ที่มา | คอลัมน์ สุจิตต์ วงษ์เทศ |
---|
พระราชพิธีออกพระเมรุถวายพระเพลิงพระบรมศพ เป็นพิธีกรรมแสดงสัญลักษณ์ศักดิ์สิทธิ์ หมายถึงเสด็จเสวยสวรรค์ชั้นดุสิต เป็นพระโพธิสัตว์ แต่เมื่อยังทรงพระชนม์พระเจ้าแผ่นดินมีพระบรมเดชานุภาพดุจพระอินทร์ คือพระจักรพรรดิราช
ความเชื่อศักดิ์สิทธิ์เกี่ยวกับเขาพระสุเมรุ มีประวัติความเป็นมายาวนานมากนับพันๆ ปีมาแล้ว แต่สรุปย่อ (โดยศึกษาจากงานค้นคว้าอันมีค่าอย่างยิ่งของครูบาอาจารย์ผู้ใหญ่หลายท่าน) ต่อไปนี้
- พระเมรุมาศ คือ เขาพระสุเมรุ
พระเมรุมาศ เป็นสัญลักษณ์ของเขาพระสุเมรุ ซึ่งเหนือขึ้นไปเป็นที่สถิตมหาปราสาท ที่ประทับของพระอินทร์บนสวรรค์ชั้นดาวดึงส์ และเหนือขึ้นไปอีกเป็นสวรรค์ชั้นดุสิต
- เขาพระสุเมรุจากอินทราภิเษก
เขาพระสุเมรุ ต้นแบบพระเมรุมาศ ได้จากพระราชพิธีอินทราภิเษก ที่ทำสืบทอดกันต่อมาจากบ้านเมืองและรัฐยุคแรกๆ ของภาคพื้นทวีปอุษาคเนย์ถึงยุคต้นอยุธยา พบหลักฐานในเอกสารเก่า ดังนี้
(1.) กฎมณเฑียรบาล ยุคต้นอยุธยาราว พ.ศ. 2000 และ (2.) พระราชพงศาวดารแผ่นดินพระเจ้าปราสาททอง เมื่อลบศักราช พ.ศ. 2181
- อินทราภิเษกเป็นเสมือนพระอินทร์
อินทราภิเษก หมายถึง พิธียอยกพระเจ้าแผ่นดินมีบรมเดชานุภาพเสมือนพระอินทร์ ซึ่งเป็นจักรพรรดิราชในอุดมคติดั้งเดิม
พระอินทร์เป็นเทวดามีอำนาจสูงสุด ผู้บันดาลน้ำฟ้าน้ำฝนเกิดความอุดมสมบูรณ์ในพืชพันธุ์ธัญญาข้าวปลาอาหาร ตั้งแต่ยุคดั้งเดิมดึกดำบรรพ์ของวัฒนธรรมฮินดูในอินเดียโบราณ
บ้านเมืองในภูมิภาคอุษาคเนย์ รับความเชื่อเรื่องพระอินทร์มาแต่สมัยแรกติดต่ออินเดีย (โดยเฉพาะคนในตระกูลภาษาไต-ไท รับมาผสมกลมกลืนเข้ากับความเชื่อดั้งเดิม) ครั้นสมัยหลังปรับเปลี่ยนตามศาสนาพราหมณ์ มีมหาเทพอื่นๆ ประสมประสานด้วย
ในไทยยกย่องพระอินทร์ไม่ขาดสายจนถึงปัจจุบัน ดูจากชื่อกรุงรัตนโกสินทร์ หมายถึง กรุงของพระอินทร์