ผู้สื่อข่าว”มติชน”รายงานจากกรุงมะนิลา ประเทศฟิลิปปินส์ เมื่อวันที่ 13 พฤศจิกายน ว่าการประชุมสุดยอดอาเซียนครั้งที่ 31 และการประชุมอื่นๆ ที่เกี่ยวข้องได้เริ่มต้นขึ้นแล้วอย่างเป็นทางการ โดยในการประชุมเต็มคณะของผู้นำอาเซียนในช่วงเช้าได้มีการหารือถึงประเด็นภายในของอาเซียน ซึ่งหนึ่งในประเด็นที่เป็นที่จับตาคือสถานการณ์ความวุ่นวายในรัฐยะไข่ของพม่า
อย่างไรก็ดีบรรยากาศการหารือในภาพรวมเป็นไปด้วยดี ไม่ได้มีประเทศใดออกมาแสดงท่าทีกดดันพม่า แต่ได้พูดกันกว้างๆ ว่าปัญหารัฐยะไข่จะต้องได้รับการแก้ไขอย่างเป็นรูปธรรมโดยเร็ว เพราะหากทิ้งไว้นานจะส่งผลกระทบต่อภูมิภาค และยังอาจเป็นช่องทางให้ลัทธิสุดโต่งเผยแพร่แนวคิดในพื้นที่ได้ ซึ่งนางออง ซาน ซูจี ที่ปรึกษาแห่งรัฐและรัฐมนตรีต่างประเทศพม่า เห็นว่าการจัดการกับลัทธิก่อการร้ายและลัทธิสุดโต่งในภูมิภาค ถือเป็นสิ่งท้าทายที่อาเซียนจะต้องปรับตัวและร่วมมือกัน และเห็นถึงความจำเป็นที่จะต้องมีการแลกเปลี่ยนข้อมูลข่าวกรองเกี่ยวกับการก่อการร้ายระหว่างกันด้วย
ซูจีกล่าวว่าพม่าพร้อมที่จะร่วมมือกับอาเซียน และเข้าใจดีว่าคำแนะนำของประเทศสมาชิกอาเซียนต่อกรณีรัฐยะไข่เกิดจากความจริงใจที่อยากจะช่วยแก้ไขปัญหา ทั้งนี้ทางพม่าได้ตั้งคณะกรรมการโดยมีรัฐมนตรีด้านสังคมเป็นประธานเพื่อดำเนินการตามคำแนะนำของคณะทำงานที่นำโดยนายโคฟี อันนัน ต่อกรณีเรื่องการให้ความช่วยเหลือและส่งกลับผู้ลี้ภัยในรัฐยะไข่ โดยพม่าพร้อมที่จะดำเนินการเชิงรุกเพื่อให้การดำเนินการตามคำแนะนำดังกล่าวเกิดผลที่เป็นรูปธรรม
ส่วนประเด็นการรับตัวผู้ลี้ภัยในบังกลาเทศกลับพม่านั้น ซูจีระบุว่าขณะนี้พม่ากำลังเจรจากับบังกลาเทศเพื่อยกร่างและหาทางลงนามในเอ็มโอยูเพื่อแก้ไขปัญหาให้มีการส่งกลับผู้ลี้ภัย ซึ่งหากสามารถลงนามได้เมื่อไหร่ การส่งกลับผู้ลี้ภัยก็น่าจะสามารถดำเนินการได้ภายใน 3 สัปดาห์หลังจากนั้น
