มนุษย์หรือคนที่ได้เกิดมาในโลกมีชีวิตอยู่รอดอวัยวะต่างๆ ในร่างกายมีความสามารถในการช่วยเหลือตนเองและครอบครัวให้อยู่รอดได้ พฤติกรรมหนึ่งหรือสิ่งหนึ่งที่ได้ติดตัวของมนุษย์คนมาตั้งแต่ครั้งโบราณกาลก็คือ การให้ความช่วยเหลือบุคคลอื่น สิ่งอื่นที่เห็นควรว่าเป็นสิ่งที่จะเอื้ออำนวยให้มีการอยู่ร่วมกันอย่างมีความสุขและเกิดความสามัคคีในหมู่คณะและสันติวิธีที่ถือว่าเป็นหลักการในการอยู่รวมกัน
จิตอาสา (Volunteer Spirit) ในความหมายของพจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.2542 ก็คือ จิตเป็นนามธรรมหมายถึงใจ สิ่งที่มีหน้าที่รู้ คิดและนึก ส่วนคำว่า อาสา หมายถึงการความสุขที่ได้ช่วยเหลือผู้อื่นเป็นจิตที่ไม่นิ่งดูดายเมื่อพบเห็นปัญหา หรืออีกนัยยะ
หนึ่งที่หมายถึง บุคคลผู้มีชีวิตจิตใจแห่งการให้ความดี ความงาม ความจริงแก่เพื่อนมนุษย์ สัตว์ สิ่งแวดล้อมอย่างเต็มใจมีการเสียสละแรงกาย สติปัญญา เวลา ความรู้ความสามารถเพื่อสาธารณประโยชน์โดยไม่หวังสิ่งตอบแทนและมีความสุขที่ได้ให้การช่วยเหลือในกิจการงานนั้นๆ
ในข้อเท็จจริงหนึ่งของประวัติศาสตร์โลกของเราในอดีตกาลที่ผ่านมาหลายพันปี การที่บุคคลได้ทำงานจิตอาสา อาสาสมัคร หรืองานบริการต่อสังคมอันจะเป็นประโยชน์ต่อชาติบ้านเมืองที่สืบเนื่องมาถึงยุคเราท่านทั้งหลายที่ได้พบเห็นเชิงประจักษ์หนึ่งก็คือ การก่อสร้างโบราณสถาน โบราณวัตถุ ระบบสถาปัตยกรรม ประติมากรรม จิตรกรรม หรืองานลักษณะอื่นที่ทำให้เราท่านพบหลักฐานมาถึงปัจจุบันก็คือ การได้ไปท่องเที่ยวในประเทศต่างๆ เพื่อดูหรือศึกษาระบบลักษณะงานประเภทนั้นๆ
กำแพงเมืองจีน (Great Wall of China) ที่มีการก่อสร้างนับพันกิโลเมตร พระพุทธรูปที่เชื่อว่ามีความใหญ่โตที่สุดในโลกของจีน มีทั้งความกว้างความสูงและความมั่นคง พีระมิดแห่งเมืองซีเซนอิตซา (Chichen Itza) ที่ได้ก่อสร้างด้วยความกว้าง ความยาว และความสูงหินและวัตถุที่คงทนต่อสภาพแวดล้อมมาเป็นเวลานานรวมถึงความฉลาดของคนยุคนั้นสืบทอดมาให้เราท่านได้พบเห็น เมืองโบราณมาชูปิกชู (Machu Picchu) ที่ได้ก่อสร้างบนไหล่เขาและยอดเขาเพื่อเป็นสถานที่อยู่ของผู้คนและแหล่งในการทำกสิกรรมเพื่อเลี้ยงชีพ สนามกีฬาโคลอสเซียม (Colosseum) ที่มีความใหญ่โตเพื่อรองรับจำนวนผู้คนจำนวนมากในการชมกีฬาหรือทำกิจกรรมสำคัญต่างๆ รวมถึงทัชมาฮาล (Taj Mahal) ในประเทศอินเดียที่ได้ชื่อว่ามีความสวยงามในการออกแบบและความคงทนถาวรมาถึงปัจจุบัน
