สุจิตต์ วงษ์เทศ : เมืองแกลง ระยอง ชาวชอง ก็บรรพชนไทย

เมืองแกลง ระยอง มีประวัติศาสตร์ท้องถิ่นเกี่ยวข้องอย่างสำคัญต่อประวัติศาสตร์กรุงธนบุรีและกรุงรัตนโกสินทร์ เทศบาลตำบลเมืองแกลงพิมพ์หนังสือบอกความเป็นมา 2 เล่ม ได้แก่

เมืองแกลงของเรา เมืองเก่าบรรพชน (พิมพ์ครั้งแรก พ.ศ. 2546) และ 100 ปี บ้านตลาดสามย่าน (พ.ศ. 2451-2551) เมืองแกลง (พิมพ์ครั้งแรก พ.ศ. 2552)

เพิ่งรู้ว่ามีหนังสือเมืองแกลง เมื่อไม่กี่วันนี้เอง เลยไหว้วานพรรคพวกสั่งซื้อทางโทรศัพท์ รุ่งขึ้นได้รับครบสองเล่ม เปิดอ่านทันทีอย่างกระหาย เลยรู้หลายอย่างว่าผมเองผิวเผินและผิดพลาดมากเกี่ยวกับข้อมูลความรู้เรื่องเมืองแกลง ต้องแก้ไขเปลี่ยนแปลงใหม่ทั้งหมดซึ่งมีหลายเรื่อง ดังนี้

แกลง (ในชื่อเมืองแกลง, อ. แกลง) หมายถึงปลาดุก (กลายคำจากภาษาชองว่า กะแล่ง) เข้ากันได้กับชื่อบ้านกร่ำ บางคนแปลว่า แหวน ซึ่งไม่น่าเชื่อ แต่ผมเคยบอกว่ามาจากคำอื่นก็ไม่น่าเชื่อเช่นกัน ต้องยกเลิก

กร่ำ (ในชื่อบ้านกร่ำ) หมายถึงที่ล่อปลาเพื่อจับปลาในน้ำ (มีอธิบายในพจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน) เข้ากันได้กับชื่อเมืองแกลง

ประแส (ในชื่อบ้านประแส, ปากน้ำประแส) หมายถึงทุ่งนา (กลายคำจากภาษาชองว่า แซ) แต่ปัจจุบันเหมาว่ามาจากกระแสร์ เลยเขียนประแสร์

ภาษาชอง เป็นภาษาของชาวชอง พูดตระกูลภาษามอญ-เขมร (ชื่อบ้านนามเมืองจำนวนหนึ่งในเขต อ. แกลง จ. ระยอง) ประชากรดั้งเดิมของพื้นที่ฝั่งตะวันออก ต่อมากลายตนเป็นไทย พูดภาษาไทย สำเนียงดั้งเดิม (เหน่อระยอง) นับเป็นบรรพชนกลุ่มหนึ่งของไทยและระยอง

เมืองแกลง 2 เล่มของเทศบาลตำบลเมืองแกลง เป็นแหล่งข้อมูลเบื้องต้นดีมากและหนักแน่นที่เหมาะใช้จัดตั้ง มิวเซียมท้องถิ่นหรือพิพิธภัณฑ์ท้องถิ่น บอกความเป็นมาของเมืองแกลงโดยจัดแสดงด้วยภาพถ่าย, ภาพเขียน, แผนที่, วัตถุสิ่งของเท่าที่มีและหาได้ ฯลฯ [ไม่จัดเป็นห้องเก็บของเก่าแบบพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติกรมศิลปากร]

เมืองแกลงมิวเซียมบอกความเป็นมาของเมืองแกลง, เมืองประแส, แม่น้ำประแส ฯลฯ เรื่องอื่นๆ ที่เกี่ยวข้อง ได้แก่ คนพื้นเมืองดั้งเดิม (ชอง, มลายู ฯลฯ) รวมถึงสังฆราชชื่น สมัยพระเจ้าตาก และสุนทรภู่เกี่ยวข้องการเมืองระหว่างราชธานีกับเมืองแกลงที่ยังขบไม่แตกอีกมาก

เป็นแหล่งกิจกรรมร่วมสมัยของชุมชนและแหล่งแลกเปลี่ยนเรียนรู้สารพัน เพื่อ “รู้เขา รู้เรา รู้เท่าทันโลก? (ไม่เป็นแหล่งศักดิ์สิทธิ์ตายซากแบบพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ)

ที่เขียนมานี้ด้วยความไม่รู้ว่ามีแล้วหรือยังไม่มีเมืองแกลงมิวเซียม? ถ้ามีแล้วกรุณาบอกด้วย ผมจะรีบไปขอดูพรุ่งนี้

เกาะติดทุกสถานการณ์จาก Line@matichon ได้ที่นี่