ผมเชื่อว่าท่านผู้อ่านจำนวนมากคงพอทราบว่าในรัชกาลของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดชได้มีการสร้างพระพุทธรูปขนาดต่างๆ เป็นจำนวนมากในพระปรมาภิไธยของพระเจ้าอยู่หัว แต่อาจมีน้อยคนที่รู้ว่า พระพุทธรูปที่สร้างโดยพระเจ้าอยู่หัวทรงกำกับการสร้างด้วยพระองค์เองมีกี่องค์ และพระเครื่องที่นิยมเรียกกันกว่า “สมเด็จจิตรลดา” นั้นทรงสร้างด้วยพระหัตถ์ของพระองค์เอง
ระหว่างที่ผมรับราชการสนองพระเดชพระคุณในตำแหน่งนายตำรวจราชสำนักประจำตั้งแต่ปี พ.ศ.2513 จนถึง พ.ศ.2524 นั้น บังเอิญผมได้ทราบความเป็นมาของการสร้างพระพุทธรูปที่พระเจ้าอยู่หัวทรงกำกับการสร้างด้วยพระองค์เอง และยังมีวาสนาได้รับพระราชทานพระสมเด็จจิตรลดาองค์หนึ่งจากพระหัตถ์ด้วย จึงขอนำเรื่องนี้มาเล่าสู่กันฟัง
พระพุทธรูปที่ทรงกำกับการสร้างด้วยพระองค์เองนั้นผู้ปั้นแบบถวายคือศาสตราจารย์ไพฑูรย์ เมืองสมบูรณ์ ศิลปินแห่งชาติสาขาปฏิมากรรม ซึ่งในสมัยนั้นดำรงตำแหน่งนายช่างกองหัตถศิลป์ กรมศิลปากร ผมรู้จักกับท่านอาจารย์ไพฑูรย์หลังจากที่ได้รับแต่งตั้งเป็นนายตำรวจราชสำนักประจำแล้ว และมีโอกาสได้เข้าไปเยี่ยมท่านในห้องทำงานของท่านที่พระตำหนักจิตรลดารโหฐานบ่อยๆ
จึงได้รู้ว่าห้องทำงานของท่านนั้นคือโรงงานขนาดย่อมที่พระราชทานแก่ท่านอาจารย์ไพฑูรย์ เพื่อใช้ในงานปั้นต่างๆ โดยเฉพาะแบบพระพุทธรูปถวาย
ท่านอาจารย์ไพฑูรย์ใช้ดินน้ำมันปั้นก่อน ขนาดของพระพุทธรูปที่ท่านปั้นนั้นบางองค์ใหญ่มาก เพราะเป็นพระพุทธรูปที่พระเจ้าอยู่หัวจะโปรดให้เชิญไปประดิษฐานเป็นพระประธานในพระอุโบสถ ผมเคยเข้าไปเยี่ยมและเห็นท่านอาจารย์ไพฑูรย์กำลังนอนกระเสือกกระสนอยู่บนพื้นเพื่อมองดูแบบพระพุทธรูปที่ปั้นแล้วจากมุมต่างๆ และเมื่อถามท่านอาจารย์ไพฑูรย์ก็อธิบายว่าต้องพิถีพิถันและประณีตที่สุด เพราะเวลาพระเจ้าอยู่หัวเสด็จฯเข้าไปท่านจะทอดพระเนตรอย่างละเอียดจากทุกมุม และมักจะทรงเห็นว่าพระที่ปั้นแบบแล้วนั้นตรงไหนยังบกพร่องอยู่
ท่านที่สนใจอยากจะเห็นพระพุทธรูปที่ท่านอาจารย์ไพฑูรย์ปั้นแบบถวายและพระเจ้าอยู่หัวทรงกำกับการสร้างด้วยพระองค์เอง ผมขอแนะนำให้ไปไหว้พระพุทธนวราชบพิตร ซึ่งเป็นพระที่พระเจ้าอยู่หัวทรงสร้างขึ้นเมื่อปี พ.ศ.2509 เพื่อพระราชทานแก่ทุกจังหวัดและแก่กองบัญชาการ หน่วยทหาร พระพุทธนวราชบพิตรเป็นพระพุทธรูปปางมารวิชัย ขนาดหน้าตักกว้าง 23 เซนติเมตร สูง 40 เซนติเมตร
ประดิษฐานอยู่ที่ศาลากลางจังหวัดทุกจังหวัด ที่ศาลาว่าการกรุงเทพมหานครนั้นประดิษฐานอยู่ในมณฑปซึ่งตั้งอยู่หลังตัวอาคารศาลาว่าการ ค่อนข้างสะดวกสำหรับผู้ที่ประสงค์จะเข้าไปสักการะ
สิ่งที่ควรทราบอย่างหนึ่งก็คือ ที่ฐานของพระพุทธนวราชบพิตรทุกองค์มีพระพิมพ์สมเด็จจิตรลดาบรรจุอยู่ และมีข้อความจารึกไว้เป็นภาษาบาลีว่า “ทยฺยชาติยา สามคฺคิยํ สติสญชานเนน โภชิสิยํ รกฺขนฺติ” แปลว่าคนชาติไทยจะรักษาความเป็นไทยอยู่ได้ด้วยมีสติ สำนึกอยู่ในความามัคคี
พระเจ้าอยู่หัวทรงพระราชอุตสาหะเสด็จฯไปพระราชทานพระพุทธนวราชบพิตรแก่ทุกจังหวัด และในโอกาสนั้นก็พระราชทานพระราชดำรัส มีใจความเหมือนกันทุกจังหวัดว่า ทรงพระกรุณาพระราชทานพระพุทธนวราชบพิตรเพื่อเป็นสิริมงคลสำหรับจังหวัดนั้น และเป็นที่ยึดเหนี่ยวของจิตใจ ในการที่จะสมานสามัคคีร่วมแรงร่วมใจกันประกอบความดี ทรงเตือน ขอให้ระลึกไว้เสมอว่า ในการกระทำการงานทั้งปวงนั้น ทุกคนต้องมีความตั้งใจจริงและขยันหมั่นเพียร ประกอบด้วยความอะลุ้มอล่วย ถ้อยทีถ้อยอาศัยกัน เมตตามุ่งดีมุ่งเจริญต่อกัน ยึดมั่นในความซื่อสัตย์สุจริตและความสามัคคี ถือเอาประโยชน์ร่วมกันเป็นจุดประสงค์สำคัญ งานจึงจะสำเร็จผลได้โดยสมบูรณ์และจะช่วยให้สามารถรวมกำลังกันรักษาความเป็นปึกแผ่นมั่นคงของจังหวัด พร้อมกับพัฒนาให้เจริญรุดหน้าต่อไปในทุกๆ ทางได้ด้วย
เรื่องพระสมเด็จจิตรลดา ขอเอาไว้เขียนให้อ่านในสัปดาห์หน้าครับ