ในสังคมไทยเราก็มีสิ่งที่เป็นโบราณสถาน หรือแหล่งที่ได้ชื่อว่ามรดกโลกในรอบปีหนึ่งได้สร้างมูลค่าทางเศรษฐกิจการท่องเที่ยวให้กับเมืองไทยเราเป็นจำนวนมากทั้งเมืองประวัติศาสตร์สุโขทัย นครแห่งประวัติศาสตร์พระนครศรีอยุธยา แหล่งโบราณสถานบ้านเชียง ปราสาทพนมรุ้ง พิมาย เมืองต่ำ อุทยานประวัติศาสตร์ภูพระบาท รวมไปถึงวัดวาอาราม อาทิ การชักชวนชาวบ้านสร้างถนนขึ้นพระธาตุดอยสุเทพ ของพระครูบาศรีวิชัยที่มิได้พึ่งพางบประมาณของรัฐบาล การระดมเงินทองเพื่อเข้าคลังหลวงในการช่วยชาติของหลวงตามหาบัว แห่งวัดป่าบ้านตาด การบริจาคเงินระดับร้อยล้านของหลวงพ่อคูณเพื่อมอบถวายแด่ในหลวงรัชกาลที่ 9 ในการสร้างตึกผู้ป่วยโรงพยาบาลศิริราช หรือสิ่งที่เป็นโบราณสถานประเภทอื่นๆ ที่ทั้งคนไทยเราและชาวต่างชาติแสวงหาหรือต้องการไปสัมผัสแห่งอดีตที่บรรพบุรุษได้สร้างสิ่งมหัศจรรย์เอาไว้…
สิ่งที่เป็นถาวรวัตถุ การก่อสร้างด้วยเหล็กอิฐหินปูนทรายย่อมต้องได้รับการช่วยเหลือ หรือความรักความศรัทธาเชื่อมั่นในผู้นำของกิจการนั้นๆ เพื่อไปกระทำกิจการงานต่างๆ ให้บรรลุสำเร็จในวัตถุประสงค์นั้นๆ ก็เนื่องด้วยผู้คนได้เล็งเห็นถึงประโยชน์อันจะเกิดขึ้นกับส่วนรวมหรือสิ่งแวดล้อมที่เราท่านต้องอาศัยโลกนี้อยู่ร่วมกันไปตลอดชีวิต
ข้อมูลหนึ่งที่ได้มีการจัดลำดับของ World Giving Index โดยมูลนิธิ Charitable Aid Foundation (CAF) ได้มีการเลือกประเทศต่างๆ จาก 140 ประเทศทั่วโลกเมื่อปี ค.ศ.2017 หรือเมื่อสองปีที่แล้วได้พบ 20 ประเทศ ที่ได้เห็นถึงประชาชนผู้คนในประเทศนั้นๆ ที่มีจิตใจเอื้ออารี มีน้ำใจเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ให้การช่วยเหลือผู้คนทั้งในประเทศตนและชาวต่างชาติทั้งการบริจาคเงิน ทำงานจิตอาสาเพื่อชุมชนส่วนรวม ลำดับที่ 1 คือประเทศพม่า ลำดับ 2 ประเทศอินโดนีเซีย ลำดับที่ 3 ประเทศเคนยา ที่ 4-20 ได้แก่ นิวซีแลนด์ สหรัฐอเมริกา ออสเตรเลีย แคนาดา ไอร์แลนด์ สหรัฐอาหรับเอมิเรตส์ เนเธอร์แลนด์ สหราชอาณาจักร เซียร์ราลีโอน มอลตา ไลบีเรีย ไอซ์แลนด์ ประเทศไทย อิหร่าน เยอรมนี นอร์เวย์ และแซมเบีย…(scholarship.in.th)
สถาบันวิจัยประชากรและสังคม มหาวิทยาลัยมหิดล ได้มีการสำรวจถึงตัวเลขแรงงานต่างด้าวที่ได้อาศัยทำมาหากินอยู่ในเมืองไทยเรามีทั้งพม่า ลาว เขมร ญี่ปุ่น จีน อินเดีย ฝรั่งชาติต่างๆ ตัวเลขในเดือนพฤษภาคม พ.ศ.2555 ที่ได้รับการจดทะเบียนเพื่อได้สิทธิอาศัยอยู่ชั่วคราว (ทร.38/1) มีบัตรประกันสุขภาพและใบอนุญาตทำงาน มีอยู่ในตัวเลข 888,507 คน ในจำนวนนี้มีแรงงานของพม่าอยู่ในลำดับต้นๆ เมื่อมาถึงปัจจุบันในรัฐบาลของพลเอกประยุทธ์ จันทร์โอชา ได้มีแรงงานต่างด้าวที่อยู่ในเมืองไทยเรากว่าสามล้านคน คนพม่าหรือเมียนมาก็
อยู่ในลำดับต้นๆ ของการอาศัยอยู่ในทุกๆ จังหวัดของเมืองไทยเรา เขาเหล่านั้นหลายคนตั้งใจทำงานเก็บเงินเพื่อส่งกลับประเทศของตน หลายคนพูดอ่านเขียนภาษาไทยและภาษาอังกฤษได้เป็นอย่างดี มิอาจจะรวมถึงนิสัยใจคอ หรือความมีน้ำใจของเขาเหล่านั้นที่สามารถอยู่ร่วมกับคนไทยและคนชาติต่าง ๆ ได้เป็นอย่างดี…
