สะเทินน้ำสะเทินบก ยกหนีท่วม ในฤดูน้ำหลาก โดยสุจิตต์ วงษ์เทศ

ตลาดบางลี่ในฤดูน้ำหลาก จากบกกลายเป็นน้ำ อ. สองพี่น้อง จ. สุพรรณบุรี (ภาพจากหนังสือ น้ำฯ ของ สุเมธ ชุมสายฯ 2559 หน้า 177)

คนภาคกลางยุคอยุธยาสืบชีวิตอยู่กับฤดูน้ำหลาก เพราะเป็นแหล่งอาหารนานาชนิด

ส่วนฤดูน้ำแล้งมีพิธีเลี้ยงผีบรรพชน เพราะทำนาไม่ได้ ไม่มีน้ำ การอยู่กับน้ำจึงสำคัญมาก

ยุคอยุธยาเมืองน้ำ เป็นชุมชนสะเทินน้ำสะเทินบก เนื่องจากบางแห่งตั้งอยู่ในน้ำ ซึ่งประกอบด้วยบ้านเรือนที่ลอยอยู่เป็นแพ แต่บางแห่งตั้งอยู่ริมฝั่งหรืออยู่ในน้ำตื้นๆ รวมทั้งบริเวณที่น้ำท่วมจะประกอบด้วยเรือนไม้ยกพื้นสูง

ลักษณะอย่างนี้คนยุคปัจจุบันควรเรียนรู้เพื่อความอยู่รอดของตนเอง เพราะหลายชุมชนต้องผจญน้ำท่วมนานนับเดือนในแต่ละปีเมื่อถึงฤดูฝนน้ำหลาก

Advertisement

มีตัวอย่างในหนังสือ น้ำ บ่อเกิดวัฒนธรรมไทย ของ สุเมธ ชุมสาย ณ อยุธยา (สำนักพิมพ์ไทยวัฒนาพานิช พิมพ์ครั้งแรก พ.ศ. 2529 หน้า 178) จะคัดมาโดยสรุปดังนี้

คอกควายกับร้านฟาง ถูกยกหนีน้ำ อ. สองพี่น้อง จ. สุพรรณบุรี (ภาพจากหนังสือ น้ำฯ ของ สุเมธ ชุมสายฯ 2559 หน้า 177)

ชุมชนสะเทินน้ำสะเทินบก

ความเป็นอยู่แบบสะเทินน้ำสะเทินบก ลักษณะเห็นได้ชัดที่สุด คือ ต. บางลี่ อ. สองพี่น้อง จ. สุพรรณบุรี ตั้งอยู่ในที่ลุ่มเป็นอ่างกระทะ อาคารบ้านเรือนส่วนใหญ่สร้างเป็นเรือนไม้สองชั้น ชั้นบนทำเป็นระเบียงให้คนเดินติดต่อกันได้ทั่วทั้งชุมชน

ในฤดูแล้งรถยนต์วิ่งไปมาบนถนนระดับพื้นดินอย่างปกติเหมือนกับเมืองอื่นๆ ในละแวกนั้น แต่เมื่อถึงฤดูน้ำหลากชาวบ้านจะเตรียมเก็บข้าวของล่วงหน้าไว้ และก่อนที่น้ำจะมาเพียงวันหรือสองวันก็จะย้ายข้าวของและสินค้าขึ้นไปชั้นบนพร้อมกันทั้งชุมชน

เมื่อย้ายของเสร็จน้ำก็จะหลากมาถึงพอดี ในเวลาเดียวกันรถยนต์จะหายไปจากท้องถนนซึ่งน้ำได้ท่วมกลายเป็นที่สัญจรอันจอแจของเรือนานาชนิดที่จู่ๆ ก็มารวมกันอยู่เต็มไปทั้งเมือง

การเปลี่ยนสภาพจากบกเป็นน้ำของเมืองไม่ปรากฏว่าทำให้ธุรกิจต้องชะงักแต่ประการใด ตรงกันข้ามพอรถยนต์หายไปและเรือเข้ามาแทนที่ กิจการที่เคยอยู่บนพื้นดินก็โผล่ขึ้นไปอยู่บนระดับชั้นสอง เช่น ตลาดกลางใจเมือง ร้านตัดผม ร้านขายยา และร้านอาหาร เป็นต้น

แม้แต่ปั๊มน้ำมันซึ่งเคยบริการรถยนต์อยู่เป็นปกติ พอรุ่งขึ้นกลับย้ายขึ้นไปอยู่ชั้นสองมีเรือยนต์เข้ามาเทียบเรียงกันเป็นแถวเข้าซื้อน้ำมันแทนทันที

ทุกวันนี้ไม่มีให้เห็นแล้วที่บางลี่ นอกจากนั้นสถาบันการศึกษายังยกทิ้งเรื่องวิถีชีวิตอย่างนี้ในประวัติศาสตร์สังคมอยุธยา เพราะมุ่งแต่ศิลปกรรมของวัดกับวัง และสงครามไทยรบพม่า

QR Code
เกาะติดทุกสถานการณ์จาก Line@matichon ได้ที่นี่
Line Image