| ที่มา | อาทิตย์สุขสรรค์ มติชนรายวัน |
|---|---|
| ผู้เขียน | นฤตย์ เสกธีระ [email protected] |
| เผยแพร่ |
ทุกประเทศทุกครอบครัวล้วนอยากมีสมาชิกเป็นคนใฝ่ดี
จากกรณีโศกนาฏกรรมที่จังหวัดนครราชสีมา มีนักจิตวิทยาให้ความรู้ไว้
เป็นความรู้ที่เรียกว่า “โครงสร้างบุคลิกภาพ” ที่ประกอบด้วย อิด อีโก้ และซุปเปอร์อีโก้ (ID EGO SUPEREGO)
ขยายความตามคำอธิบายได้ว่า มนุษย์มีความต้องการที่เรียกว่า “อิด” ติดตัวมา
เข้าใจว่าจะหมายถึง โลภ โกรธ หลง ตามหลักพุทธศาสนา
แต่มนุษย์ก็เป็นเผ่าพันธุ์ที่มีการขัดเกลาจิตใจด้วยหลักศีลธรรมจรรยา เรียกว่ามี “ซุปเปอร์อีโก้” มาถ่วงรั้ง
ถ้ามนุษย์มีอิดมากจะนำความวิบัติมาเยือน จำเป็นต้องนำเอาซุปเปอร์อีโก้มาช่วยทำให้เกิดสมดุล
“อีโก้” นี่เองที่จะเป็นตัวประนีประนอม ผสมผสานอารมณ์ดิบกับอารมณ์ที่ขัดเกลา แล้วผลักดันพฤติกรรมอันดีงามออกมา
เมื่อใดที่มีอีโก้มาก มนุษย์จะแสดงพฤติกรรมที่เหมาะสมกับกาลเทศะอย่างมีเหตุผล
แต่ถ้าเมื่อใดอีโก้ขาดหาย ปล่อยให้อิดเข้าครอบงำ
มนุษย์มีโอกาสแปลงกายเป็นสัตว์โลกที่ขาดสติ พร้อมกระทำตามอำเภอใจ
ทำทุกอย่างเพื่อสนองความต้องการ โลภ โกรธ หลง ของตัวเอง
ทำได้ทุกอย่างแม้แต่การฆ่าฟันล้างผลาญชีวิตกัน
ตัวถ่วงดุลที่เรียกว่า “อีโก้” นี้น่าจะหมายถึง “สัมมาสติ” ตามหลักพุทธศาสนา
สัมมาสติที่ประกอบด้วย “สติ” และ “สัมปชัญญะ” แยกความหมายคือ สติ หมายถึง การระลึกรู้ และสัมปชัญญะ หมายถึง การรู้ตัว
รวมๆ หมายถึง การรู้ตัวว่าจะทำอะไร กำลังทำอะไร และทำแล้วจะเกิดอะไรขึ้น
การจะมีอีโก้ หรือสติสัมปชัญญะ จำเป็นต้องมีการฝึก
ผู้ที่ผ่านการฝึก และสามารถนำเอาไปใช้ในชีวิตประจำวันได้
ย่อมกลายเป็นผู้ “ใฝ่ดี”
ขณะนี้สังคมไทยกำลังเผชิญหน้ากับผู้ที่ขาดสติสัมปชัญญะมากขึ้นเรื่อยๆ
อาการขาดสติสัมปชัญญะของ จ.ส.อ.ผู้ก่อคดีนั้น ได้สร้างความน่าสะพรึงกลัวให้เกิดขึ้นในวันก่อน
ความจริงแล้ว ทหาร ตำรวจและเจ้าหน้าที่ที่ใช้อาวุธ มีการฝึกสติเพื่อป้องกันความวิบัติอยู่ตลอดเวลา
แต่ไม่ทราบว่ากรณีของ จ.ส.อ.คนนี้ ทำไมสติจึงขาด ปล่อยให้อิดมีอิทธิพลเหนือ กระทั่งลงมืออำมหิตเช่นนั้น
เหตุการณ์ จ.ส.อ.ก่อเหตุนั้น เกิดขึ้นและสิ้นสุดภายในเวลา 19 ชั่วโมง
แต่ดูเหมือนว่าการขาดสติสัมปชัญญะยังปรากฏให้เห็นต่อเนื่อง
วันถัดมาหลังเกิดเหตุ มีผู้ขาดสติสัมปชัญญะอีกจำนวนหนึ่ง
เพียงแต่ไม่ได้กระทำการรุนแรงไล่ฆ่าเหมือนดั่งเช่น จ.ส.อ.
