“เมืองเก่าสงขลา” ในวันนี้โดดเด่นด้วยสถาปัตยกรรมสุดคลาสสิค อาคารโบราณกว่าสิบแห่งได้รับการแต่งแต้มสีสันจนกลายเป็นสตรีทอาร์ตเลื่องชื่อ ชุมชนพหุวัฒนธรรมอายุหลายศตวรรษแห่งนี้กลับมามีชีวิตชีวาอีกครั้ง ด้วยความร่วมมือของภาคส่วนต่างๆ ในสังคม จนยากจะเชื่อว่าเมืองเก่าแห่งนี้เคยเงียบเหงาจนผู้คนเรียกขานว่า “นครนอน” ได้อย่างไร
การอนุรักษ์ย่านเมืองเก่าสงขลาเป็นภารกิจที่ภาคส่วนต่างๆ ดำเนินการมาอย่างต่อเนื่อง นำโดยเทศบาลนครสงขลา ภาคีคนรักเมืองสงขลาสมาคม และมหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคล (มทร.) ศรีวิชัย ร่วมด้วยภาคเอกชน อาทิ บริษัท เชฟรอนประเทศไทยสำรวจและผลิต จำกัด ไม่ว่าจะเป็นการบูรณะอาคารโบราณไปจนถึงการจัดกิจกรรมเพื่อให้คนท้องถิ่นเห็นคุณค่าและความสำคัญของมรดกศิลปวัฒนธรรมท้องถิ่น พลิกฟื้นย่านเมืองเก่าให้กลายเป็นหนึ่งในสิ่งต้องห้ามพลาด เมื่อมาเยือนสงขลา
ผศ.ยงยุทธ หนูเนียม รักษาราชการแทนอธิการบดี มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคล (มทร.) ศรีวิชัย กล่าวว่า คนเรามักติดอยู่กับคำว่า “อนุรักษ์” ในความหมายของการห่อไว้ มีป้ายห้ามจับ ห้ามแตะ และมีเวลาดู แต่ชุดความคิดของเราคือต้องทำให้คนในชุมชนเข้าใจและเห็นคุณค่าใน “ต้นทุน” ทางประวัติศาสตร์และวัฒนธรรมที่ชุมชนมีอยู่ ด้วยการทำให้ประวัติศาสตร์และวัฒนธรรมนั้นมีชีวิต ให้คนได้มาเรียนรู้ สัมผัส และใช้ร่วมกันได้ เพราะเมื่อเข้าใจและเห็นคุณค่าแล้ว ก็จะเกิดความหวงแหนและอยากรักษามรดกทางสังคมและวัฒนธรรมของตนเองเอาไว้
“เมื่อเรารัก ดูแล เห็นคุณค่า และทำให้เกิดประโยชน์ โดยการทำให้เกิดประโยชน์นั้น ผมไม่ปฏิเสธเลยว่าเมื่ออนุรักษ์ในสิ่งเหล่านี้แล้ว รายได้ต้องเกิดด้วย มิเช่นนั้นจะไม่มีใครอนุรักษ์เลย มัวแต่นั่งเฝ้ากันอย่างเดียว” ผศ.ยงยุทธ กล่าว
เชฟรอน ได้ร่วมกับเทศบาลนครสงขลา ภาคีคนรักเมืองสงขลาสมาคม และ มทร.ศรีวิชัย ดำเนินโครงการอนุรักษ์ย่านเมืองเก่าสงขลานับตั้งแต่ พ.ศ. 2552 โดยสนับสนุนงบประมาณกว่า 5,000,000 บาท เพื่อฟื้นฟูบริเวณถนนนครนอก ถนนนครใน และถนนนางงาม ตลอดจนกระตุ้นให้ชุมชนเกิดความรักและหวงแหนมรดกทางศิลปวัฒนธรรมของจังหวัด และยังได้สนับสนุนการจัดทำ “ป้ายสื่อความหมาย” บอกเล่าความเป็นมาของร้านค้า ร้านอาหารดั้งเดิมบนถนนนางงาม ที่ถูกขนานนามว่าเป็น “ถนนสายอาหารแห่งเมืองสงขลา”เพื่ออำนวยความสะดวกแก่นักท่องเที่ยวชาวไทยและชาวต่างชาติที่เข้ามาเยี่ยมชมถนนสายอาหารแห่งนี้
