มีคนถามผมว่า พระแต่งเพลงโต้ตอบกันได้หรือ ผมตอบว่า อ้าว ทำไมล่ะ มีปัญหาอะไรหรือ มีสิ มีศีลห้ามไว้มิใช่หรือว่า ห้ามพระเกี่ยวข้องกับเพลงดนตรีอะไรเหล่านี้ ครับเมื่ออ้างหลักฐานก็ต้องยกมาให้ดูกันเพื่อหายสงสัย
ศีลข้อ 7 มีว่า “นัจจะคีตะวาทิตะวิสูกะทัสสะนา เวระมะณีสิกขาปะทังสะมาทิยามิ” (เราขอสมาทานสิกขาบทคือการงดเว้นจากฟ้อนรำ ขับร้อง ประโคมดนตรี และดูการละเล่นต่างๆ)
ถ้าดูตามนี้ห้ามพระ (หรือคนที่ถือศีล 8) เกี่ยวข้องกับเพลงจริง แต่เกี่ยวข้องในฐานเป็นคนร้องเอง เพียงนึกสนุกจะแต่งเพลงธรรมะสักเพลงสองเพลงก็ไม่น่าจะผิดอะไร
เชื่อไหม พระพุทธเจ้าพระองค์ยังทรงเคยแต่งเพลงโต้ตอบมาแล้ว “ไม่เชื่อ” เสียงใครไม่รู้สวนทันที เอ้า ไม่เชื่อ ผมจะเล่าให้ฟัง
ณ ลุ่มแม่น้ำคงคา มีมนุษย์เผ่านาคาอาศัยอยู่ ราชาของพวกนาคาได้แต่งเพลงปริศนาให้ธิดาของตนขับร้อง ล่องเรือไปตามลำน้ำ ร้องท้าทายให้คนตอบดูเหมือนประกาศด้วยว่า ถ้าหนุ่มคนใดแต่งเพลงโต้ตอบที่ไพเราะพอๆ กันและไขปริศนานั้นได้ถูกต้อง ราชาพวกนาคจะยกธิดาให้เป็นคู่ครอง
เหตุการณ์ผ่านไปเป็นเดือนเป็นปี ไม่มีหนุ่มหน้าไหนแต่งเพลงแก้ได้ เพลงที่ธิดานาคราชขับร้องนั้นมีใจความสั้นๆ ว่า
กิงสุ อะธิปะตี ราชา เป็นใหญ่ชนิดไหนจึงชื่อว่าพระราชา
กิงสุ ราชา ระชัสสิโร พระราชาชนิดไหนที่พระเศียรเปื้อนฝุ่น
กะถังสุ วิระโช โหติ พระราชาชนิดไหนไม่เปื้อนฝุ่น
กะถัง พาโลติ วุจจะติ คนชนิดไหนเรียกว่าคนพาล
เกนัสสุ วุยหะตี พาโล คนพาลถูกกระแสน้ำชนิดไหนพัดไป
กะถัง นุทะติ ปัณฑิโต บัณฑิตจะบรรเทาเบาบาง
โยคักเขมี กะถัง โหติ แก้ไขตนให้ปลอดภัยได้อย่างไร
ตัง เม อักขาหิ ปัณฑิโต ใครที่คิดว่าเก่งช่วยตอบฉันที
นักเพลงฉ่อยเพลงบอก นักกลอนประตูหน้าต่างสารพัดประเภททั้งหนุ่มและแก่ เห็นธิดานาคราชสวยหยดย้อยหยาดเยิ้ม ก็อยากจะได้มาครอบครองบ้าง จึงแต่งเพลงแก้ไปตามสติปัญญาของตน แต่ก็ถูกเธอปฏิเสธหมดว่าใช้ไม่ได้
ช่วงเวลานั้น พระพุทธเจ้าเสด็จผ่านไปทางนั้นพอดี ทรงแต่งเพลงแก้มอบให้ เด็กหนุ่มคนหนึ่งไปขับตอบปรากฏว่า เป็นที่พออกพอใจของราชาพวกนาคและธิดาของท้าวเธอเป็นอย่างมาก จนกลายเป็น “ฮู๊เบ๊” (พระราชบุตรเขย) ในที่สุด โชคดีอะไรเช่นนั้น
เพลงพระพุทธเจ้านิพนธ์บทนั้นมีว่า
ฉัทวาราธิปะดี ราชา เป็นใหญ่เหนือทวารทั้งหกเรียกว่าพระราชา
ระชะมาโน ระชัสสิโร พระราชาที่มากราคะชื่อว่ามีพระเศียรเปื้อนฝุ่น
อะระชัง วิระโช โหติ พระราชาที่ไม่มากราคะชื่อว่าไม่เปื้อนฝุ่น
ระชัง พาโลติ วุจจะติ คนที่มากราคะเรียกว่าคนพาล
โอเฆนะ วุยหะตี พาโล คนพาลถูกกระแสกิเลสพัดไป
โยคา นุทะติ ปัณฑิโต บัณฑิตบรรเทากิเลสได้ด้วยความพากเพียร
สัพพะโยคะวิสังยุตโต แก้ไขตนให้พ้นกิเลสรึงรัดใจทุกชนิด
โยคักเขมีติ วุจจะติ จึงนับว่าทำตนให้ปลอดภัยได้จริง
หลักฐานพระไตรปิฎกหลายแห่งพูดถึงพระพุทธองค์ทรงแต่งกวีโต้ตอบบุคคลต่างๆ (ดังกวีโต้ตอบคนเลี้ยงโคชื่อธนิยะ เป็นต้น) จะว่าไปแล้วก็คือบทเพลงนั่นเอง เรื่องเหล่านี้ พระพุทธองค์ทรงกระทำบ่อยๆ เพราะเป็นวิธีการชักจูงคนเข้าหาธรรมะที่ดีวิธีหนึ่ง ถ้าศิษย์ตถาคตบางรูปจะแต่งเพลงธรรมะขึ้นมาบ้างก็ไม่ควรไปว่าท่าน
