและแหล่งโบราณสถานประเภทไหนที่ทำไม่ได้
ขณะที่การเตรียมความพร้อมอุทยานประวัติศาสตร์พนมรุ้ง ปราสาทเมืองต่ำ และปราสาทปลายบัด จังหวัดบุรีรัมย์นั้น น.ส.พิมพ์นารา กิจโชติประเสริฐ หัวหน้าอุทยานประวัติศาสตร์พนมรุ้ง กล่าวว่า ”หากได้รับการขึ้นทะเบียนเป็นมรดกโลก จะส่งผลดีต่อทั้งจังหวัดบุรีรัมย์ รวมทั้งประเทศไทย ที่จะมีสถานที่ซึ่งเป็นมรดกโลกเพิ่มขึ้นอีก โดยเฉพาะผลดีด้านการท่องเที่ยว ซึ่งเราเองในฐานะผู้รับผิดชอบก็ได้วางแผนเตรียมการรองรับด้านต่างๆ ไว้พร้อมแล้วเช่นกัน”
ด้าน นายบดินทร์ เรืองสุขศรีวงศ์ ประธานสภาอุตสาหกรรมท่องเที่ยวจังหวัดบุรีรัมย์ กล่าวว่า แน่นอนว่าการได้รับการขึ้นทะเบียนมรดกจะส่งผลดีในแง่ของการท่องเที่ยว โดยเฉพาะการท่องเที่ยวเชิงคุณภาพ จะมีนักท่องเที่ยวเชิงคุณภาพเข้ามาเที่ยวชมสถานที่ท่องเที่ยวมรดกโลกมากขึ้นอย่างแน่นอน การท่องเที่ยวจะเปลี่ยนไปจากการเป็นเมืองผ่าน คือมาเที่ยวชมปราสาทพนมรุ้ง ปราสาทเมืองต่ำ ปราสาทปลายบัด ที่เคยใช้เวลาท่องเที่ยวเพียง 2-3 ชั่วโมง หรือครึ่งวัน ก็จะปรับเปลี่ยนเป็นการท่องเที่ยวที่ยาวนานมากขึ้น มีการศึกษาประวัติศาสตร์ความเป็นมาเป็นไป ศึกษาวิถีชุมชนโดยรอบ ทำให้นักท่องเที่ยวเหล่านี้จะใช้เวลาในการท่องเที่ยวในสถานที่เหล่านี้ รวมทั้งการเชื่อมโยงกับแหล่งท่องเที่ยวอื่นๆ ของจังหวัดบุรีรัมย์ เพิ่มมากขึ้น จะกลายเป็นเมืองพัก ไม่ใช่เมืองผ่าน
“สภาอุตสาหกรรมการท่องเที่ยวจังหวัด จึงได้วางแผนกันเพื่อเตรียมรองรับเมืองมรดกโลก ทั้งในแง่ของที่พัก ร้านอาหาร รวมทั้งการผลิตสื่อแนะนำการท่องเที่ยว การจัดทริปทัวร์การท่องเที่ยวไว้สำหรับรองรับนักท่องเที่ยวที่แน่นอนว่าจะมาเป็นลักษณะกรุ๊ปทัวร์มากยิ่งขึ้น และที่จะได้รับประโยชน์โดยตรงคือชุมชนที่อยู่บริเวณโดยรอบและใกล้เคียงกับสถานที่ที่เป็นมรดกโลก เพราะการที่มีการท่องเที่ยวเชิงคุณภาพนั้นจะต้องศึกษาวัฒนธรรม วิถีชีวิต ของชุมชนโดยรอบด้วย ดังนั้น การปลุกจิตสำนึกชาวบ้าน ชุมชนโดยรอบให้มีความเข้าใจ ตระหนักถึงความสำคัญ และร่วมกันเป็นเจ้าบ้านที่ดีของการเป็นมรดกโลกจึงมีความสำคัญ รวมทั้งการเป็นมัคคุเทศก์นำเที่ยว การพัฒนาที่พักแบบโฮมสเตย์ การพัฒนาการท่องเที่ยวเชิงวิถีชุมชน เชื่อมโยงกับการท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรม ซึ่งที่ผ่านมาสำนักงานพัฒนาชุมชนก็ได้ดำเนินการพัฒนาในส่วนนี้ร่วมกับชุมชนไว้แล้ว ดังนั้น การขึ้นเป็นมรดกโลกจึงส่งผลดีในทุกมิติไม่เพียงแต่ในพื้นที่จังหวัดบุรีรัมย์เท่านั้น แต่ส่งผลดีโดยภาพรวมต่อการท่องเที่ยวของประเทศไทยอีกด้วย”
น.ส.เพชรรัตน์ ภูมาศ นายอำเภอเฉลิมพระเกียรติ จ.บุรีรัมย์ กล่าวว่า การเตรียมความพร้อมเพื่อรองรับการขึ้นทะเบียนเป็นมรดกโลกนั้น กรมศิลปากรได้เร่งพัฒนาอุทยานประวัติศาสตร์พนมรุ้ง รวมทั้งโบราณสถานแหล่งอื่นๆ ทั้งในส่วนของการพัฒนาสถานที่ การอำนวยความสะดวกในการเข้าชม มีการนำระบบคิวอาร์โค้ดมาใช้ และอยู่ระหว่างการติดตั้งระบบเออาร์โค้ด นอกจากนี้ ในพื้นที่ยังได้มีการประชาสัมพันธ์ให้ประชาชน นักท่องเที่ยวได้ทราบข้อมูลการเป็นมรดกโลกของอุทยานประวัติศาสตร์นพนมรุ้ง รวมทั้งแหล่งมรดกทางวัฒนธรรมอื่นๆ ใกล้เคียง และการจำหน่ายสินค้าทางวัฒนธรรม สินค้าพื้นถิ่น เพื่อพัฒนาส่งเสริมการท่องเที่ยวอีกด้วย
“แน่นอนว่าการขึ้นเป็นมรดกโลกจะส่งผลดีทั้งในแง่ของนักท่องเที่ยวที่จะเดินทางเข้ามาในพื้นที่เพิ่มมากขึ้น จากข้อมูลการประชาสัมพันธ์เผยแพร่การขึ้นทะเบียนมรดกโลกไปทั่วโลก ซึ่งจะสามารถสร้างรายได้ให้กับประชาชนในชุมชน พื้นที่ใกล้เคียงในการบริการการท่องเที่ยว และจำหน่ายสินค้าเพิ่มมากขึ้น นอกจากนี้ ยังจะส่งผลในแง่ของการพัฒนาแหล่งท่องเที่ยวทางวัฒนธรรมในพื้นที่ได้อย่างต่อเนื่อง และพัฒนาขีดความสามารถในการท่องเที่ยวทางเลือก การท่องเที่ยวเชิงนิเวศ ผลิตภัณฑ์จากชุมชน และการพัฒนาอุตสาหกรรมการท่องเที่ยวโดยภาพรวมของจังหวัดบุรีรัมย์อย่างแน่นอน”
จากนี้จะเป็นการเดินหน้านับหนึ่ง เพื่อผลักดันให้กลุ่มเทวสถานปราสาทพนมรุ้ง ปราสาทเมืองต่ำ และปราสาทปลายบัด จังหวัดบุรีรัมย์ และเมืองโบราณศรีเทพ จังหวัดเพชรบูรณ์ เป็นมรดกทางวัฒนธรรมของโลกอย่างเต็มตัวต่อไป
