อ.เจษฯ เปิด 4 วิธี ตรวจแอลกอฮอล์ล้างมือของจริงหรือไม่ ชี้วิธีจุดไฟ-ทาบนสลิป ไม่ถูกต้อง
ตามที่ประเทศไทยและทั่วโลกได้มีการระบาดของโรคไวรัสโควิด-19 ทำให้อุปกรณ์ป้องกันอย่างหน้ากากอนามัยและแอลกอฮอล์หาซื้อได้ยาก ที่หาซื้อได้ก็เสี่ยงถูกย้อมแมว หรือไม่ได้มาตรฐานอีกด้วย ก่อนตัดสินใจซื้อจึงต้องมีความรู้
โดย รศ.ดร.เจษฎา เด่นดวงบริพันธ์ อาจารย์ประจำภาควิชาชีววิทยา คณะวิทยาศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย โพสต์ผ่านเฟซบุ๊กส่วนตัวถึงวิธีการง่ายๆ ในการทดสอบแอลกอฮอล์ว่าปลอมหรือไม่? ว่าตอนนี้สถานการณ์การขาดแคลนแอลกอฮอล์ใช้สำหรับฆ่าเชื้อโรคนั้นยังไม่บรรเทาลงเท่าไหร่ แถมมีมิจฉาชีพเริ่มเอา “เมทิลแอลกอฮอล์” มาหลอกขาย ปลอมว่าเป็น “เอทิลแอลกอฮอล์” บรรจุขวด ติดฉลากให้คนหลงเชื่อ ซื้อไปทำเจลแอลกอฮอล์ใช้กันก็อันตรายมาก
เราจะตรวจสอบได้อย่างไร ว่าแอลกอฮอล์ที่เราซื้อมานั้นเป็นของปลอมจากเมทิลแอลกอฮอล์หรือเปล่า ลองมาดูวิธีการง่ายๆ กันครับ
- วิธีที่แม่นยำที่สุดคือ “การนำไปวัดจุดเดือด” ด้วยการใส่ในภาชนะทางเคมี ตั้งไฟ แล้วใช้เทอร์โมมิเตอร์วัดอุณหภูมิเมื่อถึงจุดเดือด … เอทิลแอลกอฮอล์ จะมีจุดเดือดประมาณ 78 องศาเซลเซียส ขณะที่เมทิลแอลกอฮอล์ จะมีจุดเดือดประมาณ 65 องศา
- วิธีที่ง่ายแต่ไม่แม่นยำ คือการดมกลิ่น … เอทิลแอลกอฮอล์ จะมีกลิ่นแบบแอลกอฮอล์ที่แรงกว่าเมทิลแอลกอฮอล์มาก แต่เมทิลแอลกอฮอล์จะดมแล้วแสบจมูกมากกว่า (อย่างไรก็ตาม วิธีนี้ต้องระวัง อย่าสูดดมเข้าไปมากเกินไป เพราะจะเป็นพิษต่อร่างกายได้)
- ทำปฏิกิริยาไอโอโดฟอร์ม iodoform reaction โดยการเอาตัวอย่างแอลกอฮอล์นั้น ใส่หลอดทดลอง เอาไปเติมสารละลายไอโอดีน (เช่น เบตาดีน) ผสมกับโซเดียมไฮดรอกไซด์ (ก็คือ โซดาไฟ) แช่หลอดในอ่างน้ำอุ่น เขย่าหลอด แล้วทิ้งไว้ซัก 2 นาที … ถ้าเป็นเอทิลแอลกอฮอล์ จะมีตะกอนสีเหลืองของหมู่ไตรไอโอโดมีเทน CHI3 (triiodomethane) เกิดขึ้น ส่วนเมทิลแอลกอฮอล์ จะไม่มีตะกอน (การทดลองนี้ อาจจะทำค่อนข้างยากหน่อย)
- ลองจุดไฟ ดูลักษณะสีของเปลวไฟ เปรียบเทียบกับในคลิปวิดีโอนี้ https://youtu.be/cxd_CH2NIWE ซึ่งเอทิลแอลกอฮอล์ (ด้านขวา) จะติดไฟโชติช่วงและสว่างเป็นสีเหลืองมากกว่า ขณะที่ เมทิลแอลกอฮอล์ (ด้านซ้าย) จะติดไฟน้อยกว่า และแสงจะออกไปทางสีฟ้า
(วิธีทั้งหมดที่กล่าวมานี้ ใช้ทดสอบในส่วนของแอลกอฮอล์ที่เป็นของเหลวบริสุทธิ์ ไม่ใช่ในรูปของเจลแอลกอฮอล์นะครับ ซึ่งจะมีสารอื่นเข้ามาปนและทำให้ผลการทดลองผิดเพี้ยนได้) ใครจะลองทดลองดู ก็ได้นะครับ แต่ให้ทำด้วยความระมัดระวังด้วยนะ ไม่ว่าจะเป็นเรื่องของการใช้ไฟ หรือการสูดลม
ปล. เตือนอีกครั้งว่า วิธีการทดสอบเจลแอลกอฮอล์ที่แชร์ๆ กันอยู่ เช่น เอาไปจุดไฟ หรือเอาไปทาบนใบเสร็จรับเงิน ไม่ใช่วิธีการที่ถูกต้องนะครับ มีสารเคมีอีกหลายตัวที่ผสมอยู่ในเจล และทำให้ผลการทดลองไม่เป็นไปตามที่คาดหวังไว้ (เช่น กรีเซอรีนในเจล จะทำให้จุดไฟไม่ติด เป็นต้น)
