| ผู้เขียน | สุจิตต์ วงษ์เทศ |
|---|
ทุ่งพญาเมือง เป็นชุมชนใหญ่ระดับเมืองยุคก่อนอยุธยา อยู่ริมแม่น้ำเจ้าพระยา ฝั่งตะวันออก ต. บ้านงิ้ว อ. สามโคก จ. ปทุมธานี
ช่วงเที่ยงวันพุธ 11 ตุลาคม ที่ผ่านมาเมื่อวาน (ก่อนเข้าห้องบรรยายเรียนรวมสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ศูนย์รังสิต) ผมนั่งรถตู้ฮุนได คุณขรรค์ชัย บุนปาน จัดให้ไปตระเวนย่านทุ่งพญาเมือง
เมืองพญาเมือง ยุคก่อนอยุธยา
ทุ่งพญาเมือง เป็นชื่อที่เรียกกันในกลุ่มนักค้นคว้าปัจจุบัน ซึ่งได้จากคำเดิมมีในโคลงกำสรวลสมุทร (วรรณกรรมยุคต้นอยุธยา เรือน พ.ศ. 2000 เดิมเรียก กำสรวลศรีปราชญ์) มีถ้อยคำพรรณนาเชื่อมโยงกันว่า “พญาเมือง” กับ “เมืองเปล่า” และ “เมืองเก่า”
หลักฐานตรงนี้ทำให้รู้ว่าบริเวณพญาเมืองน่าจะเคยเป็นเมือง ถ้าจริงก็ต้องเป็นชุมชน มีก่อนยุคอยุธยา ซึ่งไปกันได้กับเรื่องราวในเอกสารต่างๆ เช่น พงศาวดารเหนือ ว่าก่อนยุคอยุธยา (พ.ศ. 1893) มีรัฐอโยธยาศรีรามเทพ (สืบจากบ้านเมืองทวารวดีรัฐละโว้ที่ลพบุรี) เคยมาเกี่ยวข้องย่านนี้
อ.ศรีศักร วัลลิโภดม บอกว่าทุ่งพญาเมือง มีเมืองเก่าอายุราวหลัง พ.ศ. 1800 ลงมา (พุทธศตวรรษ 19-20) (ดูในหนังสือ สร้างบ้านแปงเมือง สำนักพิมพ์มติชน พ.ศ. 2560 หน้า 245)
หลักฐานสนับสนุนทางโบราณคดีมีมากในงานค้นคว้าของนักวิชาการเมืองปทุมฯ ได้แก่ คุณทองคำ พันนัทธี กับ คุณวีรวัฒน์ วงศ์ศุปไทย
นอกจากจะมีพระพุทธรูปหินทรายยุคต้นอยุธยาจำนวนหนึ่งอยู่ในวัดสองพี่น้อง กับวัดป่างิ้ว เมื่อเร็วๆ นี้ยังมีชิ้นส่วนจำนวนไม่น้อยเพิ่งพบ มีผู้เก็บรวบรวมไว้ที่วัดชินวราราม ต. บางขะแยง อ. เมือง จ. ปทุมธานี
เมืองเก่าก่อนยุคสามโคก
ทุ่งพญาเมือง เป็นหลักฐานสำคัญพัฒนาการของชุมชนบ้านเมืองก่อนยุคอยุธยา ไม่ใช่อยุธยาลอยลงมาจากสวรรค์
นอกจากนั้น ยังเป็นหลักฐานแสดงให้เห็นชุมชนเมืองยุคอยุธยากระจัดกระจายอยู่สองฝั่งแม่น้ำเจ้าพระยาจนถึงบางกอก, คลองเตย, พระประแดง ฯลฯ
ท้องถิ่นสามโคก ปทุมธานี เน้นชุมชนมอญ เลยไม่สนับสนุนทุ่งพญาเมือง ที่ผมคิดว่าสำคัญมากๆ และเป็นรากเหง้าเก่าแก่แท้จริงของสามโคกที่มีสมัยหลัง
