หมายเหตุ – นักวิชาการวิเคราะห์ประเด็นนายทักษิณ ชินวัตร อดีตนายกรัฐมนตรี ประกาศเดินทางกลับไทยวันที่ 10 สิงหาคม
ผศ.ปฐวี โชติอนันต์
อาจารย์คณะรัฐศาสตร์ มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี
ก ารประกาศกลับบ้านของนายทักษิณ วันที่ 10 สิงหาคม 2566 นี้กำลังเป็นที่ถกเถียงในสังคมอย่างมากว่าจะเกิดอะไรขึ้นต่อไป บางคนอาจจะคิดว่านายทักษิณต้องการกลับมาเลี้ยงหลานและมางานศพคนขับรถคนสนิท ตามที่นายทักษิณให้สัมภาษณ์หลายครั้ง อย่างไรก็ตาม หลายคนคิดว่า การประกาศกลับบ้านของนายทักษิณช่างตรงกับจังหวะที่พรรคก้าวไกล (ก.ก.) ไม่ได้เก้าอี้ประธานสภา และพรรค พท.กำลังหาเสียงสนับสนุนเพื่อจัดตั้งรัฐบาล ดังนั้น รอบนี้ต้องเกี่ยวข้องกับเกมการเมืองในการจัดตั้งรัฐบาลของพรรค พท.อย่างแน่นอน โดยการกลับบ้านของนายทักษิณนั้นมีข้อดีอย่างน้อย 3 ประการ
1.มีคดีทางการเมืองติดตัวเป็นจำนวนมาก มีโอกาสได้กลับมาประเทศไทยที่เป็นบ้านเกิดของเขา ดังนั้น นักโทษคดีการเมืองคนอื่นๆ ที่หนีภัยเผด็จการออกไปอยู่นอกประเทศมีสิทธิที่จะกลับเข้ามาในประเทศของตนเองด้วย ที่สำคัญเขาเหล่านั้นต้องได้รับการปฏิบัติดูแลและเป็นมาตรฐานเดียวกันกับนายทักษิณ
2.ที่ผ่านมาทั้งกลุ่มคนที่ไม่ชอบคุณทักษิณ เช่น กลุ่มพันธมิตรประชาชนเพื่อประชาธิปไตย หรือกลุ่มคณะกรรมการประชาชนเพื่อการเปลี่ยนแปลงประเทศไทยให้เป็นประชาธิปไตยที่สมบูรณ์อันมีพระมหากษัตริย์ทรงเป็นประมุข (กปปส.) มีการเรียกร้องให้นายทักษิณกลับมาเมืองไทยตลอด ผมคิดว่าการกลับมาเมืองไทยรอบนี้จึงเป็นการเข้ามาพิสูจน์ความบริสุทธิ์ของตนตามกระบวนการยุติธรรมในชั้นศาล ที่สำคัญทำให้กลุ่มคนที่ไม่ชอบนายทักษิณเองสงบและหมดข้ออ้างในข้อกล่าวหาเมื่อเขาเข้าสู่กระบวนการยุติธรรม สิ่งนี้เป็นข้อดี
3.การกลับมาของนายทักษิณยังทำให้ประชาชนส่วนใหญ่เห็นได้อย่างชัดเจนว่า นายทักษิณจะกลับมาแล้วเลิกเล่นการเมืองเหมือนที่ชอบให้สัมภาษณ์ หรือนายทักษิณกลับมาเพื่อคุมเกมในพรรค พท.ที่ตอนนี้แบ่งเป็นหลายกลุ่มและความคิดเห็นไม่ตรงกัน เขากลับมาเป็นศูนย์รวมให้คนในพรรค พท. ประสานงานกับกลุ่มการเมืองต่างๆ ในการช่วยพรรค พท.จัดตั้งรัฐบาลหลังจากนี้เนื่องจากการอยู่ในเมืองไทยนายทักษิณจะสามารถเห็นบริบทความเปลี่ยนแปลง กระแสสังคม และสามารถพูดคุยกับกลุ่มการเมืองต่างๆ ได้ง่ายกว่าอยู่ที่ต่างประเทศ