สิ่งหนึ่งที่เราท่านจะสังเกตได้ว่า การจัดลำดับประเทศที่ผู้คนมีจิตใจดี ช่วยเหลือเกื้อกูลทั้งคนในชาติและเพื่อนร่วมชาติอย่างมิมีเงื่อนไขก็คือ ประเทศเหล่านั้นต่างอยู่ในประเทศกลุ่มของกำลังพัฒนา หรือระบบเศรษฐกิจ การเงิน การพัฒนาประเทศยังไม่มีความเจริญรุ่งเรืองเทียบเท่ากับประเทศในยุโรปบางประเทศ ก็เนื่องด้วยความยากจน การขาดแคลนปัจจัยสี่ในการดำรงชีวิต ความไม่สะดวกในสาธารณูปโภคพื้นฐาน การมีประเพณีวัฒนธรรมความเชื่อของท้องถิ่น หลักคำสอนของศาสนาเป็นองค์ประกอบทำให้ประชาชนในประเทศนั้นๆ ได้แสดงถึงความเป็นมิตรภาพที่ดีทั้งเพื่อนบ้านตนเองและเพื่อนบ้านต่างบ้านต่างเมือง
พระราชจริยาวัตรของในหลวงรัชกาลที่ 9 ตลอดการครองราชย์ 70 ปี ของพระองค์ท่านกับงานในโครงการพระราชดำริมากกว่าสี่พันโครงการ ที่ได้พระราชทานเพื่อให้ประชาชนอยู่ดีกินดีทั้งระบบชลประทาน การส่งเสริมอาชีพแก่ชาวเขา แกล้งดิน เศรษฐกิจพอเพียง แม้กระทั่งเครื่องใช้ไม้สอยประจำพระองค์ท่านก็มีการใช้อย่างประหยัดอย่างคุ้มค่าที่สุด วันที่พระองค์ท่านเสด็จสวรรคตประชาชนชาวไทยทุกคนโศกเศร้าเสียใจแห่งการจากไป หลายๆ คนแสดงตนทำงานเป็นจิตอาสาในงานพระราชพิธีที่ท้องสนามหลวงในประเภทต่างๆ อย่างไม่รู้จักเหน็ดเหนื่อย โดยหัวใจของทุกๆ คนตั้งใจทำหน้าที่ถวายแด่องค์พ่อหลวงด้วยหัวใจ ภาพข่าวถูกนำเสนอไปทั่วโลกทำให้คนต่างชาติหลายชาติได้ให้ความสนใจในความเป็นประเทศไทยและคนไทย
พระบาทสมเด็จพระปรเมนทรรามาธิบดี ศรีสินทรมหาวชิราลงกรณ มหิศรภูมิพลราชวรางกูร กิติสิริสมบูรณอดุลยเดช สยามินทราธิเบศรราชวโรดม บรมนาถบพิตร พระวชิรเกล้าเจ้าอยู่หัว ในหลวงรัชกาลที่ 10 ได้พระราชทานพระปฐมบรมราชโองการในพระราชพิธีพระบรมราชาภิเษกวันที่ 4 พฤษภาคม พ.ศ.2562 “เราจะสืบสาน รักษาและต่อยอด และครองแผ่นดินโดยธรรม เพื่อประโยชน์สุขแห่งอาณาราษฎรตลอดไป…”
โครงการจิตอาสา “เราทำความดีด้วยหัวใจ” เป็นโครงการจิตอาสาพระราชทานตามแนวพระราชดำริของพระองค์ท่านก็เพื่อให้พสกนิกรหรือคนไทยทุกคนได้มีความสมัครสมานสามัคคี ร่วมมือร่วมแรงร่วมใจกันในการทำกิจกรรมหรืองานอันเป็นสาธารณประโยชน์ต่อสังคมส่วนรวมทั้งการทำความสะอาดของคู คลอง แหล่งน้ำ แหล่งชุมชนเพื่อให้เกิดความรักของคนในชาติต่อสถาบันชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย์ และประชาชน เราท่านทั้งหลายที่ได้ติดตามสื่อต่างๆ โดยเฉพาะสื่อในรายการโทรทัศน์ได้นำเสนอถึงระบบงานและกิจกรรมต่างๆ ที่คนไทยเราได้สวมใส่ชุดสีเหลือง นอกจากนั้นพระองค์ท่านได้โปรดเกล้าฯ พระราชทานชื่อจิตอาสา-ภาพการ์ตูนฝีพระหัตถ์ เพื่อเป็นกำลังใจในการทำความดีเพื่อส่วนรวมและประเทศชาติรวมถึงให้เชิญไปใช้ในกิจกรรมต่างๆ ของจิตอาสาพระราชทาน…
