สุจิตต์ วงษ์เทศ : ในไทยโลกไม่หมุนที่พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ

มิวเซียมในโลกเป็นแหล่งเรียนรู้ มีการบริหารจัดการจำแนกกว้างๆ ได้ 2 ส่วน ได้แก่ ส่วนจัดแสดง กับ ส่วนดูแลรักษา

[“มิวเซียม” เป็นคำทับศัพท์จาก museum หมายถึงแหล่งเรียนรู้ทั้งจากของเก่าและของไม่เก่า ซึ่งต่างกับ “พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ” หมายถึงที่เก็บของเก่าประเภทโบราณวัตถุและศิลปวัตถุ โดยไม่มุ่งเป็นแหล่งเรียนรู้ของประชาชนพลเมือง]

ส่วนจัดแสดง

มิวเซียมทุกแห่งมีส่วนจัดแสดงให้เป็นแหล่งเรียนรู้ตลอดชีวิตของคนทุกเพศทุกวัย ทุกระดับการศึกษา และทุกชาติพันธุ์ แล้วบริหารจัดการโดยคิวเรเตอร์

[“คิวเรเตอร์” เป็นคำทับศัพท์จาก curator หมายถึงผู้เกี่ยวข้องกับการบริหารจัดการมิวเซียมอย่างมีจิตสำนึกเพื่อคนอื่น ให้เป็นแหล่งแบ่งปันแลกเปลี่ยนเรียนรู้อย่างกระตือรือร้น โดยไม่วางตนแบบเจ้าขุนมูลนาย เหตุที่ใช้คำทับศัพท์เพื่อให้ต่างกับ “ภัณฑารักษ์” ที่มีความหมายอนุรักษนิยมสุดโต่ง ซึ่งตรงข้ามกับคิวเรเตอร์

Advertisement

คำว่าคิวเรเตอร์ยังมีความหมายว่า “ผู้ออกแบบสร้างสรรค์การเรียนรู้” ตรงนี้ผมรู้จากคำบอกเล่าของไปป์ ฆนัท (ร้าน BOOK I’M IN นครปฐม) ว่าเป็นความหมายสากล เริ่มที่สมิธโซเนียน สหรัฐ แล้วแพร่หลายถึงอังกฤษ, ฝรั่งเศส จนทั่วยุโรป]

ส่วนดูแลรักษา

ส่วนดูแลรักษาของมิวเซียมแยกต่างหาก เป็นห้องเก็บของมีคุณค่าทางประวัติศาสตร์สังคม บางที่เรียกว่าคลังเก็บรักษาของเก่า (ที่เรียกโบราณวัตถุ)

บริหารจัดการโดยเจ้าหน้าที่หลายฝ่าย ได้แก่ นักวิทยาศาสตร์, นักประวัติศาสตร์, นักมานุษยวิทยา, นักโบราณคดี, นักประวัติศาสตร์ศิลปะ ฯลฯ เป็นต้น

ไทยมีปัญหา

British Museum ของอังกฤษ ปรับเปลี่ยนครั้งใหญ่ ลบภาพเจ้าอาณานิคม ย่อมเป็นประจักษ์พยานสำคัญมากว่าโลกไม่เหมือนเดิม แต่ไทยจะให้โลกหยุดนิ่งอยู่กับที่

ในไทยถูกครอบงำให้เข้าใจทางเดียว (ไม่มีทางเลือก) ว่า พิพิธภัณฑ์เป็นห้องเก็บของเก่าที่เรียกโบราณวัตถุ โดยไม่ให้ความสำคัญการเป็นแหล่งเรียนรู้

ชาวบ้านเข้าพิพิธภัณฑ์ของทางการทั่วประเทศไทย จึงเห็นเหมือนกันหมดคือเป็นที่เก็บของเก่า จัดวางด้วยเฟอร์นิเจอร์สมัยใหม่ สวยงามด้วยแสงสีวิจิตรบรรจง และเต็มไปด้วยเรื่องราวของคนชั้นสูงและวัดกับวัง

แต่ไม่มีบอกความเป็นมาของท้องถิ่นนั้น ชุมชนนั้น จึงไม่มีประวัติศาสตร์สังคมเกี่ยวข้องกับคนในบ้านเมืองและชุมชนท้องถิ่นที่พิพิธภัณฑ์ตั้งอยู่

เมื่อดูเสร็จ รู้สึกเข็ดจริงๆ ให้ดิ้นตาย เป็นปากคำสามัญชนชาวบ้านที่ไม่ได้เรียนโบราณคดี

QR Code
เกาะติดทุกสถานการณ์จาก Line@matichon ได้ที่นี่
Line Image