สืบเนื่องจากกรณีเจ้าอาวาสวัดป่าหมากหน่อ อำเภอแม่จัน จังหวัดเชียงราย เปิดเผยถึงการพบดาบพร้อมฝักโดยระบุว่าพบที่หนองน้ำเก่า จึงเชื่อว่าเป็นพระขรรค์อายุกว่าพันปีของกษัตริย์โยนก สร้างความฮือฮาอย่างมากนั้น (อ่านรายละเอียดเพิ่มเติมจาก เปิดตัว ‘พระขรรค์เวียงหนองหล่ม’ เจ้าอาวาสอ้าง ได้จากหนองน้ำเก่า บอก ‘เชื่อเป็นของกษัตริย์โยนก’)
เมื่อวันที่ 17 ธันวาคม นายยอดดนัย สุขเกษม นักโบราณคดีประจำสำนักศิลปากรที่ 7 เชียงใหม่ กล่าวว่า ตนมีโอกาสได้ตรวจสอบวัตถุดังกล่าวตั้งแต่ราว พ.ศ.2558 ได้ข้อสรุปเบื้องต้นว่าเป็นของที่ทำขึ้นไม่เกิน 50 ปีมานี้ เนื่องจากปรากฏร่องรอยการใช้เครื่องมือไฟฟ้า ซึ่งสังเกตเห็นได้อย่างชัดเจนบนพื้นผิวของวัตถุ นอกจากนี้ยังหล่อขึ้นจากทองเหลืองทั้งตัวดาบและฝัก ซึ่งไม่เคยพบในกรรมวิธีแบบโบราณ อย่างไรก็ตาม ดาบดังกล่าวถือเป็น “ศิลปวัตถุ” ที่มีคุณค่าทางใจต่อคนในท้องถิ่น โดยข้อมูลเหล่านี้ตนได้เขียนรายงานไว้อย่างเป็นทางการตั้งแต่ 2 ปีก่อน และแจ้งเจ้าอาวาสทราบแล้ว
“เมื่อ 2 ปีก่อนได้รับมอบหมายให้ไปทำงานในพื้นที่บริเวณนั้น เลยได้เข้าไปดูดาบชิ้นนี้ด้วย ทราบว่าถูกเก็บรักษาไว้ที่วัดนานมาแล้ว เมื่อตรวจสอบดูพบว่าไม่ได้ทำจากโลหะปิดทอง แต่ใช้เทคนิคการหล่อพิมพ์เป็นทองเหลืองทั้งดาบและฝักซึ่งไม่เคยพบในกรรมวิธีโบราณ ผิวขัดด้วยเครื่องเจีย มีร่องรอยวงโค้งให้เห็นชัดเจน จึงมีอายุไม่เกิน 50 ปีอย่างแน่นอน” นายยอดดนัยกล่าว
นายยอดดนัยกล่าวเพิ่มเติมว่า อย่างไรก็ตาม พื้นที่บริเวณที่เรียกว่า “หนองหล่ม” มีความสำคัญทางด้านโบราณคดีอย่างยิ่ง โดยวัดป่าหมากหน่อตั้งอยู่บนพื้นที่ซึ่งชาวบ้านเรียกว่า “เกาะแม่ม่าย” มีการพบโบราณวัตถุอื่นๆ จำนวนมาก เช่น เครื่องถ้วยจีน ยุคราชวงศ์หมิง และสมัยล้านนา อายุราวพุทธศตวรรษที่ 20 นอกจากนี้ปรากฏร่องรอยโบราณสถานกว่า 30 แห่ง