การมีจิตสาธารณะ ความเป็นจิตอาสา หรือความสำนึกในการช่วยเหลือในสิ่งที่ผู้อื่นหรือบุคคล หน่วยงานองค์กรที่ต้องการความช่วยเหลือในสังคมไทยเรามีลักษณะงานประเภทต่างๆ อยู่อย่างหลากหลาย การมีส่วนร่วมสำนึกถึงความเสียหายทั้งระบบเศรษฐกิจ สังคม สิ่งแวดล้อมของบ้านเมืองในอนาคตของวันข้างหน้าทั้งการไม่ทิ้งในที่สาธารณะ การมีส่วนร่วมในการดูแลทั้งแม่น้ำ ลำคลอง หนองบึง ถนนสาธารณะ สถานที่ราชการส่วนรวม การซื้อสิ่งของโดยนำถุงผ้าไปใส่ การรักษามารยาทกฎจราจรบนท้องถนน รวมถึงการปลูกฝังถึงการเห็นแก่ประโยชน์ส่วนรวมมาเป็นลำดับแรกๆ ต้องมีแบบอย่างแรกจากครอบครัว สถาบันการศึกษา โดยเฉพาะนักการเมืองควรมีพฤติกรรมทางจริยธรรมที่พึงประสงค์ที่จะเป็นแม่แบบให้กับเด็กและเยาวชนของชาติบ้านเมืองในอนาคตข้างหน้า
งานจิตอาสาในสังคมไทยเรามีอย่างหลากหลาย อาทิ การเป็นอาสาสมัครไปช่วยดูแลเด็กกำพร้าในสถานกำพร้าของราชการ สถานที่ดูแลคนพิการตาบอด หูหนวก แขนขาพิการ การช่วยดูแลคนแก่คนชราผู้สูงอายุทั้งในสถานที่ที่เป็นของราชการ องค์กรการกุศลของวัด มูลนิธิ การไปช่วยอำนวยความสะดวกให้แก่ผู้ป่วยที่ไปรับบริการในโรงพยาบาลที่ไม่มีมิตรหรือญาติพี่น้อง การไปช่วยทำความสะอาดในห้องน้ำ เก็บขยะ บริเวณวัดที่มีผู้คนไปทำบุญถือศีล
ฟังธรรม
ผู้เขียนได้มีประสบการณ์ตรงต่องานในการดูแลผู้ป่วยเอดส์ คนแก่คนชราผู้สูงอายุ คนพิการตาบอดหูหนวก แขนขาพิการ สิ่งหนึ่งที่พบเป็นเชิงประจักษ์ในรอบสามทศวรรษในเมืองไทยเราก็คือ คนไทยใจดี ชอบช่วยเหลือผู้อื่นด้วยการทำบุญบริจาคเงิน สิ่งของเครื่องใช้ต่างๆ อย่างเต็มกำลังศรัทธา แต่การไปลงมือปฏิบัติช่วยเหลือเขาเหล่านั้นที่ได้รับความทุกข์เดือดร้อนในการช่วยเหลือทั้งร่างกาย จิตใจ อารมณ์ ประเพณีวัฒนธรรม สังคม กฎหมาย ยังคงมีอยู่ในคนไทยมิได้มีจำนวนมากนัก อาจจะมีบางคำถามที่มิได้รับคำตอบก็คือเหตุใดเด็กเยาวชนไทยยุคปัจจุบันดูเสมือนจะมีจิตสำนึกหรือให้การช่วยเหลือในสิ่งที่เป็นสาธารณส่วนรวมค่อนข้างน้อย มากกว่าการเสพติดเทคโนโลยีที่อยู่ใกล้ตัว การมีความสุขจากการกิน ดื่ม เสพ อยู่อาศัยกับพ่อแม่ผู้ปกครองด้วยความสะดวกสบาย…
งานจิตอาสา หรือความเป็นอาสาสมัคร สิ่งหนึ่งก็คือจิตใจที่คิดจะช่วยผู้อื่นโดยมิมีเงื่อนไขใดๆ มาเป็นข้อกำหนดทั้งอำนาจ ตำแหน่งหน้าที่ ชื่อเสียงเกียรติยศทรัพย์สินเงินทองเสมือนกับการปิดทองหลังพระ เมืองไทยเรายังมิปรากฏนักการเมืองบางคนที่จะกระทำตนให้เป็นแบบอย่างต่อเด็กและเยาวชนไทยเรา หากมีนักการเมืองใครคนหนึ่งได้มีพฤติกรรมอันพึงประสงค์ในจิตอาสาด้วยใจอย่างยั่งยืนยาวนาน คงจะเป็นตำนานให้กับเมืองไทยเราไปนานแสนนาน…
เฉลิมพล พลมุข