อย่างไรก็ตาม ถ้าถามถึงข้อเสียคิดว่าเราต้องดูเงื่อนไขของการกลับมา ถ้าการกลับมาทำให้พรรค พท.สามารถตั้งรัฐบาลร่วมกับพรรคพลังประชารัฐ (พปชร.) พรรครวมไทยสร้างชาติ (รทสช.) พรรคภูมิใจไทย (ภท.) หรือพรรคประชาธิปัตย์ (ปชป.) เป็นต้น มากกว่านั้น มีการผลักพรรค ก.ก.ที่ได้รับเสียงจากประชาชนในการเลือก ส.ส.มาเป็นอันดับหนึ่งไปเป็นฝ่ายค้าน จุดนี้อาจจะทำให้รูปขบวนของประชาธิปไตยนั้นเดินถอยหลัง การกลับมาของนายทักษิณจากการถูกโยงไปกับเรื่องดีลลับต่างๆ ที่มีข่าวออกมาก่อนหน้า
ผลเสียข้อที่สองคือ ถ้าเป็นลักษณะที่กล่าวมาข้างต้น มวลชนที่สนับสนุนพรรค พท.บางส่วนที่ให้ความสำคัญกับพรรคในเรื่องการต่อสู้เพื่ออุดมการณ์ประชาธิปไตยมาตลอด เคยผ่านการสังหารโหดคนเสื้อแดงใน พ.ศ.2553 และยังเชื่อในฝีมือการพัฒนาเศรษฐกิจของทีมงานพรรค พท. อาจจะมีการย้ายข้างมาสนับสนุนพรรคที่ยืนหยัดในเรื่องหลักการและอุดมการณ์ประชาธิปไตยมากขึ้น มากกว่านั้น เหตุการณ์เหล่านี้อาจจะทำให้มวลชนของทั้งสองพรรคมีการแบ่งแยกกันอย่างชัดเจน พรรค พท.คือกลุ่มคนที่ให้ความสำคัญกับเศรษฐกิจและปากท้องเป็นหลัก ส่วนพรรค ก.ก.นั้นมวลชนให้การสนับสนุนทางด้านอุดมการณ์ทางการเมือง
ถ้าเป็นไปตามเงื่อนไขข้างต้นอาจจะต้องแยกจากกันซึ่งจะทำให้พลังของมวลชนในการผลักดันประชาธิปไตยไปข้างหน้านั้นลดลง เลวร้ายกว่านั้นมวลชนทั้งสองฝั่งจากที่เคยอยู่ด้วยกัน เดินไปในถนนประชาธิปไตยด้วยกันอาจจะทะเลาะกันเองเพราะมองกันคนละมุมคนละจุดยืนในการสนับสนุนพรรค โดยมีพลังของฝ่ายอำนาจนิยมคอยยืนดูและรอซ้ำอยู่ก็เป็นได้
ผลเสียข้อสุดท้าย ผมคิดว่า ถ้าการกลับบ้านของนายทักษิณเกี่ยวข้องกับดีลลับและการผลักพรรค ก.ก.ไปเป็นฝ่ายค้าน นายทักษิณและพรรค พท.จะต้องเจอม็อบจำนวนไม่น้อยบุกไปหาที่หน้าที่ทำการพรรคเรียกร้องให้พรรคแสดงจุดยืนให้ชัดเจนตอนนี้มีบางกลุ่มเริ่มเคลื่อนไหวทำการประท้วงที่หน้าพรรค พท.แล้ว แต่ถ้าพรรค พท.และนายทักษิณยังแสดงให้ประชาชนผู้ที่สนับสนุนอยู่ตอนนี้ หรือเคยสนับสนุนในอดีตเห็นได้อย่างชัดเจนว่าพรรคและนายทักษิณมีจุดยืนต่อประชาธิปไตยอย่างไร พวกเขาอาจจะต้องเจอการประท้วงขนาดที่ใหญ่ขึ้น
การตอบโต้ต่างๆ ของมวลชนจะรุนแรงขึ้นก็เป็นไปได้ อย่าลืมว่าคนรักแรง เวลาเกลียดก็เกลียดแรงเช่นเดียวกัน สิ่งที่ผมพูดมาทั้งหมดเป็นการคาดเดาถึงความเป็นไปได้ที่จะเกิดขึ้นในอนาคตตามข้อมูลที่ปรากฏเป็นข่าว
ผศ.ดร.โอฬาร ถิ่นบางเตียว
อาจารย์ประจำคณะรัฐศาสตร์และนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยบูรพา
กรณีข่าวนายทักษิณ ชินวัตร จะเดินทางกลับประเทศไทย ผมมองว่าประชาชนได้เลือกตั้ง และมอบอำนาจให้กับนายทักษิณไปเรียบร้อยแล้ว ในการจัดตั้งรัฐบาล ทำให้การจัดตั้งรัฐบาลนั้นดุลอำนาจอยู่ที่นายทักษิณ ส่วนการแลกเปลี่ยนนั้นอยู่ที่กลุ่มชนชั้นนำ มองไปแล้วกลุ่มชนชั้นนำเกิดความกังวลใจ กับภัยคุกคามใหม่คือพรรค ก.ก. จึงมีความจำเป็นที่จะต้องประนีประนอมกับนายทักษิณ แบบไม่มีทางเลือก เพราะ พล.อ.ประวิตร วงษ์สุวรรณ รองนายกรัฐมนตรี พล.อ.ประยุทธ์ จันทร์โอชา นายกรัฐมนตรี ไปต่อไม่ได้ จึงต้องพึ่งพาพรรคที่มีความชอบธรรมทางการเมือง ขณะนี้คือพรรค พท. ที่สำคัญอยู่ภายใต้อิทธิพลของนายทักษิณ ซึ่งเป็นความร่วมมือของกลุ่มชนชั้นนำของไทยด้วย
หากอำนาจไปอยู่ที่นายทักษิณ ผมมองว่าสถานการณ์ในอนาคตอยู่ที่การดีลกันว่า นายทักษิณรวมทั้งแกนนำทางการเมือง และนายธนาธรจึงรุ่งเรืองกิจ ประธานคณะก้าวหน้า จะออกมาในรูปไหน ขณะนี้ผมมองได้ 3 โมเดล หรือ 3 ฉากทัศน์คือ 1.พรรค พท.ยังร่วมกับ 8 พรรค และมีพรรค ก.ก.อยู่ด้วย จะไปเชิญพรรค ภท. พรรคชาติไทยพัฒนา (ชทพ.) มาร่วม อาจทำให้มวลชนของพรรค ก.ก.รับได้ในระดับหนึ่ง แต่นโยบายของพรรค ก.ก.อาจจะต้องลดทอนลงไป แต่อยากตั้งคำถามชนชั้นนำ กองทัพ ข้าราชการจะรับได้ไหม ถ้าพรรค พท.ยังอยู่ตรงนี้ และอาจจะทำให้อำนาจการต่อรองของนายทักษิณลดลงไป
2.นายทักษิณกับพรรค พท.ฉีก MOU มาตั้งรัฐบาลร่วมกับอีกฟากหนึ่งคือ 188 เสียง และร่วมกับ ส.ว.ก็สามารถจัดตั้งรัฐบาลได้ แต่ประเด็นนี้อาจจะทำให้มวลชนพรรค ก.ก.และ 8 พรรคการเมือง รับไม่ได้กับการที่พรรค พท.ตระบัดสัตย์ จะต้องมีราคาที่จะต้องจ่ายสูงไปด้วย ในการแก้ปัญหานายทักษิณจะต้องรีบทำนโยบายออกมาให้ไวที่สุด หรือทางเลือกที่ 3 ในลักษณะปรองดองคือ ตั้งรัฐบาลคล้ายกับการตั้งรัฐบาลแห่งชาติ โดยมีทุกพรรคการเมืองเข้าร่วมกันยกเว้น พรรค ปชป.และพรรค รทสช. ให้เป็นพรรคฝ่ายค้านหลอกๆ จะทำให้ความขัดแย้งลดลง แต่ต้นทุนของพรรค ก.ก.จะสูงมาก เพราะจะต้องลดเงื่อนไขตามนโยบายทั้งหมด ในการเข้าร่วมรัฐบาล
การที่นายทักษิณกลับไทยจะส่งผลดีกับพรรค พท.ไหมนั้น ผมมองหากนายทักษิณไม่กลับไทยเที่ยวนี้ ก็ไม่มีโอกาสกลับมาแล้ว รวมทั้งหากพรรค พท.ต้องการข้ามขั้ว มีราคาจะต้องจ่ายสูงมาก แต่ถ้าหากเอานายทักษิณกลับมา ภาพจำของนายทักษิณ คนมีความรู้ ความสามารถ จะเป็นหลักประกันได้ว่าพรรค พท.จะต้องรีบเร่งทำนโยบายให้ไวที่สุด มีคนด่าก็ด่าไป หรือวิพากษ์วิจารณ์ก็ว่ากันไป หากรีบออกนโยบายก็จะเป็นการเยียวยาปัญหาปากท้องประชาชนให้ไว เพื่อลดแรงเสียดทานของสังคม และชัดเจนมากที่นายทักษิณให้สัมภาษณ์ทางสื่อออนไลน์ว่า รัฐบาลพรรค พท.จัดตั้งแล้วจะรีบแก้ไขปัญหาในจุดนี้เลย