ภารกิจในการอนุรักษ์เมืองเก่าสงขลายังคงดำเนินต่อไปอย่างไม่หยุดยั้ง เพื่อให้จิตสำนึกแห่งการอนุรักษ์หยั่งรากลึกและเติบโตขยายไปในวงกว้าง โดยมีเป้าหมายระยะยาวคือการผลักดันย่านเมืองเก่าสงขลาสู่การเป็น ‘มรดกโลก’ ด้วยเหตุนี้ เมื่อต้นปีที่ผ่านมา ภาคีคนรักเมืองสงขลาสมาคมจึงได้ร่วมกับเทศบาลนครสงขลา และ มทร.ศรีวิชัย ได้ก่อตั้ง “ศูนย์การเรียนรู้ย่านเมืองเก่าคิด บวก ดี” (Kid+Dee @ Historic Center) เพื่อเป็นศูนย์กลางของการประสานความร่วมมือเครือข่ายต่างๆ เพื่อขับเคลื่อนการอนุรักษ์ย่านเมืองเก่าสงขลา ตลอดจนเป็นสถานที่จัดกิจกรรมเพื่อให้ความรู้ และส่งเสริมให้ชาวท้องถิ่นและนักท่องเที่ยว เห็นคุณค่าและความสำคัญของเมืองเก่าสงขลา โดยเลือกอาคารโบราณ ซึ่งตั้งอยู่บนถนนนางงาม เป็นที่ตั้ง ซึ่งเชฟรอนได้สนับสนุนงบประมาณ 1,000,000 บาท ในการดำเนินงานโครงการดังกล่าว
รังษี รัตนปราการ นายกภาคีคนรักเมืองสงขลาสมาคม เปิดเผยว่า ภารกิจหลักของภาคีคือการเป็นศูนย์รวมของสมาชิก พร้อมทั้งเป็นหน่วยประสานงานระหว่างหน่วยงานทั้งภาครัฐ ภาควิชาการ ภาคเอกชน และชุมชน เพื่อสร้างความร่วมมือในการทำนุบำรุงและอนุรักษ์เมืองเก่า โดยที่ผ่านมาขณะที่ภาคีฯ ทำหน้าที่ค้นคว้า รวบรวม เพื่อเผยแพร่ศิลปวัฒนธรรมต่างๆ ภาคเอกชนอย่างเชฟรอน และ มทร.ศรีวิชัย ในฐานะหน่วยงานด้านวิชาการ ก็มาร่วมกันคิด พัฒนา ต่อยอดให้กว้างไกลยิ่งขึ้น และด้วยความร่วมมือของทุกฝ่ายเป็นไปอย่างลงตัว จึงทำให้เราเชื่อมั่นได้ว่าจะสามารถส่งต่อวัฒนธรรมอันดีงามให้แก่ลูกหลานสืบทอดต่อไป
ทางด้าน ไพโรจน์ กวียานันท์ ประธานกรรมการบริหาร บริษัท เชฟรอนประเทศไทยสำรวจและผลิต จำกัด กล่าวว่า เชฟรอนดำเนินงานในจังหวัดสงขลามากว่า 40 ปี เปรียบเสมือนบ้านอีกหลังของเรา เรามาอยู่ที่นี่ในฐานะเพื่อนบ้านกับชาวสงขลา และรู้สึกเป็นส่วนหนึ่งของชุมชนที่นี่ และเรามีโอกาสได้ทำงานร่วมกับภาคีในสงขลา ทั้งหน่วยงานภาครัฐ และภาคการศึกษา เพื่อร่วมพัฒนาเศรษฐกิจและคุณภาพชีวิตคนในสังคม ที่ผ่านมา มีการสนับสนุนอย่างหลากหลาย
“ในส่วนของการอนุรักษ์ย่านเมืองเก่าสงขลา เชฟรอนมีส่วนร่วมมากว่า 10 ปีแล้ว และเราเชื่อมั่นว่าด้วยความร่วมมือจากทุกภาคส่วนในสังคม จะช่วยผลักดันย่านเมืองเก่าสงขลาสู่การเป็นมรดกโลกได้ โดยมี ‘คิด บวก ดี’ ทำหน้าที่เป็นพื้นที่ให้ภาคส่วนต่างๆ รวมทั้งคนรุ่นใหม่เข้ามาระดมความคิด ประสานความร่วมมือ เพื่อการพัฒนาเมืองอย่างยั่งยืน” ไพโรจน์กล่าว
ย่านเมืองเก่าสงขลาที่กลับมามีชีวิตชีวาอีกครั้ง คือเครื่องยืนยันถึงความสำเร็จของภาคส่วนต่างๆ ในการฟื้นฟูและอนุรักษ์สถานที่อันทรงคุณค่าทางประวัติศาสตร์และศิลปวัฒนธรรมสู่คนรุ่นหลังการ
ก่อตั้ง “ศูนย์การเรียนรู้ย่านเมืองเก่า คิด บวก ดี” ณ ใจกลางย่านเมืองเก่าสงขลา เพื่อเป็นกลไกในการสร้างจิตสำนึกอนุรักษ์แก่คนรุ่นใหม่ในวงกว้าง นับเป็นก้าวย่างที่สำคัญที่จะทำให้เป้าหมาย “เมืองเก่าสงขลาสู่มรดกโลก” ไม่เป็นเพียงภาพฝันอันหอมหวานอีกต่อไป