หากเป็นการกระทำอื่นๆ ที่สนองตอบ “อิด” ของตัวเอง กระทำผ่านทางช่องทางต่างๆ โดยเฉพาะสื่อโซเชียล
และถ้าย้อนพิจารณากลับไปก่อนหน้าเหตุการณ์เศร้าที่โคราชจะเกิดขึ้น
จะพบว่าอาการของคนขาด “สติสัมปชัญญะ” นั้นปรากฏให้เห็นอยู่เนืองๆ
ที่สัมผัสได้ชัดแจ้งคือ กลุ่มคนที่ถ่ายทอดความเกลียดชังออกมา
ยุยง ปลุกปั่น อยากเห็นความวิบัติเกิดขึ้นแก่ผู้ที่เป็นอริ
ทั้งๆ ที่เมืองไทยเป็นเมืองพุทธ มีคำสอนของพระพุทธองค์เป็นแนวทางที่ดีงาม
ไทยมีสาวกของพระพุทธเจ้าที่พร้อมอธิบาย “สัจจะ” ในพระธรรม
ทุกๆ เทศกาลสำคัญ ทุกคนล้วนมีโอกาสได้สดับฟังธรรมะ
พุทธศาสนิกชนรู้ว่า ศีล 5 คือข้อควรละเว้นพื้นฐานที่ควรปฏิบัติ
ละเว้นการฆ่า ละเว้นลักทรัพย์ ละเว้นประพฤติผิดในกาม ละเว้นการโกหก ละเว้นสุรายาเมา
แต่ดูเหมือนสังคมยังคงมีทุกอย่างปรากฏให้เห็น
มีการฆ่า มีการลักขโมย มีการข่มขืน มีการโกหก พูดจาส่อเสียด ด่าทอ แดกดัน รวมทั้งการเสพสุรายาเมา
การละเมิดศีล 5 สามารถรับทราบได้จากสังคมโซเชียลที่นำเรื่องราวมาถ่ายทอดทุกวัน
แม้แต่คนที่มักจะหยิบยกเอาเรื่องความดีขึ้นมาสั่งสอน
พอถึงเวลาที่ตัวเอง “หลุด” ความรู้สึก และพฤติกรรมละเมิดศีลก็เกิดขึ้น
ทุกอย่างน่าจะเป็นไปตามหลักจิตวิทยา ที่เมื่อ “อีโก้” ขาดหาย “อิด” ก็บังเกิด
หรือจะยกเอาคำพุทธที่ว่า เมื่อ “สติสัมปชัญญะ” ขาดผึง “โลภ โกรธ หลง” ก็สำแดงความรุนแรง
ดังนั้น หากทุกประเทศและทุกครอบครัวต้องการสมาชิกที่ใฝ่ดี
การให้ความสำคัญกับ “สติสัมปชัญญะ” น่าจะเป็นสิ่งที่ไม่ควรละทิ้ง
การฝึกให้ตัวเองมี “หิริโอตตัปปะ” คือ เกรงกลัวต่อบาป ควรจะเป็นพื้นฐานของชีวิต
การละอายต่อการเบียดเบียนผู้อื่น การละอายต่อการกระทำผิดศีล 5 ควรจะเป็นพื้นฐานของชีวิต
เป็นพื้นฐานเพื่อเจริญสติให้ชีวิตประพฤติในทางใฝ่ดี
เริ่มต้นจากตัวเองจะประเสริฐสุด
สัปดาห์ที่ผ่านมา หลังเหตุการณ์ร้ายๆ เกิดขึ้น ได้ยินแต่เสียงสั่งสอนจากทั่วสารทิศ
ส่งสารมาด้วยความปรารถนาดี อยากให้ใฝ่ดี
แต่หลายคนก็เห็นๆ กันอยู่ว่า อิดยังชนะอีโก้ “โลภ โกรธ หลง” ยังมีชัยเหนือสติสัมปชัญญะ
การฝึกตนให้มีสติสัมปชัญญะจึงควรจะเกิดขึ้นกับทุกคน
เราเองต้องฝึกฝนเพื่อสามารถควบคุมอานุภาพของ “อิด”
“อิด” ที่มีอยู่ในตัวของมนุษย์ทุกคน
ทุกคนจึงมีโอกาสที่จะถูก “อิด” ครอบงำ ขณะเดียวกันทุกคนก็มีโอกาสรู้เท่าทัน “อิด”
ขอแค่รู้จักเจริญสติ มีสัมปชัญญะ รักษาศีล 5
รู้ว่าอะไรดี อะไรชั่ว ในทุกๆ การกระทำ
ถ้าสามารถใช้สัมมาสติควบคุมอิดภายในได้ สังคมก็จะอุดมไปด้วยสมาชิกที่ใฝ่ดี
เกาะติดทุกสถานการณ์จาก Line@matichon ได้ที่นี่