หากกล่าวถึงคนเสื้อแดง โดยเฉพาะคนที่รักนายทักษิณ ก็มีกำลังใจในการต่อสู้กับสีส้มและด้อมส้ม ที่สำคัญไม่ใช่เรื่องของคนเสื้อแดงฝ่ายเดียว แต่ยังเป็นจุดสมดุลระหว่างเหลืองกับแดงที่ขัดแย้งกันมานาน หากถามชอบกันไหม คงไม่ชอบกัน แต่ต่างฝ่ายต่างมีศัตรูคนเดียวกันก็คือสีส้ม ทำให้ทั้งเหลืองและแดงร่วมมือกันเป็นพันธมิตรชั่วคราว รวมทั้งชนชั้นนำของไทยก็เห็นด้วยช่วงที่นายทักษิณกลับมาเป็นช่วงที่โหวตนายกฯ การที่พรรค พท.โหวตนายกฯครั้งนี้ หากมองในเรื่องรายจ่ายที่สูงมากคือ มวลชนที่รู้สึกผิดหวัง ถ้านายทักษิณเลือกเกม หรือเงื่อนไข หรือฉากทัศน์ที่จำเป็นจะต้องโยกข้ามฝั่ง พรรค พท.จะมีผลกระทบต่อการเลือกตั้งครั้งหน้า ดังนั้นพรรค พท.จะต้องเร่งทำนโยบายออกมาแก้เกมให้ไว รวดเร็ว และมีประสิทธิภาพสูงสุด รวมทั้งต้องรีโนเวตพรรคใหม่ หากไม่มีการทำอะไรให้พร้อมไว้การเลือกตั้งครั้งหน้าจะเป็นของพรรคก้าวไกล 100 เปอร์เซ็นต์
ในความเป็นจริงสถานการณ์การเมืองเป็นแบบนี้ พรรค ก.ก.น่าจะสร้างเงื่อนไขการต่อรองที่แหลมคม เพื่อหวังคะแนนเสียงในการเลือกตั้งครั้งหน้า โดยไปเป็นฝ่ายค้าน จะดีกว่าเพราะมีชั้นเชิง ดีกว่าไปเป็นฝ่ายค้านจากความขัดแย้งทางการเมือง จึงอยากจะตอกย้ำในเรื่อง ถอยได้ รุกเป็น ถอยเป็น รุกได้ ก็ต้องมีชั้นเชิงกลยุทธ์ อาทิ ยอมปิดสวิตช์ ส.ว. แต่รัฐบาลใหม่จะต้องทำเรื่องนโยบายเกี่ยวกับการนิรโทษกรรม นักโทษทางการเมืองที่ลี้ภัยไปต่างประเทศ ซึ่งไม่ได้หมายถึงนายทักษิณ แต่หมายถึงทุกผู้ทุกคนที่ต้องลี้ภัยการเมือง รวมทั้งเสนอให้มีการร่างรัฐธรรมนูญฉบับใหม่ และขอให้ติดตามการทุจริตคอร์รัปชั่นของตำรวจ โดยเสนอเงื่อนไขไปแล้ว และถอยออกมาจะทำให้คะแนนนิยมอยู่ที่พรรค ก.ก.ตลอด
การโหวตนายกรัฐมนตรีกับช่วงกลับมาของนายทักษิณอยู่ห้วงเดียวกัน ผมมองว่าถ้าไม่หักกัน หรือหลอกนายทักษิณมาติดคุก มีโอกาสเป็นไปได้สูงที่แคนดิเดตนายกฯจะต้องเป็นของพรรค พท. เชื่อว่านายทักษิณคงไม่ยอมให้พรรคการเมืองอื่นมาเป็นนายกฯเพราะจะต้องถือครองอำนาจเพื่อต่อรองทางการเมือง การจัดตั้งรัฐบาลของพรรค พท.สูตรสำเร็จที่จะเป็นไปได้ ผมมองว่าตามสถานการณ์การเมืองของไทยในขณะนี้คือ ต้องฉีก MOU หรือประกาศเลิก MOU แล้วมาจับขั้วกับ 188 เสียง มีโอกาสเป็นไปได้มากที่สุด หรือกล่าวง่ายๆ สูตรการจัดตั้งรัฐบาลสูตรไหนก็ได้ แต่ต้องไม่มีพรรค ก.ก.
